Τα θαλάσσια ρεύματα έδιωξαν τις τσούχτρες από το Αιγαίο αυτό το καλοκαίρι.
Οι ανεπιθύμητοι επισκέπτες – με το επώδυνο τσίμπημα – έμειναν μακριά.
|
|
Την ίδια στιγμή βιολόγοι και ωκεανολόγοι καταρρίπτουν τον μύθο σύμφωνα με τον
οποίο οι τσούχτρες συχνάζουν σε κακής ποιότητας και μολυσμένα νερά.
«Αυτού του είδους οι οργανισμοί χρειάζονται νερά άριστης ποιότητας,
προκειμένου να επιβιώσουν και να αναπαραχθούν», υποστηρίζουν. «Δεν υπάρχει
καμία επιστημονική εξήγηση για τη σχέση μόλυνση της θάλασσας και παρουσία
μεδουσών.
Οι μέδουσες υπάρχουν σε όλη την Ελλάδα», εξηγεί ο κ. Αναστάσιος Ελευθερίου,
από το Ινστιτούτο Θαλάσσιας Βιολογίας Κρήτης.
Ζωντανή… απόδειξη η έξαρση στις τσούχτρες που παρατηρείται τις δύο
τελευταίες εβδομάδες στο Κατάκολο Ηλείας και συγκεκριμένα στις – καθαρές και
με γαλάζια σημαία – παραλίες από τα Λέτρινα μέχρι και τη Σπιάτζα. Σύμφωνα με
το νοσοκομείο του Πύργου, περισσότερα από 50 άτομα τις τελευταίες δέκα ημέρες
ζήτησαν τις πρώτες βοήθειες εξαιτίας τσιμπήματος τσούχτρας. «Έξαρση υπάρχει τα
τελευταία τρία χρόνια. Φέτος, όμως, ο αριθμός τους είναι εντυπωσιακός», λέει ο
κ. Ανδρέας Δάρας, ανθυποπλοίαρχος του Λιμεναρχείου στο Κατάκολο.
Η αντιπαθητική… pelagia
Έχουν περάσει περισσότερα από δέκα χρόνια από την τελευταία φορά που υπήρξε
μαζική παρουσία τσουχτρών σε ελληνικές θάλασσες. «Η πιο γνωστή, και η πιο
αντιπαθητική μέδουσα των ελληνικών νερών, είναι η pelagia noctiluca, η
τσούχτρα», εξηγεί ο ο κ. Ευάγγελος Παπαθανασίου, βιολόγος – ωκεανογράφος,
ερευνητής του ΕΚΘΕ. «Έχουν διατυπωθεί κατά καιρούς πολλές εξηγήσεις για το
φαινόμενο pelagia. Ακριβώς γιατί πρόκειται για φαινόμενο. Όταν είναι σε
έξαρση, τότε ο αριθμός τους είναι πραγματικά τεράστιος. Οι πυκνότητες που
εμφανίζονται είναι πράγματι εντυπωσιακές. Είχαν καταγραφεί σε ακτές της
Αττικής μέχρι και 30 άτομα ανά κυβικό μέτρο νερού τη δεκαετία του 1980».
Ποιες μέδουσες «κολυμπάνε» στην Ελλάδα
Στα νερά της Ελλάδας δεν κυκλοφορούν μόνο οι τσούχτρες. Το επόμενο γνωστότερο
είδος μεδουσών είναι το γυαλί. Η επιστημονική τους ονομασία είναι Aurellia
aurita. Ζουν κατά μέσο όρο ένα χρόνο και είναι οι χειρότεροι εχθροί των
ψαράδων, αφού τους καταστρέφουν τα δίχτυα. «Στη χώρα μας έχουν παρατηρηθεί
μεγάλες συγκεντρώσεις από το συγκεκριμένο είδος σε δύο περιοχές, στον κόλπο
της Ελευσίνας και στον Θερμαϊκό. Υπάρχουν καταγραφές όπου η συγκέντρωση
ξεπερνούσε τα 30 άτομα ανά κυβικά μέτρα νερού», εξηγεί ο βιολόγος-ωκεανογράφος
κ. Παπαθανασίου. Η εξήγηση έχει αναζητηθεί στην υψηλή συγκέντρωση πλαγκτού
στους δύο αυτούς κόλπους.
Διαδεδομένο είδος είναι και η λεγόμενη σαλούφα. «Εκείνο που την κάνει να
ξεχωρίζει είναι το πράσινο και καφέ χρώμα της. Οφείλεται σε μικροφύκη που ζουν
και αναπτύσσονται πάνω της», λέει ο ερευνητής του ΕΚΘΕ κ. Παπαθανασίου. «Οι
μέδουσες αυτές κυκλοφορούν συνήθως στην επιφάνεια της θάλασσας ακόμα και αν
αυτή έχει βάθος αρκετών δεκάδων μέτρων».
Υπάρχει, τέλος, και ένα είδος μέδουσας που παρακολουθούν με ιδιαίτερο
ενδιαφέρον οι Έλληνες βιολόγοι. Πρόκειται για τις μέδουσες Mnemiopsis. Αυτές
ζουν κυρίως στον Ινδικό Ωκεανό και τρέφονται με μικρά ψάρια. Έφτασαν όμως στη
Μαύρη Θάλασσα παρασυρόμενες από μεγάλα καράβια. Η παρουσία αυτής της
σαρκοφάγου μέδουσας είχε αποτέλεσμα τη μεγαλύτερη μείωση των αλιευμάτων και
σχεδόν την ολοκληρωτική καταστροφή του οικοσυστήματος της περιοχής.
«Επιτίθενται» όταν τις αγγίζουν
Τσιμπούν με τα πλοκάμια τους. Η λειτουργία του αμυντικού μηχανισμού τους είναι
αυτόματη. Μόλις αισθανθούν ξένο σώμα να τις ακουμπά τού «επιτίθενται». Το
τσίμπημα της μέδουσας γίνεται αντιληπτό καθώς αρχικά προκαλεί έντονο τσούξιμο,
κνησμό και, κάποιες φορές, πόνο στο σημείο του σώματος που ήρθε σε επαφή με το
πλοκάμι.
Το τσίμπημα έχει τα συμπτώματα μιας κλασικής φλεγμονής, κατά την οποία το
σημείο πρήζεται, κοκκινίζει και προκαλείται φαγούρα. Όταν σας τσιμπήσει
μέδουσα, θα πρέπει αμέσως να βγείτε από τη θάλασσα και να ρίξετε στο σημείο
άφθονο και δροσερό νερό. Εάν τα συμπτώματα ενταθούν τις επόμενες ώρες, θα
πρέπει να κατευθυνθείτε στο πλησιέστερο κέντρο υγείας ή στον αγροτικό γιατρό
της περιοχής, προκειμένου να σας χορηγηθεί κάποιο ήπιο αντιισταμινικό. Σε
περίπτωση που κάποιος είναι αλλεργικός ή το τσίμπημα γίνει σε ευαίσθητο σημείο
(όπως είναι η περιοχή γύρω από τα μάτια), η επίσκεψη σε γιατρό είναι
απαραίτητη, γιατί το τσίμπημα μπορεί να προκαλέσει ιδιαίτερα έντονο πόνο,
ακόμη και δύσπνοια (στους αλλεργικούς).
Οι ειδικές αλοιφές που κυκλοφορούν στα φαρμακεία ανακουφίζουν και σε περίπτωση
που δεν είναι σοβαρό το τσίμπημα επαρκούν για τη θεραπεία. Προσοχή, όμως,
γιατί αλοιφές, όπως το Fenistil Gel, μπορεί από συχνή χρήση να προκαλέσουν οι
ίδιες αλλεργία.
