«Η Ευρωπαϊκή Ενωση βασίζεται στις αξίες του σεβασμού της ανθρώπινης αξιοπρέπειας», «καταπολεμά τον κοινωνικό αποκλεισμό», «προάγει την οικονομική, κοινωνική και εδαφική συνοχή και την αλληλεγγύη μεταξύ των κρατών-μελών»… Δεν είναι απλώς εξαγγελίες αλλά οιονεί νομικές δεσμεύσεις που περιέχονται σε άρθρα των Συνθηκών της Ευρωπαϊκής Ενωσης (Συνθήκη της Λισαβώνας). Δεσμεύουν θεσμούς/όργανα και κράτη-μέλη. Επιβάλλουν πολιτικές. Και είναι αυτές ακριβώς οι αξίες, με κορυφαία το «σεβασμό της ανθρώπινης αξιοπρέπειας», που (υποτίθεται) καθιστούν την ΕΕ ξεχωριστό, πολιτισμένο σύστημα μέσα στο παγκόσμιο πλαίσιο, «κοινότητα αξιών» και όχι απλά οργανισμό στυγνών συμφερόντων όπως τόσοι άλλοι. Κι όμως, σε ένα πρωτοσέλιδο άρθρο στην «International Herald Tribune» (18/4) με τίτλο «Η πείνα εντείνεται στην Ελλάδα», διεκτραγωδείται με εύγλωττα παραστατικό τρόπο το ότι ολοένα και περισσότερα παιδιά -όπως γράφει- πεινούν, υποφέρουν από ασιτία, πηγαίνουν στο σχολείο νηστικά και λιποθυμούν ή ψάχνουν στους σκουπιδοτενεκέδες για να βρουν φαγητό ή, τέλος, αναγκάζονται κάτι να κλέψουν. Πρόκειται για παιδιά από ιδιαίτερα φτωχές οικογένειες, με όλα τα μέλη τους στην ανεργία, σε περιοχές γύρω από την πρωτεύουσα υποβαθμισμένες και περιθωριοποιημένες.

Και εύλογα διερωτάται κάθε καλόπιστος εάν η εξόχως θλιβερή κατάσταση που περιγράφεται σε μια διεθνή εφημερίδα, ως εκ τούτου ανεπηρέαστη από εγχώριους συναισθηματισμούς, μπορεί να έχει κάποια σχέση με την «Ευρωπαϊκή Ενωση των αξιών». Ολα όσα περιγράφει δεν συμβαίνουν στην Αφρική. Συμβαίνουν σε μια χώρα-μέλος της ΕΕ. Παιδιά που λιμοκτονούν στην πλέον ευημερούσα περιοχή της υφηλίου ως αποτέλεσμα των συνεπειών της κρίσης είναι, πολύ απλά, απαράδεκτο. Δεν μπορεί να γίνεται ανεκτό από την ΕΕ και τις χώρες-μέλη της. Αποτελεί ντροπή. Και απονομιμοποιεί την ύπαρξή της στα μάτια των πολιτών, άλλωστε αυτό ήδη καταγράφεται σε δημοσκοπήσεις και εκλογικά αποτελέσματα.

Η ΕΕ ως θεσμός δεν μπορεί ενδεχομένως να εκριζώσει άμεσα τις καταστάσεις διογκούμενης φτώχειας στον χώρο της, αν και η αντιμετώπιση του φαινομένου εμπίπτει στο πεδίο των στόχων της. Μπορεί όμως (και πρέπει) να διασφαλίσει ότι δεν υπάρχουν πεινασμένα παιδιά λόγω της οικονομικής κρίσης. Μπορεί και πρέπει δηλαδή να διασφαλίσει την «αξιοπρέπεια της ανθρώπινης ζωής» και ιδιαίτερα της ζωής των παιδιών. Μπορεί να γίνει κάτι πρακτικό τώρα; Βεβαίως μπορεί. Η Ελλάδα μπορεί, αντί να στοχεύει στα μεγάλα και εν πολλοίς ανέφικτα, να υποβάλει εδώ και τώρα σχετικό αίτημα στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή με ένα κείμενο λίγων σελίδων, ζητώντας την προώθηση σχετικής πρότασης προς το Συμβούλιο και το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο για ένα ειδικό πρόγραμμα (πέρα απ’ ό,τι υπάρχει μέχρι σήμερα σε εθνικό ή ευρωπαϊκό επίπεδο) στήριξης των παιδιών αυτών (για τη διασφάλιση επαρκούς σίτισης στα σχολεία κ.λπ.). Δεν ξέρω ποιο ακριβώς μπορεί να είναι το κόστος ενός τέτοιου προγράμματος. Αλλά οποιοδήποτε και αν είναι, η Ενωση μπορεί να το καλύψει με τον προϋπολογισμό της. Στο κάτω κάτω της γραφής ας μεταφερθούν πόροι από αλλού, από κάποιον τομέα όπου σπαταλώνται αφειδώς πόροι της ΕΕ, προκειμένου να διασφαλισθεί η σίτιση παιδιών στις χώρες με κρίση. Πιστεύω ακράδαντα ότι ένα τέτοιο πρόγραμμα είναι επιτεύξιμο με κατάλληλους χειρισμούς. Τόσο η Επιτροπή όσο και το Συμβούλιο θα βρεθούν σε εξαιρετικά δύσκολη θέση να το απορρίψουν, ενώ είναι σχεδόν βέβαιο ότι το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο θα το στηρίξει.

Στην Ευρωπαϊκή Ενωση αρκετά πράγματα που φαίνονται ανέφικτα σε πρώτη θεώρηση καθίστανται εφικτά με την κατάλληλη παρουσίαση, διαπραγμάτευση, τεκμηρίωση, συμμαχίες. Δεν είναι πάντοτε θέμα ισχύος. Είναι θέμα απλής λογικής, οργάνωσης, παρουσίασης επιχειρημάτων.

Φυσικά, σε μεσοπρόθεσμη-μακροχρόνια βάση όλα αυτά τα θλιβερά φαινόμενα θα αντιμετωπιστούν μέσα από την αναπτυξιακή ανάκαμψη της οικονομίας. Αλλά «ενώ μακροπρόθεσμα όλοι θα είμαστε νεκροί», σημασία έχει να διασφαλίσουμε ότι άμεσα και μεσοπρόθεσμα δεν θα υποφέρουν από ασιτία κάποια παιδιά σε μια (οποιαδήποτε) χώρα-μέλος, στην ΕΕ που, παρά την κρίση, εξακολουθεί να έχει πόρους και πλούτο ασύγκριτα υψηλότερους από οποιοδήποτε άλλο μέρος του πλανήτη.

Η ΕΕ ως σύνολο δεν είναι φτωχή. Δεν είναι Αφρική. Και δεν πρέπει να επιτρέπει φαινόμενα «αφρικανικής ανέχειας» στην επικράτειά της. Πολύ περισσότερο όταν, για κάποια τέτοια φαινόμενα, ευθύνονται και οι πολιτικές της…

Ο Π.Κ. Ιωακειμίδης είναι καθηγητής Ευρωπαϊκής Πολιτικής στο Πανεπιστήμιο Αθηνών

Τελευταία Νέα