Οταν το παιχνίδι δείχνει χαμένο μια κίνηση αρκεί για να αλλάξουν τα δεδομένα. Την έκανε ο Μιχάλης Σάλλας: η Τράπεζα Πειραιώς εφεξής δεν θα χρηματοδοτεί επιχειρήσεις που απασχολούν αδήλωτους εργαζομένους ή δεν καταβάλλουν τις ασφαλιστικές εισφορές. Είναι μια κίνηση ματ, τη στιγμή που η αναμέτρηση της συντεταγμένης κοινωνίας με τη μαύρη εργασία έδειχνε χαμένη, καθώς ένας στους τρεις εργαζομένους είναι ανασφάλιστος.

Από όποια πλευρά και αν το δει κανείς, δεν υπήρξε ώς τώρα περισσότερο αποτελεσματική ενέργεια για την καταπολέμηση του φαινομένου που παραβιάζει στοιχειώδη εργασιακά δικαιώματα και αποξηραίνει το ασφαλιστικό σύστημα. Ο,τι δεν έκανε για μερικές δεκαετίες η κυβερνώσα πολιτική τάξη, το κάνει σε μία ημέρα ένας τραπεζίτης.

Βεβαίως, τίποτε δεν είναι τυχαίο. Ο επικεφαλής του δυναμικότερου χρηματοπιστωτικού φορέα στη χώρα αυτήν τη στιγμή δεν είναι άχρωμος τεχνοκράτης, ούτε τυπικός επιχειρηματίας. Από την προσωπική διαδρομή του στον δημόσιο χώρο προκύπτει ότι διαθέτει πολιτικό αισθητήριο που του επιτρέπει να τοποθετεί στον χρόνο και στον χώρο τα πράγματα που διαχειρίζεται.

Η ιδέα είναι απλή και αποτελεσματική. Μπορεί να λύσει το πρόβλημα της ανασφάλιστης εργασίας, εφόσον την ακολουθήσουν όλοι στον τραπεζικό χώρο. Να εξυγιάνει επίσης ένα συγκεκριμένο είδος επιχειρηματικής δραστηριότητας που, αντί να ενισχύει, υπονομεύει και την οικονομία και την κοινωνία. Δεν παραβιάζει απλώς τη νομοθεσία και στερεί πόρους από τα Ταμεία –ταυτόχρονα συντηρεί την οπισθοδρόμηση και δημιουργεί Μανωλάδες.

Για να αντιμετωπίσεις όσους ρίχνουν, κατ’ αυτόν τον τρόπο, νερό στον μύλο της ύφεσης πρέπει να χτυπήσεις εκεί που πονάνε. Από αυτήν την άποψη η πρωτοβουλία του Σάλλα είναι πρωτίστως μια υποδειγματική αναπτυξιακή κίνηση. Αθροίζεται στη συνολική προσπάθεια της χώρας να βγει από την κρίση και παράλληλα να αλλάξει παγιωμένες εσωτερικές πρακτικές που δεν συνάδουν με τη σύγχρονη παραγωγική διαδικασία. Μια νέα αντίληψη που θα μετατρέπει την τραπεζική πρακτική σε συνιστώσα της κοινωνικής δυναμικής θα λειτουργήσει ως επιπλέον μοχλός υπέρβασης της κρίσης.

Η απόφαση της Τράπεζας Πειραιώς δεν συνιστά απλώς συμμετοχή στον πόλεμο κατά της μαύρης εργασίας. Πόλεμο έκανε –υποτίθεται –και η Πολιτεία ώς τώρα. Είναι κίνηση που αλλάζει τους όρους και την κατεύθυνση του παιχνιδιού ανάμεσα στις χρηματοπιστωτικές λειτουργίες και την επιχειρηματικότητα. Καθώς ο αποκλεισμός των επιχειρήσεων ανασφάλιστης εργασίας από τα γκισέ έχει και μια ουμανιστική πλευρά, καθιστά το τραπεζικό σύστημα σύμμαχο της κοινωνίας. Αυτή η εξέλιξη θα φέρει αποτέλεσμα, γιατί όπως έλεγε Βίκτωρ Ουγκώ: «Τίποτε δεν μπορεί να αντισταθεί σε μια ιδέα που έχει έρθει η ώρα της».