Τ α ίχνη της πορσελάνης στην Ευρώπη αποκαλύπτουν 222 κομψοτεχνήματα της «στιγματισμένης» από την εποχή της χούντας, Συλλογής Πασσά, στην πρώτη έκθεσή τους
Τ η μυστική συνταγή της κατάφεραν να τη σπάσουν οι αλχημιστές και με γρήγορους ρυθμούς κατέκτησε μια θέση στα μεγάλα ευρωπαϊκά σαλόνια. Τον χάρτη της διαδρομής του ιδιαίτερου αυτού υλικού- της πορσελάνης- στην Ευρώπη αποκαλύπτει βήμα προς βήμα μέσα από 222 κομψοτεχνήματα, τα οποία δημιουργήθηκαν στα πιο φημισμένα εργαστήρια, η έκθεση «Πηλός και χρώμα», που φιλοξενείται στο Βυζαντινό και Χριστιανικό Μουσείο. Αντικείμενα που κάνουν το ντεμπούτο τους ενώπιον του κοινού, καθώς προέρχονται από τη Συλλογή Ιωάννη και Δέσποινας Πασσά. Μια συλλογή που «στιγματίστηκε», όταν έτυχε ιδιαίτερης μεταχείρισης από τους συνταγματάρχες της χούντας και έμεινε στο σκοτάδι για σχεδόν δύο δεκαετίες μετά τον θάνατο των ιδιοκτητών της. Εντυπωσιακά, πρωτότυπα, ορισμένα στα όρια του κιτς, κρινόμενα με τη σημερινή αισθητική, 75 πολύτιμα ρολόγια, καθρέφτες, διακοσμητικά αγγεία και κομψά μπιμπλό είναι εκείνα που αποκαλύπτουν στον όροφο της βίλας Ιλίσια του Βυζαντινού Μουσείου τις φάσεις εξέλιξης της ευρωπαϊκής κεραμικής από τα πρώτα δείγματα εφυαλωμένου πηλού έως την τελειοποιημένη πορσελάνη του τέλους του 18ου αιώνα, που πήρε το όνομά της από το μάργαρο του οστράκου porcella.

Ποια είναι τα χαρακτηριστικά της ευρωπαϊκής πορσελάνης του 18ου αιώνα; «Αρχικώς αντιγράφουν τη διακόσμηση των κινεζικών, καθώς δεν γνωρίζουν την τεχνική της πορσελάνης», εξηγεί η μία εκ των επιμελητριών της έκθεσης, ιστορικός Τ έχνης, Άννα Παπαστεργίου. Απόδειξη άλλωστε τόσο το πολύτιμο κινεζικό αγγείο στυλ δυναστείας Γουάν , που μας υποδέχεται στην έκθεση και τα κεραμικά τύπου Μαγιόλικα (ιταλικά κεραμικά) μαζί με εκείνα των ολλανδικών εργαστηρίων Ντελφτ, τα οποία αν και πήλινα προσπαθούσαν να αντιγράψουν τα κινέζικα. «Έχουν ζωηρά χρώματα στο πνεύμα του νεορομαντισμού, τοποθετούν ανάγλυφα φρούτα και λουλούδια, και μεταφέρουν θέματα από ζωγραφικούς πίνακες στην επιφάνεια των αγγείων». Το παράδειγμα των πολύχρωμων αγγείων του περίφημου εργοστασίου των Σεβρών άλλωστε, με θέματα ανάλογα με εκείνα των πινάκων του Φρανσουά Μπουσέ (σε αντίγραφα) που κρέμονται στον τοίχο του μουσείου, πείθουν για του λόγου το αληθές.

Στο ισόγειο, στο δεύτερο σκέλος της έκθεσης, το βλέμμα εστιάζεται στα κεραμικά που κυκλοφορούσαν στον ελλαδικό χώρο από τον 16ο έως τον 1 8ο.

«Πρόκειται για έργα που ακολουθούν τη βυζαντινή τεχνική και τη διακόσμηση, αλλά διαφοροποιούνται ως προς τις φόρμες, ενώ είναι φανερή πλέον η επίδραση των κεραμικών τόσο από τη Δύση (Ιταλία, Γαλλία, Ισπανία) όσο και από την Ανατολή (Ιζνίκ, Κιουτάχεια, Τ σανάκ Καλέ)», εξηγεί η επίσης επιμελήτρια, αρχαιολόγος, Μαρία Μπορμπουδάκη.

Η έκθεση συνοδεύεται από κατάλογο και εκπαιδευτικά προγράμματα για σχολικές ομάδες υπό τον τίτλο «Φαρφουρένια, χωματένια, του πηλού καμώματα…» (πληροφορίες στο τηλ. 21 07231

.985).

Συλλογή χιλίων κομματιών


Ο δημοσιογράφος και εκδότης της εγκυκλοπαίδειας «Ήλιος», Γ ιάννης Πασσάς , άρχισε την συλλογή ετερόκλητων αντικειμένων και έργων τέχνης τη δεκαετία του 1960 με παρότρυνση της Έλενας Βενιζέλου. Συνέλεξε περίπου 1.000 κομμάτια, αντίγραφα πινάκων ζωγραφικής της Αναγέννησης , ευρωπαϊκή και κινεζική κεραμική, πολύτιμα πετρώματα, ελεφαντοστέινα και κοσμήματα, καθώς και αρχαία αντικείμενα, άλλα μεγάλης και άλλα μικρότερης σημασίας. Λόγω των καλών σχέσεων του ζεύγους Γιάννη και Δέσποινας Πασσά με τη χούντα, οι συνταγματάρχες τούς υποσχέθηκαν την ανέγερση μουσείου και για τον σκοπό αυτό παραχωρήθηκε έκταση απέναντι από τη Σχολή Ευελπίδων. Το κτίριο όμως έμεινε στη μέση και τελικά κατεδαφίστηκε, ενώ η συλλογή φυλασσόταν στο σπίτι του Γιάννη Πασσά, στο τετραώροφο οίκημα της οδού Κυψέλης 1 , όπου και παρέμεινε (και μετά τον θάνατο των ιδιοκτητών), ώσπου μεταφέρθηκε στο Βυζαντινό Μουσείο με εικοσαετές χρησιδάνειο.

Τελευταία Νέα