BAΣIΛHΣ NIKΟΛAΪΔHΣ «Ο Iππόλυτος παραμένει τολμηρός»

«Ο “Ιππόλυτος” είναι ένα έργο που με ακολουθεί εδώ και τριάντα χρόνια. Το

διδάχτηκα στο πρώτο έτος του Πανεπιστημίου (σ.σ.: έχει σπουδάσει στη

Φιλοσοφική), το 1973-74. Άρχισε από την πρώτη στιγμή να με ενδιαφέρει

ιδιαίτερα. Είχα διαβάσει πολλά τότε για τον “Ιππόλυτο”».

Την ξέρει την Επίδαυρο ο σκηνοθέτης Βασίλης Νικολαΐδης. Έχει κάνει εκεί

Αριστοφάνη, την «Ειρήνη», το 2000 με το Εθνικό Θέατρο. Πρώτη φορά, όμως, κάνει

τραγωδία. Ο «Ιππόλυτος» πάντως που ανεβάζει, με το Εθνικό και πάλι, με τον

Κωνσταντίνο Μαρκουλάκη στον επώνυμο ρόλο, με την Φιλαρέτη Κομνηνού ως Φαίδρα

και τον Κώστα Πάρλα ως Θησέα, είναι ένα έργο που τον ενδιέφερε. Πόσο μάλλον

όταν η παράσταση είναι αφιερωμένη στα πενήντα χρόνια από την πρώτη

μεταπολεμική παράσταση του Εθνικού στην Επίδαυρο – «πρόβα τζενεράλε» για την

καθιέρωση του Φεστιβάλ Επιδαύρου – με την ίδια τραγωδία του Ευριπίδη, όπου η

Φαίδρα, σύζυγος του Θησέα, οδηγείται από την Αφροδίτη να πέσει στα δίχτυα του

έρωτα για το Ιππόλυτο, γιο από τον πρώτο γάμο του συζύγου της, σε σκηνοθεσία

Δημήτρη Ροντήρη.

«Ό,τι λένε όλες οι τραγωδίες είναι σημαντικό σήμερα. Αλλά τα σημαινόμενα του

“Ιππόλυτου” είναι ακόμα πιο σημαντικά για την εποχή μας. Το έργο θίγει ένα

θέμα πολύ τολμηρό. H αρχή του θα μπορούσε να πει κανείς ότι είναι φροϋδική:

όποιος αψηφά το γενετήσιο ένστικτο τιμωρείται.

Δεν είναι τυχαίο ότι το έργο ανοίγει με την Αφροδίτη που λέει ότι θα τιμωρήσει

τον Ιππόλυτο επειδή την αψηφά και την εξευτελίζει. H θεά καταστρώνει ένα

επιτελικό σχέδιο εκδίκησης καταδηλώνοντας, με τον τρόπο που εκδικείται, πόσο

την έχει πειράξει και την έχει υποτιμήσει η στάση του ενώ το τελικό χτύπημα το

δίνει ο Ποσειδώνας, ένας άλλος θεός. Άρα επρόκειτο για Ύβριν εκ μέρους του

Ιππόλυτου τεράστια. Να αψηφήσει κανείς την αναπαραγωγή ήταν δηλαδή και για

τους αρχαίους μέγα θέμα. Που μόνο κακό μπορούσε να φέρει.

Γι’ αυτό και η παρουσία των θεών στο έργο αυτό δεν είναι διακοσμητική. Δεν

είναι δηλαδή η Άρτεμις απλώς ένας από μηχανής θεός που εμφανίζεται στο τέλος

για να αποκαταστήσει την τιμή του ήρωα. Πρόκειται για σύγκρουση δυνάμεων που

ορίζουν την ανθρώπινη φύση.

Και γι’ αυτό στην παράστασή μας οι θεοί παίζουν πάρα πολύ μεγάλο ρόλο. Ειδικά

η Αφροδίτη, εκτός από τον Πρόλογο όπου είναι η λαίλαψ τιμωρός, υπάρχουν και

κάποια άλλα νευραλγικά σημεία στα οποία εμφανίζεται και σαν να εμπνέει τους

ήρωες να πράξουν αυτό που θα προχωρήσει το σχέδιό της μέχρι να “ευοδωθεί”. Το

βασικό μου μέλημα ήταν να δείξω ότι όλη αυτή η ίντριγκα, η αρκετά πολύπλοκη,

εξαρτάται αποκλειστικά από τη δύναμη και από τη θέληση ενός θεού: της

Αφροδίτης».

Για την όψη της παράστασης τι επιλέξατε;

«Από τον Γιώργο Πάτσα ζήτησα όχι αμπέχονα, όχι ρούχα παραλλαγής, όχι παλτά.

Αλλά δεν ήθελα και το μαίανδρο… Ήθελα να κινηθούμε μεταξύ αυτών. Έτσι η

παράσταση τελικά έχει μία σύγχρονη αρχαιοπρέπεια».

Το Φεστιβάλ Επιδαύρου έχει κορεστεί. Τι καινούργιο μπορείτε να κομίσετε;

«Αλίμονο αν ξεκινήσει κανείς να κάνει “κάτι νέο”, που “να μην μοιάζει με το

προηγούμενο”. Είναι εκ προοιμίου χαμένος. Ο “Ιππόλυτος” με απασχολεί εδώ και

χρόνια και σ’ αυτή την παράσταση ήθελα να δω τις παραμέτρους του όσο πιο

καθαρά γινόταν μαζί με τη χορογράφο Έρση Πήττα που είναι η βασική συνεργάτις

μου και με τον σκηνογράφο – ενδυματολόγο, τον Γιώργο Πάτσα.

Ο Χορός ως γνωστόν σε όλες τις τραγωδίες συμμετέχει νοητικά αλλά δεν δρα.

Θέλησα να κάνω μια νύξη γι’ αυτό: ότι ο Χορός σαν να είναι φτιαγμένος από μια

ύλη διαφορετική απ’ την ύλη των ηρώων. Σαν να είναι ένα σώμα άυλο που κινείται

από τραγωδία σε τραγωδία. Και φεύγοντας από τον “Ιππόλυτο” θα “πάει” στην

“Μήδεια” και από την “Μήδεια” στον “Φιλοκτήτη”, ως Χορός ανδρικός πια…

Ειδικά στο έργο αυτό είναι περισσότερο συμβατικός. Θα μπορούσε και να λείπει».

«Ανατρέπουμε τη μουσική του Μητρόπουλου»

Χρησιμοποιείτε τη μουσική του Δημήτρη Μητρόπουλου, γραμμένη το 1937, για

τον πρώτο «Ιππόλυτο» του Δημήτρη Ροντήρη στο Ηρώδειο, η οποία χρησιμοποιήθηκε

και στα μεταπολεμικά ανεβάσματα από τον ίδιο της τραγωδίας. Δεν είναι τόλμημα

να προϋπάρχει η μουσική της παράστασης; Δεν σας «υπέβαλε» λύσεις;

«Μέχρις ενός σημείου. H μουσική “ξεκινάει” τα πράγματα αλλά επειδή και η ίδια

ενέχει την ανατροπή, η παράσταση έχει το ύφος που υπαγορεύει η μουσική αυτή. H

μουσική σώζεται γραμμένη παράλληλα με το λόγο, ατάκα – ατάκα. Δεν το σεβάστηκα

απολύτως αυτό. Το σεβάστηκα μόνο μέχρις ενός σημείου. Κράτησα το 90% της

μουσικής. Νομίζω όμως ότι χρησιμοποιήθηκε πολύ δημιουργικά με την πολύτιμη

βοήθεια του μουσικολόγου Γιάννη Σαμπροβαλάκη. Την έχουμε εντάξει στην

παράσταση, δεν πιστεύω ότι μας “καπελώνει”. Την λάβαμε υπόψη μας για να την ανατρέψουμε».

INFO

Απόψε και αύριο, στις 21.00, στο αρχαίο θέατρο της Επιδαύρου. Τιμές

εισιτηρίων: 44, 34, 24, 18, (για φοιτητές κ.λπ.) 9 ευρώ. Προπώληση και με

πιστωτική κάρτα από τα ταμεία του Ελληνικού Φεστιβάλ (Πανεπιστημίου 39, στη

στοά, τηλ. 210 9282900).