Η χαμένη άνοιξη

Το νομοσχέδιο για την ανώτατη εκπαίδευση, οι βασικές θέσεις του οποίου δόθηκαν χθες στη δημοσιότητα από την υπουργό Παιδείας, Νίκης Κεραμέως, έχει μερικές απαραίτητες μεταρρυθμιστικές προβλέψεις, που υπήρχαν και στον νόμο 4009/2011 (τον νόμο Διαμαντοπούλου): πανεπιστημιακή εξωστρέφεια, ενθάρρυνση της έρευνας, εμβάθυνση των σχέσεων του πανεπιστημίου με τη βιομηχανία. Δεν προβλέπει κατάργηση των φοιτητικών παρατάξεων, επειδή δεν είναι αντιδημοκρατικός νόμος: καταργείται απλώς η δυνατότητα των παρατάξεων να συμμετέχουν στη διοίκηση, κάτι που προβλέφθηκε και από τον νόμο Διαμαντοπούλου αλλά και από τον νόμο Γαβρόγλου. Το ότι ο ίδιος ο Κώστας Γαβρόγλου επέκρινε την κυβέρνηση για διάταξη που υπάρχει στον δικό του νόμο είναι μάλλον κλασική πρακτική ΣΥΡΙΖΑ: γκρίνιαζε για όλα.

Αλλά το μεγάλο αγκάθι, όπως έγραφα και στα «ΝΕΑ» της 25ης Μαΐου, ήταν το μοντέλο διοίκησης. Το συγκεντρωτικό μοντέλο με τον παντοδύναμο πρύτανη θα προσδοκούσε κανείς να αντικατασταθεί από ένα λιγότερο συγκεντρωτικό. Από ένα μοντέλο με μηχανισμό ελέγχου των πράξεων του πρύτανη. Το υπουργείο δεν κινούνταν στον αέρα: τα συμβούλια διοίκησης, που είχαν θεσμοθετηθεί από το 2011 και λειτούργησαν από το 2012, βρήκαν πολλές αντιστάσεις στη μετέπειτα διαδρομή τους. Αλλά, μετά την κατάργησή τους το 2017 από τους ΣΥΡΙΖΑΝΕΛ, η επαναθεσμοθέτησή τους θα περίμενε κανείς να είναι το επίδικο ζήτημα για την κυβέρνηση Μητσοτάκη.

Το συμβούλιο διοίκησης που προτείνει το υπουργείο Παιδείας αποτελείται από 6 εσωτερικά μέλη που εκλέγονται από τα μέλη ΔΕΠ των πανεπιστημίων και από 5 εξωτερικά μέλη, κατόπιν διεθνούς πρόσκλησης ενδιαφέροντος. Πρύτανης εκλέγεται ένας εκ των έξι εσωτερικών μελών με αυξημένη πλειοψηφία, ο οποίος όμως είναι και πρόεδρος του συμβουλίου διοίκησης. Ως πρύτανης έχει τις ακαδημαϊκές αρμοδιότητες. Ως πρύτανης και πρόεδρος του συμβουλίου διοίκησης έχει όλες τις αρμοδιότητες: ακαδημαϊκές, διοικητικές, οικονομικές και στρατηγικού σχεδιασμού. Και ελεγχόμενος και ελέγχων.

Τι έγραφα προχθές; Το μεταφέρω αυτούσιο: «Το τελευταίο αυτό στοιχείο (δηλαδή η εκλογή και οι αρμοδιότητες του πρύτανη) είναι λάθος και ακυρώνει την αυτοτέλεια των συμβουλίων, αφού ο πρύτανης που θα επιλέγεται από το συμβούλιο θα είναι και μέλος του. Στην ουσία, δηλαδή, φτιάχνεται μια υπερεξουσία για τον πρύτανη, ο οποίος θα είναι ανεξέλεγκτος. Για την κατάκτηση της θέσης του πρύτανη θα σφάζονται παλικάρια - ενώ οι πελατειακές σχέσεις θα είναι κυρίαρχες, αφού η εξουσία του πρύτανη θα είναι μεγάλη και ουδείς θα τον ελέγχει».

Από τη διατύπωση αυτή δεν αλλάζω ούτε κόμμα. Αντί για δύο όργανα που θα ισορροπούν, θα έχουν διακριτές αρμοδιότητες και το ένα θα ελέγχει το άλλο, με την πρόταση του υπουργείου ο ίδιος άνθρωπος θα βρίσκεται και στα δύο. Η πρόβλεψη, μάλιστα, για πιθανή παύση του εξαιτίας σπουδαίου λόγου είναι απολύτως αδύναμη και προσχηματική: για σπουδαίο λόγο κανείς δεν μπορεί να σταθεί πουθενά.

Τι θα συμβεί αν αυτό το νομοσχέδιο εντέλει ψηφιστεί; Ο πρύτανης θα γίνει παντοδύναμος και, απλώς, η εκλογή του θα μετατραπεί σε κεντρικό στοιχείο πολιτικών, κομματικών αλλά και προσωπικών φιλοδοξιών: κομματισμός και χρήμα για την εκλογή κάποιου, όπως έχει αποδειχτεί, είναι ό,τι χειρότερο για το πανεπιστήμιο. Διαιωνίζει τα παιχνίδια εξουσίας, τις πελατειακές σχέσεις και την εξάρτησή του από τις πολιτικές συγκυρίες.

Και όσο σκέφτομαι ότι η λύση υπήρχε, ήταν έτοιμη. Η βάση του ήταν ο νόμος Διαμαντοπούλου, η λογική του ή, έστω, μια στοχαστική προσαρμογή του. Ακόμα μια χαμένη άνοιξη για τις μεταρρυθμιστικές δυνάμεις της χώρας.

Το θέατρο της Πέμπτης

Η χθεσινή βίαιη παράσταση των γνωστών δυνάμεων γύρω από τη Βιβλιοθήκη στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης δεν είχε κάτι διαφορετικό, από ό,τι ήδη ξέρουμε. Φοιτητές (ή «φοιτητές») με στειλιάρια συγκρούστηκαν βίαια με τα ΜΑΤ. Ο Νίκος Φίλης, μάλιστα, απαράδεκτα μονόπλευρος, σε ρόλο μεγάλου τραγωδού, είδε πολύ αίμα σε αυτές τις συγκρούσεις, αναφερόμενος σε φοιτητή που τραυματίστηκε (από κλωτσιά, όπως λένε αυτόπτες μάρτυρες, και όχι από βόμβα κρότου - λάμψης).

Ο οποίος εν μέσω φημών ότι έχασε την ακοή του και έσπασαν τα δόντια του πήγε στο νοσοκομείο, αλλ' οι γιατροί, όπως λέει το ιατρικό ανακοινωθέν, δεν βρήκαν πρόβλημα ωτορινολαρυγγολογικό ούτε σπασμένα δόντια - και απλώς του έγραψαν συνταγή ενός αντιβιοτικού. Φωτογραφίες που κυκλοφόρησαν έδειχναν το ίδιο πρόσωπο τραυματία σε άλλη σύγκρουση, πριν από μερικές εβδομάδες. Πολύ θέατρο.

Συμπέρασμα: οι μπάχαλοι, που σπεύδουν για φασαρίες στα πανεπιστήμια, όταν συγκρουστούν με την αστυνομία που πρέπει να φυλάει τον χώρο για να μην τον ξαναγκρεμίσουν, κάνουν τους χτυπημένους, για να μπορεί να λέει ο ΣΥΡΙΖΑ ότι η αστυνομία «ζητάει αίμα». Βαρετό έργο, το έχουμε ξαναδεί.