Στις αρχές του Σεπτέμβρη φωτογράφοι, ρεπόρτερ, εκδότες, πρακτορεία ειδήσεων ή απλοί φίλοι της φωτογραφίας θα έχουν την ευκαιρία να ανακατευτούν με διάσημους φωτορεπόρτερ απ’ όλο τον κόσμο, συμμετέχοντας στο μεγαλύτερο και σοβαρότερο φεστιβάλ φωτορεπορτάζ «Visa pour l’ image» που γίνεται από το 1989 στο Περπινιάν της Γαλλίας.

Το κυρίως πρόγραμμα της φετινής 24ης διοργάνωσης απαρτίζεται από 27 εκθέσεις, η καθεμία με διαφορετική θεματική. Ενα κλικ, χίλιες λέξεις, λέει η παροιμία και ειδικά στις μέρες μας, που ο δυτικός κόσμος βλέπει τις σταθερές του να κλονίζονται, το κλικ των ρεπόρτερ είναι πολλές φορές κυνηγημένο ή ακόμη και μοιραίο – όπως, για παράδειγμα, εκείνων που χάθηκαν μέσα στο 2012, σε ώρα δράσης, στα γεγονότα της Συρίας. Ο φωτορεπόρτερ Ρεμί Οτσλίκ, η δημοσιογράφος Μαρί Κολβέν και ο ρεπόρτερ Ζιλ Ζακιέ έπεσαν εν ώρα μάχης και σ’ αυτούς είναι αφιερωμένο το φετινό φεστιβάλ.

Ερμαιο ανατροπών ο σημερινός άνθρωπος, σε έναν στρόβιλο αλλαγών που φαίνεται να μην έχουν συγκεκριμένο στόχο, δεν είναι ανάγκη να φτάσει ο φακός στις εμπόλεμες ζώνες για να δει τον θυμό, την οργή, τον πόνο να ξεχειλίζουν μέσα από μαζικές, βίαιες εκδηλώσεις. Και όντως το φετινό «Visa pour l’ image» μοιάζει πιο μπαρουτοκαπνισμένο από ποτέ. Δεν είναι τυχαίο άλλωστε που ο τίτλος «The shock wave in Greece» («Το κύμα του σοκ στην Ελλάδα») είναι από τους πρώτους τίτλους θεματικών εκθέσεων του φεστιβάλ.

«The shock wave in Greece» περιλαμβάνει περί τις 40 φωτογραφίες από μια ομάδα ελλήνων φωτορεπόρτερ που δουλεύουν (στην Αθήνα) για λογαριασμό του γαλλικού πρακτορείου ΑFP (Agence France Press). Ο Αρης Μεσσήνης (πολυβραβευμένος σε διεθνή φεστιβάλ και διαγωνισμούς) και οι συνάδελφοί του Αγγελος Τζωρτζίνης και Λουίζα Γκουλιαμάκη δέχτηκαν την τιμητική πρόταση να εκθέσουν φωτογραφίες τους από την Αθήνα της κρίσης, την πόλη που σύμφωνα με τον κατάλογο της έκθεσης δέχτηκε πρώτη το shock wave «που στη συνέχεια απλώθηκε και σε άλλες μεγάλες πόλεις της Ευρώπης».

«Οι διαδηλωτές βγήκαν στους δρόμους και οι διαμαρτυρίες τους έδιναν την εικόνα μιας πόλης που βρίσκεται σε εμφύλια σύρραξη», γράφει το δελτίο του φεστιβάλ, εξηγώντας παράλληλα ότι το οικονομικό πρόβλημα της Ελλάδας οδήγησε την Ευρωπαϊκή Ενωση να εκπονήσει τρία σχέδια διάσωσης μέσα σε δύο χρόνια, ενώ η χώρα παρήγε συνεχώς (επτά φορές) καινούργια μέτρα λιτότητας.

«Είναι επιβράβευση η συμμετοχή μας», λέει ο Αρης Μεσσήνης που βρίσκεται στο επάγγελμα από το 1997, και το τελευταίο βραβείο που πήρε ήταν τον Μάρτη του 2012 σε διεθνή διαγωνισμό στην Ιαπωνία (για μια φωτογραφία που τράβηξε στον πόλεμο της Λιβύης).

Ο πόλεμος της Λιβύης και ο πόλεμος της Αθήνας. «Γιατί, μη νομίζετε», μου εξηγεί. «Τελευταία είναι πραγματικά επικίνδυνα στην Αθήνα. Δεν τολμάμε να πλησιάσουμε πλέον χωρίς κράνος ή μάσκα».

Μιλάμε για το πώς δρα ένας καλός ρεπόρτερ σε δύσκολες στιγμές και τι σημαίνει, τελικά, καλή φωτογραφία – κυρίως σε ακραίες συνθήκες, όπου τα πυρά μπορεί να σκοντάψουν και πάνω του. «Εμείς κάνουμε φωτογραφία news (ειδησεογραφική)», λέει. «Προσπαθούμε να καταγράψουμε αυτό που γίνεται, εκείνη τη στιγμή, οπότε πρέπει να είμαστε στην πρώτη γραμμή. Δύσκολο να βγει κανείς σώος κάποιες φορές, αλλά αυτό είναι η δουλειά μας. Το ξέραμε, το επιλέξαμε».

Καλύπτοντας εδώ και κάμποσα χρόνια την καθημερινή ειδησεογραφία στην Αθήνα για το γαλλικό πρακτορείο Agence France Press αλλά και με πολλά εύσημα στη βαλίτσα του από καλύψεις του σε εμπόλεμες ζώνες, ξέρει ακριβώς τι θα πει παιχνίδι με τη φωτιά. Οπως ξέρει πολύ καλά επίσης το πώς έχει αλλοιωθεί σιγά σιγά ο μέσος αθηναίος πολίτης. Αυτός που κάποτε θεωρούνταν μέσος. Τι εννοεί ακριβώς;

«Περπατάς στον δρόμο και εννιά στους δέκα Αθηναίους έχουν σκυμμένο κεφάλι», λέει. Δεν μπορεί να έχει παράπονο όμως (του λέω λιγάκι περιπαιχτικά). Για έναν φωτορεπόρτερ, η πόλη μας του δίνει θέμα τακτικότατα. Εστω κι αν θολώνει λιγάκι ο φακός από τα δακρυγόνα…

«Δεν είναι έτσι. Υπάρχουν θέματα πάντα. Δεν είναι ανάγκη να γκρεμίζεται ο κόσμος γύρω σου».

Αλλωστε, δεν παύει να είναι κι εκείνος πολίτης της Αθήνας, να βιώνει την κρίση όσο ο υπόλοιπος κόσμος, να ανησυχεί για το αύριο. Τι τον ανησυχεί περισσότερο;

«Που βλέπω τόσο θυμό γύρω μου. Τόση βία. Από το 2008 κι έπειτα, όταν έγινε η πρώτη μεγάλη μαζική έκρηξη (θάνατος Γρηγορόπουλου), τα πράγματα χειροτερεύουν καθημερινά. Οι άνθρωποι είναι πιεσμένοι, εξοργισμένοι… Σε ευρύτερη κλίμακα πλέον. Κάποτε ήταν κάποιες ομάδες, ας πούμε των αναρχικών, που ξέφευγαν και τα έσπαγαν. Και οι στόχοι είχαν έναν συμβολισμό, τράπεζες, πολυεθνικές αλυσίδες κ.λπ. Τώρα βλέπεις ηλικιωμένους ανθρώπους, γυναίκες ή ανθρώπους του γραφείου, με γραβάτα και χαρτοφύλακα – από τη μια κρατούν τον χαρτοφύλακα και από την άλλη έχουν το μάρμαρο στο χέρι. Θυμός από τον κόσμο, θυμός κι από τους επίσημους εκπροσώπους του κράτους, την Αστυνομία δηλαδή, που πολλές φορές δεν κάνει τη δουλειά της σωστά. Γιατί το βλέπουμε κι αυτό. Δακρυγόνα και ξύλο προκαταβολικά… Αυτό που θέλω να πω τελικά είναι ότι σκληραίνει το παιχνίδι από μέρα σε μέρα κι ώρες ώρες αισθάνεσαι ότι χάνεται η μπάλα εντελώς».

Σε σύγκριση με τις ανάλογες μαζικές εκδηλώσεις στις πρωτεύουσες της Ευρώπης, εδώ είναι πιο τεταμένη η κατάσταση;

«Kαμία σχέση. Γι’ αυτό είναι τόσο πολλοί ξένοι ρεπόρτερ εδώ – γιατί αυτά που γίνονται στην Αθήνα, τόση βία και σε τόση έκταση, δεν γίνονται πουθενά αλλού. Είναι πιο επικίνδυνο πλέον να καλύπτουμε γεγονότα στο κέντρο της πόλης από το να βρεθούμε σε εμπόλεμες περιοχές. Εκεί τουλάχιστον ξέρεις ποιος είναι ο εχθρός. Υπάρχουν κανόνες. Εδώ σου έρχεται το καδρόνι στο κεφάλι και δεν ξέρεις από πού».