Έντυπη Έκδοση
Το παρόν άρθρο, όπως κι ένα μέρος του περιεχομένου του tanea.gr, είναι διαθέσιμο μόνο σε συνδρομητές.
Αν είστε συνδρομητής μπορείτε να συνδεθείτε από εδώ:
Αν θέλετε να γίνετε συνδρομητής μπορείτε να αποκτήσετε τη συνδρομή σας εδώ:
Εγγραφή μέλους
Με αφορμή την παρουσίαση στα «ΝΕΑ» του βιβλίου «Ισχύς και Λαός, 5 μαθήματα από τη γενέτειρα της δημοκρατίας» των Alev Scott και Ανδρονίκης Μακρή από τη Διονυσία Μαρίνου διαπιστώνεται εκ νέου πόσο άγνωστο είναι το δημοκρατικό πολίτευμα, όχι μόνο στους μη ειδικούς, αλλά και στους ειδικούς κάθε επόμενης εποχής από τότε που εμφανίστηκε η σύγχρονη μορφή της «δημοκρατίας». Διαβάζοντας την πρώτη σειρά της εισαγωγής του βιβλίου, «η δημοκρατία έχει αρχίσει να δείχνει την ηλικία της», αντιλαμβάνεται κανείς ότι η δημοκρατία είναι στα τελευταία της.
Στη βάση της ίδιας περίπου υπόθεσης οι Steven Levitsky και Daniel Ziblatt, αμφότεροι καθηγητές του Harvard, στο δικό τους βιβλίο «How democracies die» (Πώς οι δημοκρατίες πεθαίνουν) υπονοούν τον ερχομό του θανάτου αυτής της μορφής «δημοκρατιών» και δίνουν, τουλάχιστον αυτοί, κάποιες συνταγές για να διαπιστώνει κανείς τα σφάλματα που οδηγούν στον θάνατό τους! Και ο κατάλογος τέτοιων βιβλίων είναι ατελείωτος. Ολα προφητεύουν τον θάνατό της και συμβουλεύουν, μάλιστα, πώς να σωθεί χρησιμοποιώντας, αλίμονο, τα ίδια μέσα τα οποία μας έχουν, άλλωστε, φέρει σε αυτό τον γκρεμό. Πάντοτε σε τέτοιες περιπτώσεις θυμάμαι τη ρήση του Αϊνστάιν που λέει «το να επαναλαμβάνεις το ίδιο πείραμα και να περιμένεις διαφορετικά αποτελέσματα δεν είναι σοφό».
Ο λόγος για τον οποίο όλα αυτά συμβαίνουν είναι γιατί οι συγγραφείς υιοθετούν την ίδια άποψη με τους επινοητές - θεμελιωτές αυτών των «δημοκρατιών», όπου Republica και δημοκρατία είναι ένα και το αυτό. Θεωρούν πως είναι αρκετό να καταγράψεις απλά στο Σύνταγμα τις αξιωματικές αρχές της δημοκρατίας, ανεξαρτήτως των μέσων (εργαλείων) που χρησιμοποιεί κανείς με στόχο να υπηρετήσει αυτές τις αρχές, και όλα θα πάνε ρολόι. Γι' αυτό τον λόγο παρατηρείται και μια κατάσταση α λα καρτ σε ό,τι αφορά τη δέσμη εργαλείων που χρησιμοποιείται για την υπηρέτηση των αξιωματικών αρχών της δημοκρατίας και έχουμε δημοκρατίες α λα Ερντογάν, Μαδούρο, Τραμπ, Ηνωμένου Βασιλείου, Ελλάδος κ.τ.λ. Δεν έχει παρά να ανοίξει κανείς τον κατάλογο των «δημοκρατιών» του πλανήτη στον ΟΗΕ για να διαπιστώσει ότι αυτές υπερβαίνουν κατά πολύ τις εκατό.
Ας υποθέσουμε λοιπόν ότι το ρεπουμπλικανικό και το δημοκρατικό πολίτευμα έχει στο Σύνταγμά του τις ίδιες αξιωματικές αρχές της δημοκρατίας οι οποίες είναι:
1 Ελευθερία του πολίτη να εκφράζει δημόσια τις απόψεις του και να πράττει σύμφωνα με τις απόψεις του με την προϋπόθεση ότι οι απόψεις του και οι πράξεις του δεν περιορίζουν την ελευθερία και το πράττειν των συμπολιτών του.
2 Ισα δικαιώματα, και ίσες ευκαιρίες για όλους. Οχι δύο μέτρα και δύο σταθμά.
3 Πολιτική ισότητα των μελών μιας ομάδας στο πεδίο της πολιτικής, στη βάση ότι όλα τα μέλη της ομάδας ικανοποιούν τις προϋποθέσεις για το κάθε αξίωμα.
Με βάση το Σύνταγμα, στο οποίο καταγράφονται οι ανωτέρω αρχές, οι πολίτες μιας ένωσης περιμένουν την ικανοποίηση όλων όσα προβλέπονται από τις αρχές για όλα τα μέλη της ένωσης. Ομως, όπως όλοι γνωρίζουμε, αυτό δεν συμβαίνει. Γιατί;
Ο λόγος που αυτό δεν συμβαίνει είναι γιατί οι αποκαλούμενες δημοκρατίες είναι στην πρακτική τους ρεπουμπλικανικά πολιτεύματα. Η Ελληνική Δημοκρατία στα αγγλικά ονομάζεται Hellenic Republic. Αυτό μας λέει ότι οι συμπατριώτες θεμελιωτές θεωρούσαν το ρεπουμπλικανικό και το δημοκρατικό πολίτευμα ένα και το αυτό.
Παραπάνω υποθέσαμε ότι και τα δύο πολιτεύματα έχουν στο Σύνταγμά τους τις ίδιες αξιωματικές αρχές. Η ικανοποίηση αυτών των αρχών βασίζεται στη λειτουργία συγκεκριμένων θεσμικών οργάνων τα οποία ονομάζονται μέσα (εργαλεία). Εάν αυτά δεν είναι τα κατάλληλα, τότε δεν ικανοποιούνται αυτές οι αρχές και το νόημα των αρχών διατηρείται μόνον στα χαρτιά και όχι στην πράξη. Αυτό συμβαίνει με τις σημερινές «δημοκρατίες» ανά την υφήλιο. Οι διαφορές, ως προς την πρακτική τους, αυτών των δύο διαφορετικών πολιτευμάτων με στόχο την ικανοποίηση αυτών των αρχών οφείλονται στα διαφορετικά μέσα που χρησιμοποιούν.
Στο ρεπουμπλικανικό πολίτευμα οι βουλευτές εκλέγονται και μπορούν και ανανεώνουν τη θητεία τους διά της εκλογικής διαδικασίας, ενώ στο δημοκρατικό πολίτευμα, όπως ορίζεται κατά Αριστοτέλη και με βάση αυτό που ίσχυε στην Αθηναϊκή Δημοκρατία, οι βουλευτές επιλέγονται με κλήρο από μια ομάδα εθελοντών, οι οποίοι πληρούν τις προϋποθέσεις που απαιτούνται για το συγκεκριμένο αξίωμα και για μια μόνο θητεία. Αυτή η διαφορά ένα από τα αποτελέσματα που παράγει είναι ότι στο δημοκρατικό πολίτευμα η αρχή της πολιτικής ισότητας ικανοποιείται, ενώ στο ρεπουμπλικανικό σύστημα αυτή η αρχή ισχύει μόνον στα χαρτιά. Ενα άλλο είναι ότι στο ρεπουμπλικανικό σύστημα καταλήγουμε να έχουμε επαγγελματίες πολιτικούς ενώ στο δημοκρατικό καταργούνται οι οικογενειοκρατίες και το επάγγελμα του πολιτικού. Μια καταγραφή των διαφορών αυτών των δύο συστημάτων και των συνεπειών που προκύπτουν εξ αυτών στις σημερινές «δημοκρατίες», καθώς και πρόταση θεραπείας αυτών αναπτύσσεται στο βιβλίο μου Δούρειος ίππος της δημοκρατίας, Εκδόσεις Αμμων.
