|
|
|
|
Μετά τις φουρτούνες, η ανασύνταξη δυνάμεων και η επέκταση. Ο κλάδος των σούπερ
μάρκετ, από τους πιο δυναμικούς της αγοράς, έζησε μια περίοδο αναταραχών τα
προηγούμενα δύο, περίπου, χρόνια, με κύρια χαρακτηριστικά τον πόλεμο τιμών,
τις τριβές με τους προμηθευτές, αλλά και την προσπάθεια αντιμετώπισης της
δυσμενούς οικονομικής κατάστασης των νοικοκυριών.
Στο πλαίσιο αυτό, προτεραιότητα δόθηκε στην καθιέρωση νέων πρακτικών, όπως η
πώληση προϊόντων ιδιωτικής ετικέτας, αλλά και στη συγκράτηση των εξόδων, ενώ ο
επεκτατικός δυναμισμός, που είχε χαρακτηρίσει τη δεκαετία του 1990, υποχώρησε.
Όμως, ο ανταγωνισμός ποτέ δεν σταματά και η επέκταση είναι συστατικό στοιχείο
του. Έτσι, οι παράγοντες της αγοράς συγκλίνουν τώρα στην εκτίμηση ότι σύντομα
θα δούμε ένα νέο κύμα συγχωνεύσεων, που θα ενισχύσει ακόμη περισσότερο τους
κυρίαρχους της αγοράς. Αυτό λέει, άλλωστε, η ιστορία των σούπερ μάρκετ, στην
Ελλάδα και όχι μόνο.
Πόλεμος τιμών
Το 2002, ένα γεγονός που αναμφισβήτητα άλλαξε τα δεδομένα στην αγορά ήταν η
απαγόρευση των πωλήσεων κάτω του τιμολογιακού κόστους, με νόμο που προβλέπει
αυστηρές ποινές για τις περιπτώσεις που προϊόντα πωλούνται σε τιμές
χαμηλότερες αυτών που αναγράφονται στο τιμολόγιο, λαμβανομένων υπ’ όψιν και
των εκπτώσεων. H πώληση προϊόντων σε τιμές μικρότερες του τιμολογιακού κόστους
υπήρξε για σειρά ετών τακτική των μεγάλων αλυσίδων, κυρίως των ξένων.
Αν και τη χρονιά εφαρμογής του νέου νόμου υπήρξαν μεγάλες αλυσίδες που, παρά
τη σχετική απαγόρευση, συνέχισαν να πωλούν προϊόντα κάτω του κόστους, σήμερα
τα πράγματα έχουν ομαλοποιηθεί.
H ιδιωτική ετικέτα
Το σημαντικότερο θέμα που έχει να αντιμετωπίσει ο κλάδος από τα μέσα του 2002,
είναι οι μεγάλες ανατιμήσεις που παρατηρήθηκαν στο σύνολο της οικονομίας και
συνδέθηκαν με το ευρώ.
Με δεδομένη και τη γενικότερη οικονομική δυσπραγία και τη συνεχή πτώση της
αγοραστικής κίνησης, οι επιχειρήσεις αναζήτησαν νέους τρόπους προσέλκυσης των
καταναλωτών, καθώς ο περιορισμός των περιθωρίων κέρδους, το οποίο έφτασε για
τις αλυσίδες έως και στο 1,5%, δεν άφηνε περιθώρια περαιτέρω μείωσης. Έτσι,
εξακολουθώντας να αναπτύσσουν τα προϊόντα ιδιωτικής ετικέτας, την τελευταία
διετία τα έχουν αναγάγει σε ένα σημαντικό κομμάτι των δραστηριοτήτων τους.
Επιπλέον, η είσοδος των ξένων αλυσίδων ανέδειξε τα οφέλη των private label για
την ανάπτυξη κάθε αλυσίδας, ενώ και η δραστηριοποίηση και επέκταση αλυσίδων
που πωλούν αποκλειστικά προϊόντα ιδιωτικής ετικέτας είναι μία από τις
τελευταίες εξελίξεις στον κλάδο.
Μέσα σε 4 χρόνια όλα άλλαξαν
|
|
H Ελλάδα γνώρισε τα σούπερ μάρκετ το 1965, όταν οι αδελφοί Μαρινόπουλοι
δημιούργησαν το πρώτο ευρωπαϊκού τύπου κατάστημα, το Prisunic Μαρινόπουλος,
επί της Λεωφόρου Αλεξάνδρας. Τρία χρόνια νωρίτερα είχε ανοίξει τις πόρτες του
για το αθηναϊκό κοινό το πρώτο σελφ σέρβις, στην περιοχή της Κυψέλης, από μία
φίρμα αρκετά δυνατή, εκείνη την εποχή, στον χώρο του εμπορίου: της εταιρείας
Θανόπουλος.
Ακολούθησαν και άλλοι έμποροι της εποχής, όπως οι αδελφοί Βασιλόπουλοι και ο
Σκλαβενίτης, δημιουργώντας καταστήματα που συνδύαζαν τη νέα τάση με την
προσωπική εξυπηρέτηση των πελατών. Το 1968 οι αδελφοί Βερόπουλοι τολμούν κάτι
ακόμη πιο καινοτόμο για εκείνα τα χρόνια, ξεκινώντας την προσπάθεια για τη
δημιουργία μια αλυσίδας παντοπωλείων σε όλη την Ελλάδα, με την επωνυμία SPAR,
η οποία όμως τελικά δεν προχώρησε. Στα χρόνια που ακολούθησαν και μέχρι τη
δεκαετία του ’80 τα βήματα δεν ήταν γρήγορα. Άλλωστε, οι συνήθειες των Ελλήνων
καταναλωτών, ακόμα και σε ό,τι αφορούσε τον τρόπο πληρωμής, δεν άφηναν πολλά
περιθώρια στα σούπερ μάρκετ να «πάρουν κεφάλι» έναντι των συνοικιακών
παντοπωλείων. Στη συνέχεια, όμως, οι εξελίξεις είναι ραγδαίες. Σύγχρονα
καταστήματα πολλών τετραγωνικών ανοίγουν το ένα μετά το άλλο, προσφέροντας
μεγάλη ποικιλία προϊόντων, ανταγωνιστικές τιμές και φέρνοντας τις τάσεις που
στην υπόλοιπη Ευρώπη και στις ΗΠΑ πρωταγωνιστούν από το 1980. Μέχρι και τις
αρχές του 1990 πολλές μικρές αλυσίδες (με περιορισμένο αριθμό καταστημάτων),
πέραν των γνωστών που κυριαρχούν ακόμα και σήμερα, δημιουργούνται σε ολόκληρη
την Ελλάδα.
Έρχονται
οι ξένοι
Τα επόμενα χρόνια, η είσοδος ξένων επιχειρήσεων αλλάζει τα δεδομένα του
ανταγωνισμού και οι πρώτες εξαγορές είναι γεγονός. Το 1991 έρχονται στην
Ελλάδα οι αλυσίδες Continent και Praktiker, ενώ το 1992 η εξαγορά της A-B
Βασιλόπουλος από τη βελγική αλυσίδα DELHAIZE-LE LION ταράζει τα νερά στη
λιανική αγορά τροφίμων. Το 1992 ανοίγει και το πρώτο κατάστημα χονδρικής (cash
& cary) Makro. Τα νέα δεδομένα αναγκάζουν τις μικρότερες επιχειρήσεις σε
συσπείρωση και έτσι δημιουργούνται ευρύτεροι σχηματισμοί επιχειρήσεων, όπως ο
ΕΛΟΜΑΣ, ο ΕΛΟΜΕΣ, ο ΕΛΕΤΑ, ο Coop Καταναλωτής, κ.ά.
Ημερομηνία-σταθμός το 1994, όταν στα ράφια των καταστημάτων κάνουν την
εμφάνισή τους και τα πρώτα προϊόντα ιδιωτικής ετικέτας. Ο πρώτος κύκλος για
τον κλάδο των αλυσίδων σούπερ μάρκετ κλείνει. Από το τέλος της δεκαετίας του
’90 έως το 2002 ξεκινά και ολοκληρώνεται ο δεύτερος κύκλος των αλλαγών. Ένα
κύμα εξαγορών και συγχωνεύσεων έρχεται να αλλάξει, για ακόμη μια φορά, το
λιανεμπόριο των ειδών διατροφής. Έτσι, από το 1999 έως και το 2002, το 1/3 των
ελληνικών επιχειρήσεων σούπερ μάρκετ αλλάζει χέρια ή εξαφανίζεται από την
αγορά.
Σημαντικά επιχειρηματικά γεγονότα του κλάδου είναι η απορρόφηση των αλυσίδων
Μαρινόπουλος, Continent και Dia από τον πολυεθνικό όμιλο Carrefour και η
δημιουργία της Carrefour-Μαρινόπουλος. Στη συνέχεια, η εξαγορά, από τη
βελγικών συμφερόντων A-B Βασιλόπουλος, των εταιρειών ΤΡΟΦΟ και ENA. Επίσης,
των αλυσίδων ΓΑΛΗΝΟΣ ΛΑΟΥΤΑΡΗΣ και ΑΡΙΣΤΑ από την ΑΤΛΑΝΤΙΚ, της ΠΑΝΕΜΠΟΡΙΚΗΣ
από τη ΒΕΡΟΠΟΥΛΟΣ και των αλυσίδων ΜΠΙΣΚΑΣ και ΔΥΟ ΑΛΦΑ από τη ΜΑΣΟΥΤΗΣ. Έτσι,
σε λιγότερο από μία πενταετία, 750 καταστήματα σούπερ μάρκετ ενσωματώθηκαν στα
δίκτυα πέντε αλυσίδων, οι οποίες κατέχουν σήμερα πρωταγωνιστικές θέσεις στην
ελληνική αγορά.
ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: Δήμητρα Σκούφου
