Τατσόπουλος Πέτρος

«Χυδαία γλώσσα δεν υπάρχει. Υπάρχουσι χυδαίοι άνθρωποι, και υπάρχουσι πολλοί χυδαίοι άνθρωποι ομιλούντες την καθαρεύουσαν» ΛΟΡΕΝΤΖΟΣ ΜΑΒΙΛΗΣ Βουλή των Ελλήνων Φεβρουάριος 1911 Από τότε που ο ποιητής Λορέντζος Μαβίλης, με τη βουλευτική του ιδιότητα, υπερασπίστηκε τους «μαλλιαρούς» δημοτικιστές σε άπταιστη καθαρεύουσα, μπορεί να κύλησαν 111 χρόνια, αλλά – από πλευράς μετάλλαξης των ηθών – κύλησαν πολλαπλάσια. Η […]

Δεν περάσαμε και λίγες τραγωδίες την τελευταία δεκαετία: την οικονομική κρίση διαδέχτηκε η υγειονομική, την υγειονομική η πολεμική με όλα της τα συμπαρομαρτούντα (ενεργειακή, επισιτιστική κ.ο.κ.). Βεβαίως, εάν συγκρίνουμε τις τραγωδίες αυτής της δεκαετίας με τις τραγωδίες της περιόδου 1912-1922 ή 1940-1950, ακόμη και με την επτάχρονη διακοπή κοινοβουλευτικού ρεύματος 1967-1974, θα μας φανούν αισθητά […]

Με μια περιήγηση επί τροχάδην στους εκκλησιαστικούς και παραεκκλησιαστικούς ιστότοπους, που καθημερινά ξεφυτρώνουν στο Διαδίκτυο σαν μανιτάρια, διαπιστώνουμε αρκετά ευτράπελα, όχι πάντοτε  διασκεδαστικά, ανώδυνα ή ανέξοδα. Σίγουρα εκείνη που εξαρχής βγάζει μάτι είναι η έφεση των περισσοτέρων να λοιδορούν ως «αιρετικούς» όσους διαφωνούν μαζί τους, έστω και για μια δογματική μικρολεπτομέρεια, και κατ’ επέκτασιν να […]

«Εγώ ο ίδιος είμαι τελείως σώος, εκτός πολύ μικρών εκδορών, μωλώπων ή εγκαυμάτων. Θεωρώ τούτο ως επιβεβαίωσιν της εντολής της Θείας Προνοίας, όπως συνεχίσω τον σκοπόν της ζωής μου, καθώς έχω πράξει μέχρι τούδε». ΑΔΟΛΦΟΣ ΧΙΤΛΕΡ «Ελεύθερον Βήμα» Σάββατο 22 Ιουλίου 1944 Οι ειδήμονες γνωμάτευσαν ότι εκείνη τη μοιραία Πέμπτη, στις 20 Ιουλίου του 1944, […]

Ενας ογδοντάχρονος με ανυπέρβλητα πλέον προβλήματα στυτικής δυσλειτουργίας επισκέπτεται τον ψυχοθεραπευτή του. «Δεν αντέχω άλλο, γιατρέ», του δηλώνει με φανερή απόγνωση. «Προχθές, στο καφενείο, ένας συνομήλικός μου είπε ότι κάνει έρωτα δύο φορές την εβδομάδα. Ενας άλλος, τρία χρόνια μεγαλύτερος, τέσσερις φορές το δεκαήμερο. Ενας τρίτος, ογδονταπεντάχρονος, μέρα παρά μέρα. Εγώ δεν κάνω ούτε μια […]

Πέρασε κιόλας ένας χρόνος από τον θάνατο του Τόλη Βοσκόπουλου – διάστημα ικανό, υποτίθεται, για ν’ αρχίσουμε να κακολογούμε ή να εγκωμιάζουμε έναν αποθανόντα δίχως ενοχές ή αναστολές, μολονότι τον τελευταίο καιρό, με τη σαρωτική επικράτηση των social media, θεωρούμε υπεραρκετό και το πέρασμα μιας… ώρας. Σε τίποτε από τα παραπάνω δεν σκοπεύω να καταθέσω εδώ […]

Σχεδόν ταυτόχρονα με τη δημοσίευση/ανασύνθεση από τη NASA των κοσμοϊστορικών φωτογραφιών που τράβηξε το διαστημικό τηλεσκόπιο James Webb υπέπεσε στην αντίληψή μου και μια χρονολόγηση που έχει δημοσιεύσει το Πατριαρχείο Ιεροσολύμων. Η χρονολόγηση του Πατριαρχείου, όχι μονάχα στηρίζεται στην «κυριολεκτική» ανάγνωση/ερμηνεία της Βίβλου – τουλάχιστον όσον αφορά την πρώτη ημερομηνία που παρατίθεται – αλλά χαρακτηρίζεται και από […]

«Από αυτό προκύπτει ένα ερώτημα: αν είναι καλύτερο για τον ηγεμόνα να τον αγαπούν μάλλον παρά να τον φοβούνται ή το αντίθετο. Η απάντησή μου είναι η εξής: θα ήταν καλό για τον ηγεμόνα να τον αγαπούν και συγχρόνως να τον φοβούνται. Επειδή όμως είναι δύσκολο να συνυπάρχουν αγάπη και φόβος, είναι πολύ πιο ασφαλές […]

Πριν από δέκα χρόνια, όταν ήμουν ακόμη «ψαρωμένος» βουλευτής – με πλήρη «άγνοια κινδύνου», όπως θα μου έλεγε κατόπιν στο Συμβούλιο της Ευρώπης, η προσφιλής μου Ντόρα Μπακογιάννη – έτυχε να (μην) ξεσπάσει ένα σκάνδαλο, ισοδύναμο – πίστευα εν τη αφελεία μου – με το «Νερό του Καματερού» ή την «Αθανασία του Αιγάλεω». Τι ακριβώς είχε συμβεί; Ο διαχειριστής […]

Η ταινία «Φράουλες και αίμα» (1970) του Στιούαρτ Χάγκμαν έχει εντυπωθεί όσο λίγες στο συλλογικό υποσυνείδητο όσων ενηλικιώθηκαν κατά τα seventies. Στην Ελλάδα προβλήθηκε αρχικά μόνο για λίγες ημέρες, τον Νοέμβριο της ίδιας χρονιάς, και παρότι η χούντα των συνταγματαρχών έσπευσε να την αποσύρει από τις κινηματογραφικές αίθουσες, πρόλαβε να κόψει γύρω στα 33.000 εισιτήρια, […]

Ελπίζω ότι δεν θα εκληφθεί ως προσβολή προς τους θεσμούς, όπως εξέλαβε κάποτε ο αείμνηστος Χρήστος Σαρτζετάκης τη μίνι φούστα μιας προσκεκλημένης στον ετήσιο εορτασμό για την αποκατάσταση της Δημοκρατίας, εάν παρομοιάσω την κάλπη με σέικερ. Στο κάτω-κάτω το σέικερ δεν είναι εξ ορισμού ολέθριο. Οπως κι ένα μάγκνουμ, είναι εντελώς ακίνδυνο εάν δεν βρεθεί […]

Η πολιτική ζωή στην Ελλάδα δεν σε αφήνει ποτέ να πλήξεις. Οχι επειδή είναι καμία συναρπαστική πολιτική ζωή, μη φανταστείτε, τουναντίον: οι περισσότεροι πολιτικοί μας πορεύονται με αυτόματο πιλότο, βάζουν την ίδια «κασέτα» να παίζει επί δεκαετίες και ξεχνούν να κλείσουν το ρημάδι το «μαγνητόφωνο»· εάν ένας ταξιδιώτης του χρόνου μεταφερόταν από τη δεκαετία του […]

Δύο βιβλία που κυκλοφόρησαν πρόσφατα κι έτυχε να τα διαβάσω με διαφορά λίγων ημερών με επανέφεραν στην τροχιά μιας έννοιας λησμονημένης από καιρό που κάποτε την πιπίλιζα καθημερινά σαν καραμέλα. Πρώτη βγήκε στην αγορά η «Μισή καρδιά» του Δημήτρη Σωτάκη (Κέδρος) και την ακολούθησε το «Τηλεφώνημα που δεν έγινε» του Απόστολου Δοξιάδη (Ικαρος). Κανένα από […]

«Ενα μικρό βήμα για τον άνθρωπο, ένα τεράστιο άλμα για την ανθρωπότητα» ή «ένα βήμα μπρος, δύο βήματα πίσω»; Αναλόγως εάν βλέπουμε το ποτήρι μισογεμάτο ή μισοάδειο, μπορούμε να τσιτάρουμε Νιλ Αρμστρονγκ ή Βλαντίμιρ Ιλίτς Ουλιάνοφ (λέγε με Λένιν). Οπως και αν βλέπουμε το ποτήρι, πάντως, οφείλουμε να παραδεχτούμε ότι η εγκύκλιος της Εκκλησίας της […]

Κάθε ανθρώπινος οργανισμός έχει και το δικό του όριο αφομοίωσης ποσοτήτων δυστυχίας και μιζέριας. Εάν υπερβούμε αυτό το όριο, όση απόγνωση πλέον και να παραχώσουμε, ο οργανισμός θα αντιδρά πάντα με τον μόνο δυνατό για κείνον τρόπο. Με την εθελοτυφλία. Κάνετε κι εσείς το τεστ αν δεν με πιστεύετε. Προσπαθήστε να θυμηθείτε πόσα συγκινησιακά αποθέματα […]

Υπό τη δαμόκλειο σπάθη μιας καταιγίδας, που δεν ξέσπασε τελικά ποτέ, παρακολούθησα την περασμένη Παρασκευή σ’ ένα θερινό σινεμά τις «Χαμένες ψευδαισθήσεις» (2021) του Ξαβιέ Τζιανολί, μια ταινία βασισμένη στο ομότιτλο μυθιστόρημα του Ονορέ ντε Μπαλζάκ (1799-1850), δημοσιευμένο πρώτη φορά πριν από περίπου δύο αιώνες, τότε που οι εφημερίδες, τα «φρέσκα φρούτα» των νεωτερικών χρόνων, […]

Από τότε που θυμάμαι τον εαυτό μου ένιωθα μια βαθιά, ενστικτώδη δυσφορία όποτε έβλεπα έναν πολιτικό να επιδεικνύει δημοσίως τις θρησκευτικές του πεποιθήσεις: τον όποιον πολιτικό και τις όποιες πεποιθήσεις. Πρόβλημά μου, θα μου πείτε, και γιατί θα πρέπει να σας αφορά; Δεν είναι τόσο απλό – όχι τουλάχιστον όσο απλό θα επιθυμούσαν να πιστέψουμε ότι […]

Οπως πιθανόν θα συμβούλευε και ο Ρίτσαρντ Ντρέιφους ως ψυχαναλυτής τον Μπιλ Μάρεϊ ως υποχόνδριο στη σπαρακτική κομεντί του Φρανκ Οζ «Επιτέλους, τι θα γίνει με τον Μπομπ;» (1991), ένα από τα πρώτα μωρουδίστικα βήματά μας στην επικράτεια του Ορθού Λόγου, τα περίφημα baby steps, θα ήταν να μάθουμε – κυριολεκτικά, να εκπαιδευτούμε – να διακρίνουμε τις […]

Η κατάλυση της κοινοβουλευτικής δημοκρατίας, την 21η Απριλίου του 1967, δεν ήταν ένα τσουνάμι που έπληξε όλους αδιακρίτως και με την ίδια σφοδρότητα. Πολλοί από όσους θεωρούσαν προδικτατορικά τον εαυτό τους «πολιτικοποιημένο» – κυρίως από τον χώρο του Κέντρου και της Αριστεράς – δεν την εξέλαβαν τόσο ως κατάλυση όσο ως διολίσθηση: μια κολοβή μετεμφυλιακή δημοκρατία οδηγήθηκε […]

Δεν έγραψε. Να τα λέμε κι αυτά. Αρλεκιν δεν έγραψε. Δεν βάζω και το χέρι μου στη φωτιά («ποτέ δεν ξέρεις τι θα σου ξημερώσει… χτες», καθώς έλεγε κι ένα σοβιετικό ανέκδοτο, τυπικά οργουελικής ιδιοσυστασίας) αλλά όσα βιβλία του και όσες μελέτες πάνω στα βιβλία του έχουν πέσει στα χέρια μου δεν αφήνουν ούτε σκιά […]

Ο Ουίνστον Τσόρτσιλ, ο σοφός γέρος πολιτικός που τον ταλάνιζε συχνά το «μαύρο σκυλί» της κατάθλιψης και όταν του ζήτησαν να αποκαλύψει το μυστικό της μακροζωίας του δεν δίστασε να απαντήσει «καμία άθληση, μονάχα ουίσκι και πούρα», ανάμεσα στις πολλές πολύτιμες παραδοξολογίες που μας άφησε κληρονομιά ήταν και μία που αφορούσε τη σκληρή πραγματικότητα: «Πρέπει […]

Το ανέκδοτο αφηγείται ένας Ιρλανδός στο υπέροχο «Μπέλφαστ» (2021), την πιο πρόσφατη κι εν μέρει αυτοβιογραφική ταινία του Κένεθ Μπράνα: «Ο γιατρός μιλάει στο τηλέφωνο με τον ασθενή του. «Εχω καλά νέα και κακά νέα», του λέει· «ποια θέλεις ν’ ακούσεις πρώτα;». – «Ξεκίνα από τα καλά, γιατρέ». – «Σου απομένουν είκοσι τέσσερις ώρες ζωής». – «Σοβαρολογείς, γιατρέ; […]

Αυτές οι γραμμές γράφονται πριν από την έναρξη του 14ου συνεδρίου της Νέας Δημοκρατίας και διαβάζονται κατά τη δεύτερη από τις τρεις ημέρες των εργασιών του – άρα εγώ, ο συντάκτης τους, βρίσκομαι σε σαφώς πιο μειονεκτική θέση από εσένα, τον αναγνώστη τους. Ασφαλώς όχι τόσο μειονεκτική όσο φαίνεται. Εάν παρακάμψουμε τις περιπτώσεις σεισμών, λιμών και […]

Καθώς πλησιάζουμε προς την 9η Μαΐου, την ημερομηνία ορόσημο που παραδοσιακά γιορτάζεται – τόσο κατά τη σοβιετική μεταπολεμική περίοδο, όσο και κατά τη μετακομμουνιστική – η συντριβή των δυνάμεων του Ναζισμού από τις δυνάμεις του Ιωσήφ Στάλιν, ο Βλαντίμιρ Πούτιν αισθάνεται στον σβέρκο του την καυτή ανάσα μιας επιτακτικής ανάγκης: να σερβίρει στον ρωσικό λαό – κατ’ επέκτασιν, […]

Είτε επιστήμονες είτε όχι, όσοι κάνουμε καθημερινά συστηματική χρήση της κοινής λογικής – βάζουμε, με άλλα λόγια, το μυαλό μας να δουλέψει – πατάμε συχνά την μπανανόφλουδα να θεωρούμε ότι και όλοι οι υπόλοιποι λειτουργούν σαν κι εμάς και, όταν ολοφάνερα κάτι τέτοιο δεν συμβαίνει, η άρνησή τους βασίζεται σε έλλειμμα πληροφοριών ή/και σε λανθασμένη επεξεργασία των […]

Η πατρότητα της ρήσης του τίτλου ανήκει στον Χρήστο Βακαλόπουλο (1956-1993), έναν από τους πιο οξυδερκείς και διορατικούς σύγχρονους έλληνες διανοούμενους, που έφυγε από τη ζωή εξαιρετικά πρόωρα, μόλις στα 37 του χρόνια. Ειπώθηκε πρωτίστως για να ερμηνευθεί το παράδοξο, πώς γίνεται να τρέφουμε βαθιά συμπάθεια σε άτομα, οι ιδέες των οποίων μας προκαλούν αποστροφή […]

Δεν γνωρίζω ποιος ξεστόμισε πρώτος το «θηρίο ενήμερο» – πάντως ήταν σχεδόν σίγουρα συμπατριώτης μας, αφού το λογοπαίγνιο δεν βγάζει νόημα παρά μόνο στα ελληνικά. Στη διεθνή σκηνή, ωστόσο, δύο αλλοδαποί διεκδικούν την πατέντα για την ουσία του λογοπαίγνιου, ένας Αμερικανός κι ένας Γερμανός, ισότιμα καθάρματα με ανισότιμη μεταχείριση εκ μέρους της κοινωνίας. Ο πρώτος, […]

Εάν κάποιο σκανδαλοθηρικό ταμπλόιντ ή/και κάποιο τηλεοπτικό κατινοδικείο  (από εκείνα που – ακόμη και στα πιο μακάβρια εγκλήματα – ρίχνουν τον προβολέα στις γαστρονομικές αδυναμίες ή/και στις ενδυματολογικές προτιμήσεις θύτη και θύματος) αποφασίσουν κάποτε ν’ ασχοληθούν «εις βάθος» με τον βίο και την πολιτεία του Ιμπραήμ Πασά (1789-1848), είμαι σχεδόν σίγουρος ότι κατ’ αρχάς θα εστιάσουν στην […]

Στον πρόεδρο Μάο Τσε Τουνγκ, έναν από τους πιο αιμοσταγείς τυράννους που γνώρισε η ανθρωπότητα (αθροιστικά τα θύματά του -εάν συμπεριλάβουμε όσους πέθαναν από την πείνα κατά το «Μεγάλο Αλμα προς τα Εμπρός», το πιο αποτυχημένο από τα αποτυχημένα μαζικά οικονομικά πειράματα – ισοφάριζαν ή ξεπερνούσαν τα θύματα του Χίτλερ και του Στάλιν α λα μπρατσέτα), […]