Το όνομα του Αιγαίου

Αν υπάρχει κάτι που μας κάνει να χάνουμε τελείως την ψυχραιμία μας, αυτό είναι να μας αμφισβητούν την αποκλειστικότητα σε όσα εμείς θεωρούμε εθνική κληρονομιά ή στοιχεία της εθνικής ταυτότητάς μας. Μη μας θίγετε τα ιερά σύμβολα! Οπως, λ.χ., τη λέξη «Αιγαίο» με όλες τις συνδηλώσεις της. Ο,τι λοιπόν δεν πέτυχε τόσον καιρό η Τουρκία με απειλές πρωτοφανούς σκαιότητας, με γεωτρύπανα και παραβιάσεις του εναερίου χώρου, φοβάμαι ότι θα το πετύχει με μία λέξη: «Turkaegean»...

Χωρίς να αντιληφθεί τίποτε το υπουργείο Εξωτερικών και οι άλλες αρμόδιες υπηρεσίες του κράτους, η Τουρκία κατοχύρωσε τη χρήση του συγκεκριμένου όρου για την Ευρωπαϊκή Ενωση, με άδεια του αρμόδιου ευρωπαϊκού οργάνου. (Εκεί υποτίθεται ότι έχουμε και εμείς εκπρόσωπο. Δεν πήρε είδηση ο άνθρωπος;) Αντιθέτως, η αντίστοιχη υπηρεσία του αμερικανικού υπουργείου Εμπορίου απέρριψε ανάλογο αίτημα της Τουρκίας, για κατοχύρωση του «Turkaegean» στην αμερικανική αγορά. Αλλά ας μη σπεύδουμε να επιχαίρουμε. Οι Αμερικανοί το απέρριψαν εξαιτίας τεχνικών λαθών, π.χ., η αίτηση δεν έγινε μέσω αμερικανικού δικηγορικού γραφείου και, επίσης, δεν περιείχε ακριβή περιγραφή της χρήσης του όρου. Επομένως, αν αυτά διορθωθούν, δεν μπορεί κανείς να αποκλείσει την αναγνώριση του όρου και από τις ΗΠΑ. Μια καθυστέρηση κερδίσαμε, με άλλα λόγια, όχι το ματς.

Το πρόβλημα στην περίπτωση του όρου «Turkaegean», όπως εγώ το καταλαβαίνω, είναι ότι δεν μπορείς να τραβήξεις εύκολα τη διαχωριστική γραμμή ανάμεσα στην εμπορική επωνυμία και στο τοπωνύμιο. Ο όρος, δηλαδή, όπως γίνεται κατανοητός στα αγγλικά, δεν παύει να προσδιορίζει μια συγκεκριμένη γεωγραφική περιοχή, τα τουρκικά παράλια του Αιγαίου και, προφανώς, γι' αυτό τον διάλεξαν οι Τούρκοι. Δεν βλέπω λοιπόν πώς μπορείς να τους εμποδίσεις να το χρησιμοποιούν. Ποιος μπορεί να αμφισβητήσει ότι το Αιγαίο βρέχει και τις ακτές της Τουρκίας; (Πέραν του Προκόπη Παυλόπουλου, εννοείται...)

Για τους Τούρκους, ο συγκεκριμένος όρος έχει δύο πλεονεκτήματα, ένα εμπορικό και ένα πολιτικό. Το εμπορικό είναι ότι έτσι διαχωρίζεται στις διεθνείς αγορές το τουριστικό προϊόν της Τουρκίας από το δικό μας. Το πολιτικό είναι ότι, μακροπρόθεσμα, μέσω της αποδοχής και της επικράτησης του όρου στις αγορές, προωθείται η ιδέα ότι το Αιγαίο είναι και τουρκικό. Αυτό, εφόσον τίθεται εντός των κανόνων του Διεθνούς Δικαίου, δεν το αμφισβητεί ούτε η ελληνική πλευρά. Είναι η γεωγραφική πραγματικότητα που δεν αλλάζει. Συνεπώς, δεν πρόκειται για απλή υπόθεση, στην οποία η νίκη των «απαράγραπτων ελληνικών δικαίων», κατά την ωραία διατύπωση, δεν μπορεί να θεωρείται δεδομένη.

Από την άλλη πλευρά, γιατί αυτό θα πρέπει, σώνει και καλά, να μας εξοργίζει; Αν δεν μπορούμε να τους υποχρεώσουμε να επιλέξουν μια ονομασία, που θα ικανοποιεί εμάς, για τις τουριστικές υπηρεσίες που προσφέρουν εκείνοι στα δικά τους παράλια του Αιγαίου, τότε ας υπερβούμε το πρόβλημα, αντί να σπάσουμε το κεφάλι μας επάνω του. «Τουρκαιγαίο» το θέλετε, παιδιά; Με γεια σας, με χαρά σας. Το αυθεντικό Αιγαίο, όμως, είναι από δω μεριά, όπως λένε οι Μακεδόνες. (Εννοώ, φυσικά, τους γνήσιους, με το DNA του Μεγαλέξαντρου...)

Επειδή, όμως, με τα σύμβολα αγριεύουμε άσχημα, όπως εξήγησα στην αρχή, προβλέπω ότι θα τσιμπήσουμε κανονικά και θα εμπλακούμε στον καβγά με όλες τις «αστείρευτες δυνάμεις του έθνους», κατά το ωραίο στερεότυπο. Μια κατάσταση, δηλαδή, που θα είναι βούτυρο στο ψωμί όσων πολιτεύονται εκμεταλλευόμενοι εκείνους που αισθάνονται κοινωνικά αδικημένοι και παραμελημένοι. Εν ολίγοις, προβλέπω πολιτικό σίριαλ με τίτλο «Το όνομα του Αιγαίου»...

ΑΠΟ ΤΟΝ ΚΑΤΑΨΥΚΤΗ
Ευπρόσδεκτη η επετειακή επανεμφάνιση της Νάντιας Βαλαβάνη, με τη συνέντευξή της στο «Manifesto»! Με τις ζέστες να σφίγγουν επικίνδυνα, η παγερή, αγέλαστη, σοβιετικού τύπου φυσιογνωμία της κ. Βαλαβάνη έφερε για λίγο ένα απότομο ψυχρό ρεύμα στην ατμόσφαιρα, μία αύρα από την τάιγκα, οπωσδήποτε κάτι ευχάριστο και καλοδεχούμενο για τις κρατούσες κλιματικές συνθήκες. Για να σας δώσω να το καταλάβετε με ένα παράδειγμα, όπως όταν στάζεις απ' τον ιδρώτα, σε μια ζεστή μέρα του καλοκαιριού, και ανοίγεις ξαφνικά τον καταψύκτη. Ετσι ήταν για μένα να την ξαναβλέπω, με αφορμή τη χθεσινή επέτειο του «αγάπη μου, έκλεισα τις τράπεζες».

Περισσότερο και από τις μαύρες σακούλες με τα χρήματα, εκείνο που μου κάνει εντύπωση στο άρθρο της κ. Βαλαβάνη, που έχει και τον χαρακτήρα μαρτυρίας, είναι πόσο άβουλη εμφανίζεται η ίδια μέσα στο πλέγμα των τρομερών γεγονότων που περιγράφει. Τελείως άχρωμη, χωρίς κανένα ίχνος προσωπικότητας. Η τέλεια περίπτωση «κομιτέτσικ», που λένε στη σοβιετική ορολογία, για κάποιο στέλεχος που σταδιοδρομεί ως απρόσωπο μέλος επιτροπών. Ας κλείσουμε λοιπόν την κατάψυξη. Αρκετά την αφήσαμε ανοικτή...