Αναζήτηση
ΟΙ ΤΥΧΕΣ ΤΟΥ ΠΟΛΕΜΟΥ ΕΙΝΑΙ
ΑΠΡΟΒΛΕΠΤΕΣ. ΣΤΡΑΤΟΙ ΠΟΥ ΦΑΙΝΟΝΤΑΙ
ΣΤΗΝ ΑΡΧΗ ΕΝΟΣ ΠΟΛΕΜΟΥ
ΠΑΝΙΣΧΥΡΟΙ, ΜΠΟΡΕΙ ΣΤΗ ΣΥΝΕΧΕΙΑ
ΝΑ ΗΤΤΗΘΟΥΝ ΚΑΙ ΟΙ ΘΥΤΕΣ
ΜΠΟΡΕΙ ΝΑ ΜΕΤΑΤΡΑΠΟΥΝ ΣΕ ΘΥΜΑΤΑ.
ΑΥΤΟ ΣΥΝΕΒΗ ΤΟ ΔΙΑΣΤΗΜΑ
1943-44 ΜΕ ΤΗ ΜΕΡΑΡΧΙΑ ΠΙΝΕΡΟΛΟ,
ΠΟΥ ΑΝΑΖΗΤΗΣΕ ΤΗΝ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ
ΤΩΝ ΣΥΜΜΑΧΩΝ ΚΑΙ ΤΗΣ
ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΑΝΤΙΣΤΑΣΗΣ
Όταν η Ιταλία κήρυξε τον πόλεμο στην Ελλάδα τον Οκτώβριο του 1940, πίστευε σε μια γρήγορη νίκη. Η αναχαίτιση της ιταλικής επίθεσης από τον ελληνικό στρατό ήταν απρόβλεπτη εξέλιξη. Η Ιταλία τελικά κατάφερε να κατακτήσει την Ελλάδα, χάρη στη γερμανική εισβολή. Το καλοκαίρι του 1943, οι τύχες του πολέμου για την Ιταλία άλλαξαν. Οι Σύμμαχοι αποβιβάστηκαν στη Σικελία στις 10 Ιουλίου, στις 25 Ιουλίου ανατράπηκε ο Μουσολίνι και ο βασιλιάς Βίκτωρ Εμμανουήλ τοποθέτησε τον στρατάρχη Πιέτρο Μπαντόλιο επικεφαλής της κυβέρνησης. Στις 8 Σεπτεμβρίου 1943 ανακοινώθηκε η ανακωχή της Ιταλίας. Μέσα σε δύο μήνες το φασιστικό καθεστώς έπειτα από 21 χρόνια είχε καταρρεύσει.
Το βιβλίο του Χαράλαμπου Αλεξάνδρου εστιάζει στην περίοδο μετά την ανακωχή της Ιταλίας και δεν ασχολείται με την ιταλική κατοχή στην Ελλάδα. Η επιλογή είναι θεμιτή, αλλά δημιουργεί προβλήματα. Ο αναγνώστης δεν αποκτά μια συνολικότερη εικόνα της δράσης των Ιταλών στην κατεχόμενη Ελλάδα και αποδυναμώνεται η κατανόηση του αιφνιδιασμού που αποτέλεσε για τους Ιταλούς η ανακωχή της 8ης Σεπτεμβρίου. Η ανατροπή δημιούργησε πρωτόγνωρη κατάσταση για τους Ιταλούς. Τι θα έπρεπε να κάνουν τα ιταλικά στρατεύματα κατοχής μετά την ανακωχή; Τα περιθώρια κινήσεων ήταν περιορισμένα και οι εξελίξεις ραγδαίες. Οι Γερμανοί αντιμετώπιζαν τους Ιταλούς ως εχθρό πλέον και θα επεδίωκαν τον αφοπλισμό και την αιχμαλωσία τους. Η μια λύση ήταν να αρνηθούν να παραδώσουν τα όπλα τους στους Γερμανούς και να πολεμήσουν εναντίον τους. Η άλλη λύση ήταν να αναζητήσουν την προστασία των Συμμάχων και της Αντίστασης. Αυτή τη λύση επέλεξε η μεραρχία Πινερόλο. Η λύση αυτή ήταν πιο ασφαλής, αλλά και ανταποκρινόταν στην ατμόσφαιρα που επικρατούσε στα ιταλικά στρατεύματα. Η τροπή των στρατιωτικών εξελίξεων, η συνθηκολόγηση, ο αιφνιδιασμός είχαν υπονομεύσει ανεπανόρθωτα το ηθικό των Ιταλών στρατιωτών- γι΄ αυτούς ο πόλεμος είχε τελειώσει πλέον.
Ο συγγραφέας υπογραμμίζει την ένταση που υπέφωσκε μεταξύ ΕΛΑΣ και Βρετανών σχετικά με το θέμα της παράδοσης της μεραρχίας Πινερόλο. Οι Βρετανοί ήθελαν να αποτρέψουν με κάθε τρόπο να περάσουν τα όπλα των Ιταλών στα χέρια του ΕΛΑΣ διότι με αυτό τον τρόπο θα αύξανε σημαντικά τη δύναμή του στην Κεντρική Ελλάδα. Ο ΕΛΑΣ που είχε σημαντική παρουσία στη Θεσσαλία έδρασε γρήγορα και το μεγαλύτερο μέρος των ιταλικών στρατευμάτων παραδόθηκε σε αυτόν. Η παράδοση επικυρώθηκε με το πρωτόκολλο συνεργασίας που υπέγραψαν στις 11 Σεπτεμβρίου αφενός ο στρατηγός Ινφάντε και αφετέρου εκπρόσωποι του ΕΛΑΣ, του ΕΔΕΣ και των Βρετανών. Το πρωτόκολλο προέβλεπε ότι όσοι Ιταλοί επιθυμούσαν να πολεμήσουν θα κρατούσαν τον οπλισμό τους, όσοι όμως δεν ήθελαν να πολεμήσουν θα αφοπλίζονταν και θα κλείνονταν σε στρατόπεδα. Επίσης, η συμφωνία προέβλεπε ότι οι Βρετανοί θα αναλάμβαναν τη χρηματοδότηση για τη διατροφή των Ιταλών. Έπειτα από λίγες εβδομάδες όμως το
Χαράλαμπος Κ. Αλεξάνδρου
ΜΕΡΑΡΧΙΑ ΠΙΝΕΡΟΛΟ
ΧΡΟΝΙΚΟ ΤΗΣ ΑΝΤΙΣΤΑΣΗΣ ΚΑΙ ΤΟΥ ΜΑΡΤΥΡΙΟΥ
ΤΗΣ(1943- 1944) ΕΚΔ. GRUΡΡΟ D΄ ΑRΤΕ, 2008 ΣΕΛ. 188
πρωτόκολλο ήταν νεκρό γράμμα, κανείς δεν τήρησε ό,τι προέβλεπε.
Η συνεργασία Ιταλών- ΕΛΑΣ ήταν προϊόν ανάγκης και όχι επιθυμίας. Επιπλέον, οι Ιταλοί ήταν απρόθυμοι να πολεμήσουν κατά των Γερμανών. Αυτό που καθόρισε τις εξελίξεις, όπως ορθά επισημαίνει ο συγγραφέας, το φθινόπωρο του 1943 ήταν η έναρξη των εμφύλιων συγκρούσεων μεταξύ ΕΛΑΣ και ΕΔΕΣ. Ο ΕΛΑΣ κινήθηκε για τον αφοπλισμό της μεραρχίας Πινερόλο, γιατί με αυτά τα όπλα θα μπορούσε να αυξήσει τις μάχιμες δυνάμεις του. Στις 14 Οκτωβρίου άρχισε η επιχείρηση αφοπλισμού της Πινερόλο. Μονάδες του ΕΛΑΣ αιφνιδιαστικά περικύκλωσαν τα σημεία όπου είχαν στρατοπεδεύσει οι Ιταλοί και απαίτησαν την παράδοση του οπλισμού τους. Σε κάποιες περιπτώσεις, οι Ιταλοί αρνήθηκαν να παραδώσουν τα όπλα τους και ακολούθησαν πολύωρες μάχες με τους αντάρτες, όπως συνέβη με τους Ιταλούς που ήταν στη θέση Κιάνα κοντά στο Μουζάκι.
