Άφαντα τα στοιχεία για τον θάνατο της Μακρή

Έγινε 20 κιόλας μηνών το μωρό που γέννησε η 36χρονη Κλημεντίνη Μακρή στο

Θριάσιο Νοσοκομείο. Είκοσι μήνες μετά τη δική του γέννηση και το δικό της

τέλος, υπάρχει πάντα μια παύλα στην ένδειξη «αιτία θανάτου», στις διαδοχικές

επίσημες εκθέσεις. Το ερώτημα παραμένει αναπάντητο και στο τελευταίο πόρισμα

των πραγματογνωμόνων κ.κ. Δ. Μπούκη και Ι. Ελεμένογλου, τους οποίους όρισε η

8η Ανακρίτρια Αθηνών για να απαντήσουν σε τρία κρίσιμα ερωτήματα. Πρώτη φορά

διορισμένοι πραγματογνώμονες αναγνωρίζουν ότι απουσιάζουν τμήματα από την

εξεταζόμενη μήτρα της θανούσας και προσδιορίζουν ως πιθανή αιτία θανάτου το

«σύνδρομο ενδοαγγειακής πήξης», ένα σύνδρομο όμως που είναι αποτέλεσμα και όχι

αιτία της αιμορραγίας από την οποία πέθανε η Κλημεντίνη!

«Είκοσι μήνες ψάχνουν τη “ρήξη μήτρας”, κάτι που διαπιστώθηκε στο

χειρουργείο και την υπέγραψαν τρεις γιατροί», δηλώνει αγανακτισμένος ο σύζυγος

της Κλημεντίνης Στράτος Μακρής: «Είκοσι μήνες ψάχνουν να βρουν κάτι που δεν

υπάρχει, αφού το επίμαχο κομμάτι της ρήξης εξαφανίστηκε όπως εξαφανίστηκαν ή

παραποιήθηκαν τόσα έγγραφα σχετικά με τον θάνατο της γυναίκας μου…».

Η μόνη επαφή και γνωριμία του λιλιπούτειου Γιώργου με τη μαμά του είναι μέσα

από τις φωτογραφίες της. Κάθε ημέρα, δέκα φορές την ημέρα, αφήνει τα

«αποτυπώματά» του ­ χάδια και φιλάκια ­ πάνω στα εκφραστικά μάτια της

Κλημεντίνης και το γλυκό χαμόγελό της. Τρέχει, και τώρα που τον παρακινεί η

γιαγιά Αγλαΐα: «Πού ‘ναι η μαμά αγόρι μου;». Αρπάζει την κορνίζα με τη

φωτογραφία της, την σφίγγει πάνω του, τη χαϊδεύει, της μιλάει…

Η σκηνή τραυματίζει μόνον όσους δεν την έχουν βιώσει ξανά. Για τους ενοίκους

αυτού του σπιτικού στον δυτικό αντίποδα της Αθήνας ­ στα όρια Μαγούλας και

Ελευσίνας ­ δεν είναι πόνος, είναι παρηγοριά, είναι βάλσαμο. Έτσι κρατούν

ζωντανή την Κλημεντίνη, «μέσα από τα χάδια και την αθωότητα του μωρού μας. Την

αναζητά τη μαμά του, συνέχεια την αναζητά. Και ακόμη δεν ξέρει τίποτα…».

Αρχίζει να μιλάει ο Στράτος Μακρής, πότε για το ένα, πότε για το άλλο, είναι

πολλά τα «θρίλερ» που έχει λέει να μου αφηγηθεί, «πολλά τα παράξενα και τα

παράδοξα, τόσα πολλά που θα χρειαζόμουν ημέρες». Είκοσι μήνες μετά τον θάνατο

εκείνης, η απουσία είναι δυσβάστακτη και εκείνος πια δεν είναι ο ίδιος. Δεν

είναι πια μόνον ο εργάτης που πάσχιζε για την οικογένειά του, ο πατέρας των

αγοριών του, ο σύντροφος ζωής της Κλημεντίνης, ο γιος της κυρα-Αγλαΐας: «Μόνο

να δουλεύω ήξερα, να είμαι σωστός οικογενειάρχης και να ευλογώ τον Θεό για όσα

μου έδωσε… Και είμαι σίγουρος, αυτό που έχασα δεν μου το πήρε πίσω ο Θεός.

Δεν το αποφάσισε Εκείνος… Και να δείτε, θα το αποδείξω! Είναι σκοπός

ζωής…».

Ένας άνθρωπος που δεν ήξερε ούτε απο πού πάνε προς τα δικαστήρια, «σπούδασε»

ξαφνικά, έμαθε για νόμους, διατάξεις και πραγματογνωμοσύνες και κυκλοφορεί με

άνεση δικηγόρου στα εισαγγελικά γραφεία: «Το ξέρω, το νιώθω, θα έρθει μία

ημέρα που θα βρεθεί ένας δημόσιος λειτουργός ο οποίος θα πάει την υπόθεσή μου

ώς το τέλος και θα’ ρθει η ώρα που θα μιλήσει η Δικαιοσύνη. Και μόνον τότε θα

μπορέσω με ήρεμη συνείδηση να θάψω για δεύτερη φορά τη γυναίκα μου, αυτήν τη

φορά πραγματικά. Γιατί τη “μισή” γυναίκα μου την έχω στο σπίτι…».

Η δεύτερη ταφή…

Την εννοεί τη δεύτερη ταφή. Και έχει πράγματι τη «μισή» γυναίκα του στο σπίτι.

Έχει το «λεκανάκι» με τα όργανά της, που παραδόθηκαν στην οικογένεια, στις 20

Ιανουαρίου 2000 (πενήντα ημέρες μετά τον θάνατο της Κλημεντίνης) από το

Παθολογοανατομικό Εργαστήριο του Πανεπιστημίου Αθηνών, μετά την πρώτη

ιστολογική πραγματογνωμοσύνη: «Τα παρέδωσε ο κ. Αγαπητός στα χέρια τού πατέρα

μου, Κώστα Μακρή, με ένα χειρόγραφο σημείωμα παραλαβής…». Έτσι, χωρίς να το

καταλάβει, η υπόθεση διαλεύκανσης του θανάτου της Κλημεντίνης έγινε

περισσότερο προσωπική του υπόθεση παρά… κρατική!

Δεν έθαψε τα όργανα. Τα κράτησε στο σπίτι ­ «είναι ένα κομμάτι της Κλημεντίνης

που θα παραμείνει άταφο ώσπου να φανερωθεί η αλήθεια». Όσο κι αν σοκαρίστηκε

και ο ίδιος, εκπαιδεύτηκε να τα συντηρεί «μέσα σε φορμόλη και όταν δεν βρίσκω

φορμόλη στο φαρμακείο, σε φωτιστικό οινόπνευμα. Δυο με τρεις φορές τον μήνα

ανοίγω το καπάκι και προσθέτω διάλυμα. Και κάθε φορά που βλέπω την καρδιά, τη

μήτρα και τα άλλα όργανα της γυναίκας μου, δίνω την ίδια υπόσχεση: να

περπατήσω όλο τον δρόμο, μέχρι το τέλος…».

Αρχή υπάρχει σε αυτή την ιστορία, τέλος δεν υπάρχει και δεν θα υπάρχει όσο

παραμένει αυτός ο θάνατος με αδιευκρίνιστη «αιτία». Είναι ήδη πολλά τα

χιλιόμετρα που έχει διανύσει ο Στράτος Μακρής. Πηγαινοφέρνει το λεκανάκι με το

παρασκεύασμα όπου κρίνεται κάθε φορά αναγκαίο ­ για ιστολογικές και

πραγματογνωμοσύνες, σε καθηγητές και παθολογοανατομικά εργαστήρια. Ύστερα τα

ξαναπαίρνει πίσω. Μέχρι τη Θράκη «ταξίδεψε», κρατώντας αγκαλιά το λεκανάκι με

τα «πολύτιμα στοιχεία» του. «Εκεί με εισαγγελική εντολή εξέτασε τα όργανα ο

καθηγητής κ. Ε. Σιβρίδης, διευθυντής στο Εργαστήριο Παθολογικής Ανατομικής του

Πανεπιστημίου Θράκης…».

Ίδιες μετρήσεις, αλλά…

Η εξέταση αυτή έγινε στις 3/3/2000. Για άλλη μία φορά, «ρήξη της μήτρας» δεν

διαπιστώθηκε. Αλλά είναι η πρώτη εξέταση κρατικού πραγματογνώμονα στην οποία

αναφέρεται «η απουσία τού πρόσθιου και των πλαγίων τοιχωμάτων του τραχήλου της

μήτρας». Για πρώτη φορά επιβεβαιώνεται ότι η μήτρα δεν είναι ολόκληρη, όπως

έφυγε από την ομάδα του Π. Ελευθεριάδη από το χειρουργείο του Θριάσιου

Νοσοκομείου. Το τμήμα πάνω στο οποίο διαπιστώθηκε η ρήξη μήτρας, στη διάρκεια

της αφαίρεσής της στο χειρουργείο, δεν υπάρχει στο παρασκεύασμα.

Οι συνολικές διαστάσεις της μήτρας που δίνει ο κ. Σιβρίδης είναι 18Χ16Χ9

εκατοστά. Τις ίδιες ακριβώς διαστάσεις δίνει και η πρώτη ιστολογική εξέταση

που έγινε στο Πανεπιστήμιο Αθηνών από τον αναπληρωτή καθηγητή κ. Εμ. Αγαπητό,

στις 11/1/2000. Αλλά στο πόρισμά του ο κ. Αγαπητός αναφέρεται σε ολόκληρο το

σώμα της μήτρας. Και επιστημονικά είναι ανεξήγητο πώς γίνεται δύο

παθολογοανατόμοι να δίνουν τις ίδιες ακριβώς διαστάσεις, ο πρώτος για

«ολόκληρο το σώμα της μήτρας» και ο δεύτερος για «μήτρα από την οποία

απουσιάζουν το μπροστινό και τα δύο πλάγια τοιχώματα».

Ο Εμμ. Αγαπητός και το νεογνό Σαββίδη…

Τα στοιχεία και τα ευρήματα νεκροτομής του νεογνού Σαββίδη «χάθηκαν» από τα

αρχεία του Παθολογοανατομικού Εργαστηρίου του Πανεπιστημίου Αθηνών ή μήπως δεν

έψαξαν καλά ο κ. Αγαπητός και οι συνεργάτες του; Τελικά το πτώμα του μωρού

εστάλη στο εργαστήριο και έγγραφο νεκροτομής υπάρχει, αλλά μόνο στα χέρια του

πατέρα Μιχάλη Κωνσταντινίδη, πουθενά αλλού ­ ούτε στο Παθολογοανατομικό

Εργαστήριο ούτε στο Θριάσιο Νοσοκομείο ούτε στον φάκελο της προνάκρισης. Και

φέρει την υπογραφή του κ. Εμμ. Αγαπητού, φαρδιά πλατιά από κάτω. Ημερομηνία

έκδοσης: 22-7-97. Αριθμός πρωτοκόλλου: 9842/97… (φωτό πάνω).

Μια… παύλα στην αιτία θανάτου

Αρχές Ιουλίου βγήκε το πόρισμα και της τελευταίας πραγματογνωμοσύνης που

διέταξε η 8η Τακτική Ανακρίτρια, ορίζοντας ως πραγματογνώμονες τον

ιατροδικαστή Πειραιώς κ. Δημοσθένη Μπούκη και τον διευθυντή του

Παθολογοανατομικού Εργαστηρίου του Τζάνειου Νοσοκομείου κ. Ι. Ελεμένογλου. Από

την πλευρά της οικογένειας Μακρή ορίστηκε ο κ. Θ. Βουγιουκλάκης, καθηγητής

Ιατροδικαστικής στο Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων και διευθυντής της Ιατροδικαστικής

Υπηρεσίας Ιωαννίνων, ο οποίος δεν έχει παραδώσει ακόμα το πόρισμά του.

Τρία ήταν τα ερωτήματα της ανακρίτριας:

1. Να βρεθεί αν υπολείπονται το πρόσθιο και τα δύο πλάγια τοιχώματα του

τραχήλου της μήτρας.

2. Να εξηγηθεί, αφού μετρηθούν οι διαστάσεις της μήτρας, αν μπορεί να

παραμείνουν ίδιες μετά την αφαίρεση του προσθίου και των δύο πλαγίων

τοιχωμάτων.

3. Να απαντηθεί τι προκάλεσε την ακατάσχετη αιμορραγία από την οποία

πέθανε η Κλημεντίνη Μακρή.

Η απάντηση των δύο πραγματογνωμόνων στο πρώτο ερώτημα είναι ότι, πράγματι,

λείπουν τα τμήματα. Στο δεύτερο, πως οι διαστάσεις της μήτρας είναι 18Χ11Χ8,5.

Αιτιολογούν τη μείωση των διαστάσεων λόγω της συρρίκνωσης των ιστών και των

οργάνων από τη μακρά παραμονή τους στο διάλυμα.

Όσον αφορά στο τρίτο ερώτημα, άλλη μία φορά, ο θάνατος της Κ. Μακρή παραμένει

δίχως αιτιολογία!

«Είναι αποτέλεσμα, δεν είναι αιτία»!

Κανένας πραγματογνώμονας δεν αμφισβητεί ότι η Κλημεντίνη Μακρή πέθανε από

αιμορραγία. Αλλά τι προκάλεσε την αιμορραγία; «Μια πιθανή αιτία, που δεν

μπορεί να τεκμηριωθεί, της ενδοπεριτοναϊκής αιμορραγίας είναι η διάχυτη

ενδοαγγειακή πήξη», αναφέρουν οι κ.κ. Μπούκης και Ελεμένογλου.

«Η διάχυτη ενδοαγγειακή πήξη είναι ένα σύνδρομο που μπορεί να προέλθει από

πολλές αιτίες ­ μία από αυτές είναι η αιμορραγία. Το σύνδρομο είναι αποτέλεσμα

της αιμορραγίας, δεν είναι αιτία…», απαντά σε σχετικό ερώτημα των «ΝΕΩΝ» ο

τρίτος πραγματογνώμονας, ο καθηγητής Ιωαννίνων κ. Θ. Βουγιουκλάκης: «Ελέγξαμε

και οι τρεις το παρασκεύασμα στο Τζάνειο. Διαπιστώσαμε και οι τρεις ότι

λείπουν τα επίμαχα κομμάτια».

Σύμφωνα με τον κ. Βουγιουκλάκη, «το σύνδρομο διάχυτης ενδοαγγειακής πήξης

προκλήθηκε μάλλον από την αιμορραγία, αγνοούμε όμως με βάση την εξέταση του

παρασκευάσματος από τι προήλθε η αιμορραγία. Λείπουν τα επίμαχα κομμάτια, άρα

είναι “δεμένα” και τα χέρια των ειδικών».

«Δεν ορφάνεψαν μόνο τα παιδιά μου, ορφάνεψα κι εγώ…»

Ήταν παιδιά όταν γνωρίστηκαν. Μαζί κόπιασαν και μόχθησαν. Απέκτησαν σύντομα

τον πρώτο τους γιο, τον Κώστα ­ χαράς ευαγγέλια. Ύστερα ήρθε και ο δεύτερος, ο

Παναγιώτης ­ διπλή χαρά, διπλή ευτυχία. Εκείνος άρχισε να δουλεύει ακόμη πιο

σκληρά ­ «τίποτα να μη λείψει από κανέναν». Πίσω είχε μία Κλημεντίνη που όλα

τα όριζε και όλα τα καθόριζε με την παρουσία της. Δεν υπήρχε δυσκολία που να

της αντιστεκόταν. Όλα υποκλίνονταν μπροστά στο γάργαρο γέλιο, την υπομονή και

τη δύναμη της Κλημεντίνης. Γι’ αυτό, λέει, δεν ορφάνεψαν μόνο τα παιδιά τους.

Ορφάνεψε και εκείνος. Ορφάνεψε και η γειτονιά που «γελούσε κάθε φορά που

γελούσε η Κλημεντίνη»…

Ανατρέχει σε εκείνη την ημέρα που ήταν σταθμός ζωής και θανάτου. Ήταν μαζί της

στην αίθουσα τοκετού από το πρωί στις 8 μέχρι τις 2.15 το μεσημέρι: «Ο

Αβατάγγελος έβλεπε ότι αργούσε να γεννήσει και είχε εκνευριστεί. Ήθελε να

προλάβει τα απογευματινά του ραντεβού στο ιατρείο. “Αργεί”, μου έλεγε,

“αργεί”. Σκέφθηκα για μια στιγμή να του πω ότι θα δώσω παραπάνω λεφτά από όσα

είχαμε συμφωνήσει. Να έβαζα 50-100 χιλιάρικα πάνω στα 250 συμφωνημένα. Μακάρι

να το είχα πει…

Ήταν 2.45 όταν μας είπαν τα συχαρίκια. Το μωρό γεννήθηκε τουλάχιστον 15-20

λεπτά νωρίτερα, αλλά από τον βίαιο τοκετό που προκάλεσε ο γιατρός στη μητέρα

του, με ισχυρές δόσεις ωκυτοκίνης, δεν είχε χτύπους καρδιάς, ήταν μαύρο,

έπεσαν πάνω οι παιδίατροι, κατάφεραν να το επαναφέρουν, το διασωλήνωσαν και το

έστειλαν κατεπειγόντως με ασθενοφόρο στο Κρατικό Νικαίας. Την ίδια ώρα η μάνα

του έχανε αργά και βασανιστικά τη ζωή της, η μήτρα της είχε σπάσει, είχε

ακατάσχετη αιμορραγία και κανείς δεν το κατάλαβε. Μια μαμμή, έμαθα, που είδε

το αίμα ποτάμι στο πάτωμα, λιποθύμησε».

«Σε θέλει ο διευθυντής…»

Ο χρόνος έτρεχε αντίστροφα και εκείνος το αγνοούσε: «Βγήκε δύο φορές ο

Αβατάγγελος, την πρώτη ρώτησε μήπως είχε τίποτα αλλεργικό η Κλημεντίνη, τη

δεύτερη μήπως είχε χτυπήσει στο κεφάλι. Όχι φυσικά, του απάντησα, τι τρέχει;

Ήταν διαφορετικός, ιδρωμένος. “Κάτι ψιλοπροβληματάκια”, είπε, “μην ανησυχείς,

θα τα ξεπεράσουμε”… Και ξαφνικά, βλέπω να γίνεται της τρελής, τρέχουν

αλλόφρονες γιατροί και νοσοκόμες, με σακούλες, σωληνάκια και μηχανήματα, ήταν

4 και κάτι, είχε πάθει ανακοπή, πέρασε και άλλη ώρα, πολλή ώρα, δίχως

ενημέρωση, κοντεύαμε να τρελαθούμε. Κάποια στιγμή βγαίνει πάλι ο Αβατάγγελος,

αυτήν τη φορά από την πόρτα των χειρουργείων όπου, όπως έμαθα αργότερα, ο

έρημος ο Ελευθεριάδης είχε κάνει μια ηρωική και μάταιη χειρουργική προσπάθεια.

Όλα τα όργανα της Κλημεντίνης είχαν στραγγίξει από αίμα και όσο αίμα δεν είχε

τρέξει κάτω, λίμναζε στα πλευρά και στην κοιλιά της… Τον βλέπω και είναι

άσπρος: «Σε θέλει ο διευθυντής», λέει. Με ζώνουν τα φίδια, αλλά ακόμη δεν

υποψιάζομαι. Βλέπω μπροστά μου έναν ψηλό άνθρωπο και ακούω μια τρεμάμενη φωνή:

“Λυπάμαι, αγαπητέ μου. Λυπάμαι πάρα πολύ”. Τον κοιτάζω, δεν καταλαβαίνω. Ο

Αβατάγγελος στέκεται παραπίσω, άσπρος, με σκυμμένο κεφάλι. “Λυπάμαι”, ξαναλέει

ο ψηλός κύριος, που τότε δεν ήξερα ότι τον λένε Παρασκευά Ελευθεριάδη και μου

δείχνει με το δάκτυλο τον Αβατάγγελο. “Αυτός είναι υπεύθυνος που χάθηκε η

γυναίκα σου…”. Εγώ, ακόμη δεν καταλαβαίνω. Ρωτώ, τι έγινε, τι, γιατί… Ο

Αβατάγγελος λέξη».

Αλλοφροσύνη…

Οι σκηνές που ακολούθησαν δεν περιγράφονται. «Η μάνα μου λιποθυμούσε, ο μικρός

μου γιος έπεφτε κάτω, ο μεγάλος ούρλιαζε, έτρωγε σίδερα και τοίχους και εγώ,

Χριστέ μου, να κοιτάζω γύρω γύρω σαν χαμένος, να μην ξέρω ποιον να μαζέψω και

ποιον να αφήσω και το μωρό μου να ‘ναι κι αυτό μισοπεθαμένο… Έβλεπα τον

κόσμο και κόσμος δεν υπήρχε. Όλα ήταν θολά και ταραγμένα. Κι ακόμη δεν ήξερα

τίποτα…».

Όταν πέρασε το πρώτο σοκ, μάζεψε τα κομμάτια του και πήγε να βγει εκείνον τον

ψηλό κύριο με την τρεμάμενη φωνή, τον διευθυντή. Που αποδείχθηκε «ένας

πολύτιμος άνθρωπος και φίλος. Και όταν δολοφονήθηκε, γιατί δολοφονήθηκε και

έχω φωτογραφίσει στην ανακρίτρια και τον δολοφόνο του, δεν έχασα μόνο το

στήριγμά μου, έχασα έναν αδελφό, έναν άνθρωπο που ήξερε να στέκεται στην πρώτη

γραμμή του πυρός. Αν δεν ήταν εκείνος, ακόμη θα κολυμπούσα! Μαζί καταφέραμε να

αποδείξουμε τις αλχημείες, τις παραποιήσεις στοιχείων, την εξαφάνιση ή νόθευση

δημόσιων εγγράφων και να ασκηθούν εισαγγελικές διώξεις κατά αρκετών υπευθύνων!

Και εκεί πάνω που τα πράγματα έπαιρναν τον δρόμο τους, βρίσκεται σφηνωμένος σε

μια τουαλέτα γυμνός και νεκρός ο Παρασκευάς Ελευθεριάδης… Ε, όχι! Αυτός ο

θάνατος με πονάει όσο της Κλημεντίνης! Και υπόσχομαι δημόσια ότι θα αγωνισθώ

και για τη δική του αλήθεια».