Κάναμε τεστ αλήθειας

Είναι η πρώτη φορά στην ελληνική δικαιοσύνη που η μέθοδος και τα

αποτελέσματά της θα προσκομισθούν ως αποδεικτικό στοιχείο στις δικαστικές

αίθουσες. Στις 4 σήμερα το μεσημέρι, ο Δημήτρης Κράλλης, ο οποίος κατηγορείται

για δύο ανθρωποκτονίες, υποβάλλεται στον «ορό της αλήθειας» ­ τη μέθοδο,

δηλαδή, των γνωστικών προκλητών δυναμικών.

Τα αποτελέσματα του σημερινού τεστ θα υποβληθούν στο δικαστήριο, στις 23

Ιανουαρίου, όπου τα αδέλφια Κράλλη μαζί με τον Παναγιώτη Κράμπη και τη Μ.

Χωραΐτου θα καθήσουν στο εδώλιο του κατηγορουμένου φερόμενοι ως συνεργοί στις

δολοφονίες τών Νικολαΐδη και Καλαπωθαράκου.

Ο κ. Ιωάννης Νέστορος, καθηγητής Κλινικής Ψυχολογίας στο Πανεπιστήμιο της

Κρήτης, και η συνάδελφός του κ. Νιόνια Βαλλιανάτου, λέκτορας Κλινικής

Νευροψυχολογίας, είναι οι δύο επιστήμονες που θα υποβάλουν στον «ορό της

αλήθειας» τον Δ. Κράλλη. Πρόκειται για έναν ηλεκτρονικό υπολογιστή συνδεδεμένο

με ηλεκτρόδια, τα οποία τοποθετούνται στο κεφάλι του εξεταζόμενου. Ο Δ.

Κράλλης θα κρατά στο χέρι του μία μικρή συσκευή με ένα κουμπί πάνω και θα το

πατάει σε κάθε απάντησή του.

50 ηλεκτρόδια

«Τα ηλεκτρόδια τοποθετούνται σε συγκεκριμένα σημεία του κρανίου. Είναι τα

σημεία του εγκεφάλου που αντιδρούν στη χορήγηση εξωτερικών ερεθισμάτων. Μπορεί

κανείς να τοποθετήσει συνολικά 50 ηλεκτρόδια, 25 δηλαδή στο κάθε ημισφαίριο

του κρανίου», εξηγούν οι δύο επιστήμονες.

Τα ηλεκτρόδια δείχνουν, με τη μορφή των κυματογραμμών στην οθόνη του

υπολογιστή, τις κινήσεις των συγκεκριμένων πυρήνων του εγκεφάλου πάνω στους

οποίους έχουν τοποθετηθεί. Για την ανίχνευση αλήθειας ή ψεύδους, τοποθετούνται

ηλεκτρόδια σε κέντρα του εγκεφάλου, όπως το φλοιώδες κέντρο της ακοής, η

περιοχή της ακουστικής μνήμης, σε όλες τις γνωστικές περιοχές, καθώς και στον

μετωπιαίο λοβό.

«Όταν ένας άνθρωπος δει ή ακούσει κάτι που το αναγνωρίζει, το έχει δηλαδή

καταγράψει στη μνήμη του από το παρελθόν, τότε κινητοποιεί το σύστημα της

ακουστικής μνήμης ή τα γνωστικά κέντρα του εγκεφάλου του. Η καταγραφή αυτής

της κινητοποίησης μας δείχνει, ακόμη και αν ο ίδιος το αρνηθεί, ότι το άτομο

πράγματι γνωρίζει αυτό που τον ρώτησαν», εξηγεί ο κ. Νέστορος.

«Όταν κάνουμε μία ερώτηση σε κάποιον και εκείνος απαντήσει ψέματα, αυτό

φαίνεται. Για να επεξεργαστεί ο εγκέφαλος την πληροφορία και να σχεδιάσει την

ψευδή απάντηση κινητοποιείται ο αριστερός μετωπιαίος λοβός. Είναι η περιοχή

των αποφάσεων, κινητοποιείται κάθε φορά που ο εγκέφαλος σχεδιάζει οτιδήποτε.

Έτσι εμφανίζεται η αντίστοιχη κυματογραμμή στην οθόνη», σημειώνει από την

πλευρά της η κ. Βαλλιανάτου.

Διαρκεί μία ώρα

Το τεστ διαρκεί τουλάχιστον μία ώρα. Και αυτό γιατί προτού υποβληθούν στο

άτομο οι επίμαχες ερωτήσεις, οι επιστήμονες φτιάχνουν το προφίλ της

λειτουργίας του εγκεφάλου όταν ψεύδεται ή όταν λέει την αλήθεια. «Κάνουμε μία

σειρά ερωτήσεων στο άτομο, που η απάντησή τους είναι ήδη γνωστή και σε εμάς

και στον ίδιο, χωρίς βέβαια να του πούμε εξαρχής ποιες θα είναι αυτές. Στη

συνέχεια του ζητάμε να απαντήσει αλήθεια ή επίτηδες να πει ψέματα. Με τον

τρόπο αυτό βλέπουμε πώς λειτουργεί ο εγκέφαλός του στις δύο περιπτώσεις»,

εξηγεί ο κ. Νέστορος. Έτσι, όταν ο κ. Κράλλης κληθεί να απαντήσει στις

επίμαχες ερωτήσεις, η λειτουργία του εγκεφάλου του σε κάθε απάντηση που δίνει,

μοιάζει με τον τρόπο αντίδρασης που έχει ήδη καταγράψει η μέθοδος από τις

προκαταρκτικές ερωτήσεις.

«Δεν δώσατε καμία ψευδή απάντηση»

Η κ. Βαλλιανάτου έχει ανοίξει τον υπολογιστή και έχει συνδέσει τη μία άκρη των

ηλεκτροδίων. Ζητεί από τον κ. Νέστορος να της δώσει δύο γάζες και το

οινόπνευμα. «Μη φοβάστε. Θέλω απλώς με το οινόπνευμα να καθαρίσω τις περιοχές

της επιδερμίδας σας, όπου θα τοποθετήσω τα ηλεκτρόδια», εξηγεί η ίδια.

Καθαρίζει τέσσερις περιοχές, τα σημεία πίσω από τα αυτιά, το κέντρο του

μετώπου και το κέντρο του κρανίου. Παίρνει ένα στρογγυλό μπολ, που έχει μέσα

κάτι σαν κρέμα και την τοποθετεί στις άκρες των ηλεκτροδίων. «Αυτό είναι η

λεγόμενη αγώγιμη πάστα», λέει καθώς στερεώνει στο κρανίο με τραυμαπλάστ τα

τέσσερα ηλεκτρόδια.

Ο υπολογιστής είναι έτοιμος. «Αυτό που θα κάνουμε είναι κάτι πολύ απλό. Θα

ακούτε έναν συγκεκριμένο ήχο. Σε τυχαίες στιγμές, ο ήχος θα αλλάζει. Κάθε φορά

που ο ήχος θα είναι διαφορετικός, εσείς θα πατάτε το κουμΑπί πάνω στο μηχάνημα

που έχετε στα χέρια σας».

Οι φωνές και οι κινήσεις των ανθρώπων μέσα στον χώρο αποσπούσαν την προσοχή

και έτσι δεν ήταν δυνατόν να ακούγονται οι ήχοι καθαρά.

Όταν η κ. Βαλλιανάτου σταμάτησε τον υπολογιστή, είπε: «Δεν ήσασταν

συγκεντρωμένη κι έτσι το ποσοστό επιτυχίας δεν ήταν μεγάλο. Δεν δώσατε όμως

καμία ψευδή απάντηση. Η ταχύτητα που πατούσατε το κουμπί ήταν μεγάλη, γεγονός

που δείχνει ότι όσες φορές επιλέξατε να απαντήσετε, είπατε την αλήθεια για

τους ήχους».

1. ΠΟΥ ΕΦΑΡΜΟΖΕΤΑΙ

Τα αποτελέσματα του τεστ αλήθειας ή ψεύδους είναι δεσμευτικά για τις αποφάσεις

των δικαστηρίων στις ΗΠΑ, στον Καναδά και σε συγκεκριμένες δίκες στη Μεγάλη Βρετανία.

2. ΤΙ ΙΣΧΥΕΙ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ

Είναι η πρώτη φορά που σε ελληνική δίκη θα δοθεί ως αποδεικτικό στοιχείο ο

«ορός της αλήθειας». Αν και δεν απαγορεύεται η χρήση του, οι δικαστές μπορούν

να το αγνοήσουν.

3. Η ΑΞΙΟΠΙΣΤΙΑ ΤΗΣ ΜΕΘΟΔΟΥ

Υπάρχει πιθανότητα λανθασμένης διάγνωσης; Οι δύο καθηγητές απαντούν: «Όση

πιθανότητα λάθους έχουν όλα τα ιατρικά τεστ, όπως οι αιματολογικές εξετάσεις ή

το τεστ DNA».