Αληθινή δοκιμασία αποδεικνύεται ο χειμώνας για έναν στους δέκα ενηλίκους, που βλέπουν τα δάχτυλα των χεριών ή των ποδιών τους να ασπρίζουν και να μελανιάζουν κάθε φορά που έρχονται σε επαφή με κρύο νερό ή όταν βγαίνουν απότομα στο κρύο από έναν θερμαινόμενο χώρο.
Οι άνθρωποι αυτοί πάσχουν από το φαινόμενο Raynaud– μία διαταραχή κατά την οποία οι αρτηρίες των άκρων συσπώνται έντονα κατά την επαφή με το ψύχος, διακόπτεται προσωρινά η ροή του αίματος (εξ ου και η ωχρότητα) και μετά ξαναρχίζει (γι’ αυτό μελανιάζουν τα δάκτυλα).
Οι γυναίκες είναι πιο ευαίσθητες στην ανάπτυξη της διαταραχής αυτής απ’ όσο οι άνδρες, ενώ τα πρώτα επεισόδια συνήθως εκδηλώνονται στις ηλικίες 30-40 ετών, δημιουργώντας αρχικά υπόνοιες στους ασθενείς ότι πάσχουν από κάποια πάθηση της καρδιάς. Ωστόσο, το φαινόμενο Raynaud δεν έχει σχέση με την καρδιολογική υγεία.
Όπως εξηγεί ο δρ Παναγιώτης Αθανασίου, διευθυντής της Ρευματολογικής Κλινικής στο Νοσοκομείο «Άγιος Παύλος» της Θεσσαλονίκης, το φαινόμενο Raynaud μπορεί να είναι ιδιοπαθές (δηλαδή αγνώστου αιτιολογίας) ή να οφείλεται σε κάποια υποκείμενη ασθένεια, όπως το σκληρόδερμα, ο ερυθηματώδης λύκος και η πολυαρτηρίτιδα.
Οι πάσχοντες από υποκείμενα νοσήματα διατρέχουν αυξημένο κίνδυνο να εκδηλώσουν επιπλοκές στο φαινόμενο Raynaud, όπως η δημιουργία πληγών στις άκρες των δακτύλων (δακτυλικά έλκη).
Τα δακτυλικά έλκη προκαλούν πόνο και περιορίζουν τη λειτουργικότητα – κινητικότητα και είναι δυνατόν να επιμολυνθούν.
Για την αντιμετώπιση των δακτυλικών ελκών στους ασθενείς με παθήσεις όπως το σκληρόδερμα, χορηγούνται τα φάρμακα εποπροστενόλη και μποζεντάνη, τα οποία μπορούν να προστατεύσουν από την εμφάνιση νέων πληγών. Σε μερικές περιπτώσεις, όμως, απαιτούνται χειρουργικές επεμβάσεις, οι οποίες μπορεί να φτάσουν ακόμα και στον ακρωτηριασμό.
Όποια κι αν είναι η αιτιολογία του φαινομένου Raynaud, οι πάσχοντες πρέπει να κάνουν τα εξής:
* Να αποφεύγουν το ψύχος και να προστατεύουν τα άκρα τους με την κατάλληλη ένδυση.
* Να αποφεύγουν το κάπνισμα, διότι η νικοτίνη συμβάλλει στην αγγειοσύσπαση.
* Να γυμνάζονται συστηματικά, διότι η άσκηση βελτιώνει την κυκλοφορία του αίματος και προλαμβάνει την αγγειοσύσπαση.
