Ο Ουγκώ και μια μάνα

Μας αρέσει να αποκωδικοποιούμε τη ζωή με λογοτεχνικούς όρους. Και να αντιμετωπίζουμε τους ανθρώπους ως δραματουργικούς ήρωες, «ζυμωμένους» με τα υλικά της φαντασίας, της ευαισθησίας και της ιδεολογίας ενός συγγραφέα. Είναι βολικό και παρήγορο διότι στο λογοτεχνικό σύμπαν δεν υπάρχουν μονοδιάστατοι χαρακτήρες, δηλαδή εντελώς και μόνο καλοί ή εντελώς και μόνο κακοί. Και, τέλος πάντων, αν υπάρχουν δεν κάνουν μεγάλη «καριέρα». Οι καλοί έχουν ρωγμές μέσα από τις οποίες ο αναγνώστης μπορεί να διακρίνει τα ελλείμματά τους και άλλες τόσες οι κακοί ώστε να είναι αναγνώσιμοι και οι δικοί τους αποκλεισμοί, κοινωνικοί ή συναισθηματικοί, που δηλητηρίασαν την ψυχή τους. Μόνο που η ζωή δεν είναι πάντα μυθιστόρημα. Και η αναγωγή της σε λογοτεχνικό έργο, ακόμη και αν δεν γίνεται εκ του πονηρού, μπορεί να θολώσει τα πράγματα, πόσω μάλλον αν γίνεται από σκοπιμότητα.

Πριν από έναν χρόνο όλη η Ελλάδα συγκλονίστηκε με την αποκάλυψη της ιστορίας της 12χρονης στον Κολωνό, την οποία εκπόρνευε συστηματικά ο άνθρωπος στου οποίου το μαγαζί δούλευε. Μια ιστορία που έχει αρχετυπικά δραματουργικά στοιχεία. Η γειτονιά που σηματοδοτεί τις σκληρές συνθήκες ζωής στις σύγχρονες πόλεις, το παιδί μιας δυσλειτουργικής πολύτεκνης οικογένειας, ο προαγωγός με το καλογυαλισμένο κοινωνικό προφίλ, οι πελάτες που, τάχα, δεν ήξεραν την ηλικία του κοριτσιού, οι πορνογραφικές φωτογραφίες. Και η μάνα.

Ολα αυτά τα στοιχεία συνθέτουν επίσης και πολύ πιασάρικο πολιτικό αφήγημα αφού εμπεριέχει αρκετά ιδεολογικά τοτέμ. Η ζούγκλα των πόλεων, η κατάρα του καπιταλισμού, η περιθωριοποίηση και οι αποκλεισμοί λόγω φτώχειας, η εκμετάλλευση για ένα μεροκάματο, η έλλειψη μέριμνας από την πλευρά του κράτους. Και πάλι η μάνα. Θύμα της ανάγκης και της ανέχειας που το ανάλγητο σύστημα αποφάσισε, πέρυσι, την προφυλάκισή της. Τότε ήταν που ανασύρθηκε, προς υπεράσπισή της, ο Ουγκώ. Οτι αυτή η μάνα θα μπορούσε να είναι μια ηρωίδα του Ουγκώ. Που αγωνίζεται να μεγαλώσει τα παιδιά της χωρίς τη στήριξη δομών πρόνοιας. Και είχαμε διαμαρτυρίες και κινήματα αλληλεγγύης προς τη μάνα, μέχρι και απεργία πείνας για την αποφυλάκισή της. Μόνο μάνα Κουράγιο που δεν την είπαν.

Τώρα, ο εισαγγελέας πρότεινε την παραπομπή της σε δίκη με την κατηγορία της παιδικής πορνογραφίας, ενώ οι δικαστές αποφάσισαν να παραπεμφθεί και για μαστροπεία. Περί όλων αυτών θα αποφασίσει η Δικαιοσύνη ανεξαρτήτως κραυγών και ψιθύρων του θυμικού ομάδων και φατριών. Εως τότε, ας θυμηθούν κάποιοι ότι ακόμη και στα μυθιστορήματα, όταν οι μανάδες φτάνουν στην έσχατη ανάγκη, εκπορνεύονται οι ίδιες.

Μια 13χρονη και ένα φερμουάρ

Η είδηση είναι συγκλονιστική. Ενα 13χρονο κορίτσι έμεινε έγκυος. Από συμμαθητή της όπως διέρρευσε. Πριν από λίγες ημέρες πήγε με τους γονείς της στο νοσοκομείο διότι είχε αφόρητους πόνους στην κοιλιά. Οι γιατροί, ύστερα από ακτινογραφία, διέγνωσαν τυμπανισμό επειδή είχε καταπιεί… φερμουάρ. Εδωσαν στο παιδί κάτι, προφανώς για να κάνει εμετό, το παιδί πήγε στην τουαλέτα και εκεί… γέννησε. Και το… φερμουάρ ήταν τελικά η σπονδυλική στήλη του νεογέννητου.

Από προχθές που έγινε γνωστό το περιστατικό έχω ακούσει και έχω διαβάσει στο Διαδίκτυο αρκετές ιστορίες που το αναπαράγουν. Στις περισσότερες μπαίνει στο στόχαστρο η μάνα και, γενικά, η οικογένεια της 13χρονης – που είναι μεσοαστική και, απ’ όσα καταλαβαίνω από τα σχετικά ρεπορτάζ, άνετη οικονομικά. Πως δεν πρόσεχαν το παιδί και πως η μάνα δεν κατάλαβε ότι η κόρη της δεν είχε περίοδο και κάτι τύπου «πού βαδίζουμε, κύριοι;».

Πολύ λιγότεροι στάθηκαν σε αυτό που έγινε στο νοσοκομείο. Εκεί, δηλαδή, που πας για μια στοιχειώδη διάγνωση. Και που δύο γιατροί εκλαμβάνουν μια εγκυμοσύνη ως τυμπανισμό. Ναι, ξέρω. Πού να φανταστούν οι άνθρωποι ότι ένα 13χρονο κορίτσι μπορεί να είναι ετοιμόγεννο, αν και απ’ όσο ξέρω η φαντασία δεν παίζει καθοριστικό ρόλο στην ιατρική επιστήμη, ειδικά μάλιστα όταν επιστρατεύεται για να αποκλείσει πιθανότητες. Αναρωτιέμαι όμως τι είναι πιο πιθανό; Ενα κορίτσι, σε αυτήν την ηλικία να μείνει έγκυος ή να καταπιεί ένα φερμουάρ χωρίς να το καταλάβει;