Πώς συνδέεστε με τον ρόλο του καθηγητή στο «Ασπρο Μαύρο», ο οποίος αμφισβητεί τα πάντα και καταλήγει να αμφιβάλλει ακόμα και για τον ίδιο του τον ρόλο στην κοινωνία;
Δεν έχω καμία βεβαιότητα για τίποτα. Προσπαθώ να αναρωτιέμαι συνεχώς, ακόμα και στις στιγμές που λέω: «Μήπως κάνω λάθος;». Αυτό, νομίζω, είναι το πιο ευαίσθητο σημείο για όσους ασχολούνται με την τέχνη και την ανθρωπότητα. Αμφιβάλλουν για τις πεποιθήσεις τους. Βέβαια δεν είμαι αυτοκτονικός. Στηρίζομαι σε μια φράση του Κόρμακ ΜακΚάρθι που λέει: «Η εξέλιξη οδηγεί στη νοήμονα ζωή, σε μία μόνο αλήθεια: τη ματαιότητα». Ο καθένας πρέπει να βρει πώς να αξιοποιήσει τον χρόνο που του έτυχε να ζήσει. Από τα εκατομμύρια σπερματοζωάρια του πατέρα μου, ένα δημιούργησε εμένα. Η εξέλιξη, λοιπόν, μας οδηγεί στην επίγνωση της ματαιότητας γύρω μας. Στο πλαίσιο αυτής της ματαιότητας οφείλουμε να παλέψουμε ενάντια στην εντροπία και να ζήσουμε με τον πιο αξιοσημείωτο τρόπο, σύμφωνα με ό,τι φαντάζεται ο καθένας. Για κάποιους, αυτό είναι τα χρήματα, για άλλους είναι η καλή μπάλα, για άλλους είναι το τέλειο ποίημα, για άλλους είναι να τσαλαβουτάνε σαν εμένα, όταν παίζω ή σκηνοθετώ.
Πώς επιλέξατε να δώσετε αξία στη ζωή σας;
Δεν είναι κάτι που αποφασίζεις μια μέρα, «θα το κάνω έτσι». Στο τέλος συνειδητοποιείς ότι πήρες τη ζωή σου έτσι όπως ήρθε. Και είμαι ευχαριστημένος.
Αν ξαναρχόσασταν δηλαδή σε αυτόν τον κόσμο, θα κάνατε τα ίδια;
Πιστεύω πως ναι. Γεννιόμαστε με χαρακτήρα, όπως τα ζώα, και αυτό δεν αλλάζει. Στη συνέχεια, επεμβαίνει η κοινωνία, η οικογένεια.
Αυτό έρχεται σε αντίθεση με την πεποίθησή σας ότι «δεν υπάρχει τίποτα»;
Δεν είναι ανοησία. Υπάρχουν πράγματα γύρω μας, αλλά δεν πιστεύω ότι δημιουργήθηκαν με κάποιο σχέδιο. Είμαστε ελεύθεροι να επιλέξουμε, στο πλαίσιο των ευκαιριών που μας δίνονται.
Ποια επιλογή καθόρισε τη ζωή σας;
Ημουν καλός ηχολήπτης, γύρω στα 30, όταν μου πρότειναν να παίξω στην «Αστροφεγγιά». Επρεπε να διαλέξω: να μείνω ηχολήπτης με σταθερές προοπτικές ή να γίνω ηθοποιός με αβεβαιότητα και καμία εγγύηση; Διάλεξα την περιπέτεια. Πάντα με έλκει το ρίσκο. Είχα τελειώσει τη δραματική σχολή, αλλά δεν σκεφτόμουν να γίνω ηθοποιός. Το σχέδιό μου ήταν να ασχοληθώ με το σινεμά ως σκηνοθέτης. Αλλά πήγα στη Σχολή Σταυράκου και δεν μου άρεσε η προσέγγιση. Σκέφτηκα να το δοκιμάσω από άλλη σκοπιά. Είχα ίνδαλμα τον Ορσον Ουέλς και είπα «αυτός ήταν ηθοποιός και έκανε ό,τι ήθελε». Ετσι, τελείωσα τη δραματική σχολή, δούλευα ως ηχολήπτης και μετά ήρθε η πρόταση να παίξω. Δεν ήταν στα σχέδιά μου, αλλά ήρθε φυσικά.
Η επιλογή να μην περιορίσετε τον εαυτό σας σε έναν μόνο επαγγελματικό δρόμο, σας απελευθέρωσε;
Ηξερα ότι μπορούσα να το κάνω γιατί το είχα ήδη δοκιμάσει από το ’72-’73, όταν έπαιξα στο Ανοιχτό Θέατρο του Μιχαηλίδη. Οταν μου προτάθηκε η τηλεόραση, ήταν κάτι καινούργιο και το δοκίμασα. Δεν ήταν απλώς επαγγελματική απόφαση, ήταν απόφαση ζωής. Αν άφηνα την ηχοληψία, δεν υπήρχε γυρισμός, θα έπρεπε να γίνω ηθοποιός. Η εποχή που άρχισα να καταλαβαίνω τον κόσμο με επηρέασε πολύ. Στα 15-16 μου ζούσα την εποχή του ροκ, της δεκαετίας του ’60 και της επανάστασης του Woodstock, ενώ εδώ υπήρχε χούντα. Είδα την εισβολή της Σοβιετικής Ενωσης στην Τσεχοσλοβακία και θυμάμαι την κρίση των πυραύλων στην Κούβα, με τον φόβο ενός πυρηνικού πολέμου το ’62. Η δεκαετία του ’60 ήταν γεμάτη από πρωτόγνωρα πράγματα, μουσική, λογοτεχνία και σινεμά. Περιμέναμε με ανυπομονησία κάθε νέα ταινία του Κιούμπρικ ή του Φελίνι, της αγγλικής σχολής, του Αντονιόνι. Ο Σαββόπουλος είχε επίσης μεγάλη επίδραση πάνω μου.
Ηταν συνειδητή επιλογή ο τρόπος που σταθήκατε απέναντι σε αυτά ή απλώς σας «πήρε η μπάλα»;
Οχι, ποτέ δεν με πήρε η μπάλα. Πάντα διάλεγα αυτό που θα έκανα, ανάλογα με τις συνθήκες. Υπήρχαν φορές που οι επιλογές μου ήταν περιορισμένες.
Ποιες ήταν αυτές οι περιπτώσεις;
Περιπτώσεις που έπρεπε να διαλέξω ανάμεσα σε δύο πράγματα που δεν μου άρεσαν καθόλου. Επέλεγα το λιγότερο κακό ή το καλύτερα αμειβόμενο. Ανάλογα με το τι υπήρχε διαθέσιμο. Και δεν ήταν μία ή δύο φορές. Συμβαίνει ξανά και ξανά. Δεν ήταν ότι κάποια στιγμή έπρεπε να διαλέξω ανάμεσα σε δύο κακές επιλογές, αλλά πολλές φορές. Στο θέατρο, στην τηλεόραση, στις ταινίες. Εχω παίξει σε περίπου 70 ταινίες και πολλές από αυτές τις έκανα επειδή έπρεπε να δουλέψω, όχι γιατί με ενδιέφεραν. Είναι όμως όλα κομμάτι μιας εποχής. Οπως η εποχή σού έδειχνε για παράδειγμα ότι ήταν ανοησία να γίνεις δημόσιος υπάλληλος, ότι ήταν πολύ επαναστατικό να μπεις στο πανεπιστήμιο και να τα παρατήσεις.
Ποιες ήταν αυτές οι εμπειρίες που διαμόρφωσαν αυτή την εικόνα για τη ζωή;
Μεγάλωσα στο κέντρο της Κωνσταντινούπολης. Η θέρμανση στην Πόλη γινόταν με κάρβουνο και σχεδόν τον μισό χρόνο ήμασταν καλυμμένοι με καρβουνόσκονη. Ηταν ένα σπίτι με δύο δωμάτια και μια κουζίνα σαν τρύπα. Οταν ήρθα εδώ, βρέθηκα σε παρόμοια κατάσταση, στα Πατήσια. Οταν άρχισα να καταλαβαίνω τον κόσμο γύρω μου, συνειδητοποίησα τη δυσκολία αυτών των καταστάσεων. Ομως, και τις δυσκολίες και τις ευκολίες τις αποδέχομαι ως μέρος της ζωής και προχωράω. Δεν τις βλέπω συναισθηματικά.
Διδακτικά;
Ο,τι ζούμε είναι μια μικρή ή μεγάλη διδασκαλία. Η κατάθλιψή μου ήταν κάτι πολύ δύσκολο, ένα πρόβλημα που, όπως φαίνεται, έχει και μια κληρονομικότητα. Ο παππούς μου αυτοκτόνησε. Ο πατέρας μου, για πολλά χρόνια, υπέφερε από βαριά κατάθλιψη. Οσον αφορά τη διάγνωση του παππού μου, το 1920, την αποκαλούσαν μελαγχολία. Το 1920 ή 1925, ο γιατρός τού συνέστησε να κάνει ένα ταξίδι και στο ταξίδι αυτό αυτοκτόνησε. Πήδηξε από το καράβι και πνίγηκε. Ο πατέρας μου είχε παρόμοια κατάσταση και πέρασε και από μια περίοδο διπολικής διαταραχής. Αυτό το πρόβλημα φαίνεται πως επανερχόταν στη ζωή μου από τα 18-20 χρόνια μου. Θυμάμαι, όταν ήμουν φοιτητής, περνούσα κάποιες περιόδους κατά τις οποίες αποσυρόμουν. Μου φαινόντουσαν όλα μαύρα και ένιωθα ενοχές. Η μεγαλύτερη περίοδος της συνεχούς κατάθλιψής μου ήταν δύο χρόνια. Και βγήκα από αυτή την κατάσταση με χάπια, με υποστήριξη από το περιβάλλον μου, με το γεγονός ότι έκανα μια άλλη σχέση, με άλλον άνθρωπο. Αυτό έπαιξε μεγάλο ρόλο. Επίσης ότι μεγάλωσαν τα παιδιά μου, τα οποία δεν είναι πια εξαρτώμενα από εμένα. Αυτό με απάλλαξε από ένα ψυχολογικό βάρος.
Εχετε περιγράψει έναν κύκλο ζωής που περιλαμβάνει έναν γάμο, έναν γάμο με παιδί και ένα παιδί χωρίς γάμο από μια σχέση που διήρκεσε 25 χρόνια.
Ναι, ήταν η μεγαλύτερή μου σχέση. Χωρίσαμε, αλλά δεν ήταν δική μου επιλογή. Ενιωσα απόρριψη, πληγώθηκα. Οταν ο άλλος σου λέει ότι δεν θέλει να είσαι πια ο άνθρωπός του, δεν αισθάνεσαι απόρριψη;
Info: «Ασπρο Μαύρο» με τους Αντώνη Καφετζόπουλο, Ζερόμ Καλούτα, στο Επί Κολωνώ (Ναυπλίου 12), Δευτέρα, Τρίτη 21.00, Τετάρτη 19.30 και Κυριακή 21.15
