Αναζήτηση
«Η απόλαυση που παίρνει ο ένας από τον άλλον προέρχεται από συναίνεση της ίδιας της Φύσης. Μια στιγμή θυμού λησμονιέται γρήγορα, μια στιγμή ηδονής μένει στη μνήμη».
Είναι μια από τις σοφές διδαχές που θα βρει κανείς στο «Κάμα-Σούτρα», το κορυφαίο έργο όλων των εποχών για την ερωτική τέχνη, που γράφηκε στα σανσκριτικά μεταξύ του 2ου και του 5ου αιώνα μ.Χ. αλλά έγινε (αποσπασματικά) γνωστό στη Δύση μόλις το 1883, όταν μεσουρανούσε ο βικτωριανός πουριτανισμός. Εναν αιώνα αργότερα, εκδόθηκε στην Ινδία (Βαρανάσι) η πληρέστερη έως τώρα εκδοχή του πρωτότυπου κειμένου, και αυτή αποτελεί τη βάση της δίτομης και πλούσια εικονογραφημένης έκδοσης του «Κάμα-Σούτρα» που θα κυκλοφορήσουν «ΤΑ ΝΕΑ» στις 11 και 18 Φεβρουαρίου. Το σανσκριτικό κείμενο όπως το οριστικοποίησε ο σοφός Βατσυαγιάνα, μεταφράστηκε στα γαλλικά από τον ανθρωπολόγο Ζαν Παπέν ο οποίος υπογράφει και μια διαφωτιστική εισαγωγή, και από εκεί στα ελληνικά για το λεύκωμα που κυκλοφόρησε η Αγρα το 2007 με μεταφράστρια την Ιωάννα Λεκκάκου. Η έκδοση των «ΝΕΩΝ» θα ξαναφέρει στο προσκήνιο το σπουδαίο αυτό βιβλίο ανοίγοντάς το στο ευρύ κοινό.
Το «Κάμα-Σούτρα» χρωστά τη φήμη του στο 2ο από τα 7 μέρη του, το οποίο αναφέρεται στην «Ερωτική ένωση». Εδώ διαβάζουμε την κατηγοριοποίηση ανδρών και γυναικών ανάλογα με τις διαστάσεις του ερωτικού τους οργάνου (Λαγός – Ταύρος – Αλογο, Αντιλόπη – Φοράδα – Ελεφαντίνα). Επίσης τις τεχνικές προσέγγισης και διέγερσης, τις ευνοϊκές και περίπλοκες ερωτικές στάσεις, τα τεχνάσματα του πολέμου και της συμφιλίωσης κ.ο.κ. «Επιθέσεις και αντεπιθέσεις είναι το παιχνίδι των εραστών. Πρέπει να ανταποδώσουν χτύπημα στο χτύπημα, φιλί στο φιλί», γράφει ο Βατσυαγιάνα. Τα επόμενα μέρη είναι λιγότερο γνωστά και αναφέρονται στα μυστικά των μοιχών, στο περιβάλλον των ιερόδουλων, στις μηχανορραφίες των εταίρων, στους τρόπους αποπλάνησης κ.ά. «Ο άντρας πρέπει να κάνει το πρώτο βήμα» μάς λέει ο Βατσυαγιάνα. Αλλά ταυτόχρονα δίνει δεκάδες συνταγές στις γυναίκες για να το προκαλέσουν αυτό το βήμα, καταλήγοντας σε θαυματουργά ματζούνια ή και υποκατάστατα.
Υπάρχουν άλλα έξι κλασικά ινδικά έργα (μεταγενέστερα) για τις απολαύσεις της σάρκας αλλά το «Κάμα-Σούτρα» είναι το μόνο από τα σπουδαία ερωτογραφήματα της αρχαιότητας που άντεξε τόσο στον χρόνο.
Ο συγγραφέας. Το πατρώνυμό του ήταν Βατσυαγιάνα (Vatsyayana) και το μικρό του, Mrllana. Εφερε τον τίτλο Shri, που υποδηλώνει ότι τον θεωρούσαν σοφό, και το επίθετό του το συνόδευε η λέξη Muni, που σημαίνει ασκητής, μια ιδιότητα που παραπέμπει στους βραχμάνους και αναφέρεται στην κάστα του. Εκείνος συνέθεσε τα 1.200 εδάφιά του «Κάμα-Σούτρα», κάποια στιγμή μεταξύ του 2ου και του 5ου αι. μ.Χ., την κλασική περίοδο της Ινδίας (όταν η δυναστεία Γκούπτα είχε τον έλεγχο σε 35 ανεξάρτητα κρατίδια), συμπυκνώνοντας κείμενα συγγραφέων που έζησαν μία ή δύο χιλιετίες νωρίτερα.
Στο «Κάμα-Σούτρα» εμφανίζεται ως μετριοπαθής ηθικολόγος, επιστήμονας ή σοφός, και ποτέ του δεν παρουσιάζεται ως πνευματικός δάσκαλος. Αντίθετα παραπέμπει συνεχώς σε αρχαίους συγγραφείς, πάντα λιγότερο φιλελεύθερους απ’ αυτόν. Οι παρατηρήσεις του είναι πλούσιες αλλά ο ίδιος δεν φαίνεται να διατηρεί καμία ψευδαίσθηση για την ανθρώπινη φύση. Μάλιστα επαναλαμβάνει συνεχώς ότι αφού ακούσει κανείς όλες του τις συμβουλές, «τελικά θα κάνει αυτό που του αρέσει – κι αυτό δεν είναι κακό».
Οι πρωταγωνιστές. Το «Κάμα-Σούτρα» ξεδιπλώνει μπροστά στα μάτια του αναγνώστη την εικόνα μιας ταξικά διαστρωματωμένης κοινωνίας με τις χαρές και τις έγνοιες της, τις τύψεις και τους φόβους της, τους υπολογισμούς και τα τεχνάσματά της για να αυξήσει τα πλούτη της, την τρυφερότητα και την ευαισθησία της και κυρίως τη λαχτάρα της να απολαύσει τα πάντα χωρίς να παραβεί τους νόμους και χωρίς να προδώσει την εθιμοτυπία.
Οι πρωταγωνιστές του προέρχονται από την ελίτ και σε αυτήν αποκλειστικά απευθύνεται το «εγχειρίδιο του έρωτα». Είναι οι εύποροι, εκλεπτυσμένοι, κομψοί, καλλιεργημένοι, θρήσκοι και ενδεχομένως υπερφίαλοι άνδρες των τριών ανώτερων καστών. Με άλλα λόγια, οι βραχμάνοι, οι αριστοκράτες και οι παράγοντες της οικονομίας – μεταπράτες, επενδυτές και έμποροι – που αναμετρούνται σε ερωτικούς ελιγμούς. Από την πλευρά των γυναικών, είναι καταρχήν τα κορίτσια των καλών οικογενειών που «γνωρίζουν τις 64 τέχνες» (από τον χορό και τα παιχνίδια με τα ζάρια ώς την παρασκευή αρωμάτων, την ερμηνεία οιωνών ή τη διαλεκτική και τη στρατιωτική στρατηγική) και προσφέρονται στην αποπλάνηση. Είναι όμως και οι εταίρες, οι ιέρειες της ηδονής και του χρήματος που έχαιραν εκτίμησης και ήταν οι μόνες πραγματικά ελεύθερες γυναίκες. Είναι και οι σύζυγοι που οφείλουν απόλυτη υπακοή στον άνδρα, υπόκεινται στην ιεραρχία της πολυγαμίας αλλά έχουν κι αυτές δικαίωμα στην απιστία. Επίσης οι γυναίκες των χαρεμιών τις οποίες οι μαχαραγιάδες δεν προλαβαίνουν να ικανοποιήσουν, οπότε μηχανεύονται κάθε είδους τέχνασμα για να ανοίξουν την πόρτα τους σε άλλους άνδρες. Είναι ακόμα οι ιερόδουλες αλλά και οι διαμεσολαβήτριες που χρησιμοποιούνται κατά κόρον για να στηρίξουν ή να λύσουν δύσκολες σχέσεις. Είναι τέλος και οι ευνούχοι (όχι πάντως ως φύλακες του χαρεμιού) που συχνά αναλαμβάνουν να βοηθήσουν τον αφέντη τους να χαλαρώσει.
Οι μόνοι που δεν έχουν θέση στο «Κάμα-Σούτρα» είναι οι φτωχοί, η κατώτερη δηλαδή, τέταρτη, κάστα που ήταν και η πολυπληθέστερη και αποτελούνταν από όσους παρείχαν υπηρεσίες – αγρότες, τεχνίτες κ.ά. Ούτε και οι άνδρες ομοφυλόφιλοι εμφανίζονται, έστω κι αν υπήρχαν (και υπάρχουν ακόμη) κάποιες περιθωριοποιημένες σέκτες τους.
Τα φιλιά. Υπάρχουν διάφορα είδη φιλιών σύμφωνα με το «Κάμα-Σούτρα»: το συνηθισμένο, το πλάγιο, το γυριστό, το γερό, το φιλί αντιπερισπασμού κ.ά. Ξεχωρίζει το «πολύ γερό φιλί» που «γίνεται κρατώντας ανάμεσα στα δυο σου δάχτυλα το κάτω χείλος της αγαπημένης και δίνοντας το φιλί με ορμή στο άνοιγμα του στόματος που έχει δημιουργηθεί ανάμεσα στα χείλη, χωρίς να αγγίξεις τα δόντια».
Η ερωτική ένωση. Οι περιπτύξεις της πραγματικής ερωτικής ένωσης είναι τέσσερις, μάς λέει ο Βατσυαγιάνα, και αποδίδονται με τίτλους που εμπνέονται από εικόνες της καθημερινότητας: το «αγκάλιασμα του αναρριχητικού φυτού», η «ανάβαση στο δέντρο» (σε όρθια στάση και οι δύο), η «ανάμειξη του σουσαμιού με το ρύζι», όταν οι εραστές είναι αγκαλιασμένοι σφιχτά στο κρεβάτι «και τρίβονται μεταξύ τους δοκιμάζοντας την αμοιβαία διέγερση». Και τέλος η «ανάμειξη του γάλακτος με το νερό», όταν είτε καθιστοί είτε ξαπλωμένοι, είναι τυφλωμένοι από το πάθος τους «και μοιάζουν να θέλουν να διεισδύσουν ο ένας στο κορμί του άλλου».
Οι στάσεις ζευγαρώματος. Το «Κάμα-Σούτρα» αναλύει διάφορες στάσεις ζευγαρώματος, σχολιάζοντας και τον βαθμό δυσκολίας τους. Μεταξύ τους, η «θέση του καρφιού», «με το ένα πόδι στο κεφάλι και το άλλο τεντωμένο, απαιτεί κάποια εμπειρία». Επίσης, η «στάση του κάβουρα», «αν τα πόδια είναι διπλωμένα και μπροστά στο στήθος» ή η «στάση του λωτού», «όταν σταυρώνουν οι γάμπες». Υπάρχει και η «περιστρεφόμενη στάση», «όταν ο άνδρας συστρέφεται ενώ συνεχίζει να κρατά τη μέση της συντρόφου του, κάτι που απαιτεί επίσης ειδική εκμάθηση».
Τα ερωτικά φίλτρα. Το κείμενο του «Κάμα-Σούτρα» κλείνει με έναν κατάλογο με τα απαραίτητα συστατικά για τις μαγικές και αφροδισιακές συνταγές : ashva – muska ο όρχις αλόγου, uptala ο μπλε λωτός, bhrngi η ινδική κάνναβις κ.ά. Μεταξύ άλλων σημειώνεται πως «Ενας άντρας ενδυναμώνει την αρρενωπότητά του πίνοντας γάλα συνοδευμένο από ρίζες του φυτού uccata, πιπέρι cavya, κρυσταλλωμένη ζάχαρη και ένα κοτσάνι της γλυκόριζας madhuka». Και κάτι ακόμη: Στο κεφάλαιο για τα μυστικά της μαγείας αναφέρεται ότι «για να γοητεύσουμε τους πάντες μπορούμε να φοράμε στο δεξί μας χέρι ένα επιχρυσωμένο κοκαλάκι παγωνιού ή ύαινας».
Το μήνυμα. Αντίθετα από τα ερωτογραφήματα των λιμπερτίνων που εκδόθηκαν στη Δυτική Ευρώπη τον 17ο και 18ο αιώνα, το «Κάμα-Σούτρα» δεν προτείνει μια μέθοδο κοινωνικής ή σεξουαλικής απελευθέρωσης. Είναι ένα βιβλίο πολιτισμού που συνδέεται με τον θρησκευτικό, νομικό και ηθικό κώδικα του ορθόδοξου βεδισμού ο οποίος αντέχει μέχρι σήμερα, και όχι με την ελευθέρια ταντρική παράδοση – μια παράδοση υπονομευτική των κατεστημένων αξιών, με την οποία θέλησαν να το συνδέσουν πολλοί διανοούμενοι της Δύσης.
Πρόκειται με άλλα λόγια για ένα βιβλίο διαπαιδαγώγησης, γοητευτικό σαν παραμύθι παρά τον κάπως δογματικό και παλιομοδίτικο τόνο του. Το χαρακτηριστικό του είναι ότι διδάσκει τους ανθρώπους άλλους τρόπους ένωσης πέρα από την εξάρτηση προς τη γενετήσια επιθυμία. Και, όπως μάς λέει ο ανθρωπολόγος Ζαν Παπέν που το μετέφρασε από τα σανσκριτικά, αξίζει να το ανακαλύψει κανείς ως λογοτεχνικό και ιστορικό αξιοθέατο.
