Με τους τελευταίους απανωτούς σεισμούς ο κόσμος ανησυχεί και αναρωτιέται τι συμβαίνει. Η ανησυχία επιτείνεται από τις δηλώσεις περί ρηγμάτων – «θηρία» που απειλούν την Αθήνα και πως «αν γρυλίσουν, αλίμονό μας!». Αφήνοντας κατά μέρος την αντικοινωνική, αντιεπιστημονική και αντιαισθητική διάσταση τέτοιων δηλώσεων, ας δούμε ψύχραιμα και με επιστημονική ματιά τόσο την εξέλιξη των σεισμικών φαινομένων όσο και το τι μπορούμε να αναμένουμε στο μέλλον. Η σεισμική δράση που ταλαιπωρεί την Αττική τις τελευταίες περίπου δύο εβδομάδες άνοιξε τον «χορό» των σεισμικών δονήσεων που ενέσπειραν φόβο και ανησυχία στον πληθυσμό. Αυτά τα αρνητικά συναισθήματα αναζωπυρώθηκαν με τον προ ημερών ισχυρό μετασεισμό. Ωστόσο, ήδη η εξέλιξη της μετασεισμικής ακολουθίας στη Δυτική Αττική εξελίσσεται πολύ φυσιολογικά και ομαλά. Η ακολουθία συνεχίζεται, γίνονται μικροί μετασεισμοί, και θα γίνονται για μερικές μέρες ακόμη. Η γένεση ισχυρότερων μετασεισμών που θα υπερβαίνουν σε μέγεθος τον μεγαλύτερο μέχρι τώρα μετασεισμό (μέγεθος 4,3), με οροφή μικρότερη από το μέγεθος του κύριου σεισμού (5,3) δεν αποκλείεται, είναι μέσα στα ενδεχόμενα, αλλά με μικρή πιθανότητα. Από την άλλη μεριά, ο σεισμός που αναστάτωσε χθες το Ηράκλειο και άλλες περιοχές της Κρήτης με μέγεθος 5,2 έχει ένα ιδιαίτερο χαρακτηριστικό γνώρισμα. Επρόκειτο για σεισμό ενδιάμεσου βάθους, όχι επιφανειακό όπως της Αττικής, δεδομένου ότι το βάθος της εστίας βρισκόταν περίπου στα 70 χλμ. κάτω από την επιφάνεια της Γης. Οι ενδιάμεσου βάθους σεισμοί δεν έχουν μετασεισμούς ή αν έχουν αυτοί είναι πολύ λίγοι, γεγονός που ήδη επαληθεύεται και στη συγκεκριμένη περίπτωση. Συνεπώς, μπορούμε να πούμε ότι πιθανώς ο σεισμός των 5,2 ήταν ο κύριος και πως ο κίνδυνος μάλλον πέρασε και σε αυτή την περιοχή.
Η σεισμική ενεργοποίηση τις τελευταίες μέρες στις δύο περιοχές ήταν τυχαία, απλή σύμπτωση. Ουδεμία συσχέτιση προκύπτει. Και ούτε είναι δυνατόν να ενεργοποιηθούν γειτονικά ρήγματα, για τον λόγο ότι τα μεγέθη των σεισμών δεν ήταν μεγάλα. Η χώρα μας, όμως, είναι έντονα σεισμογόνος, έχει υψηλή σεισμικότητα. Στο μέλλον θα γίνουν και άλλοι ισχυροί σεισμοί. Προς το παρόν δεν έχουμε κάποια ένδειξη για επικείμενο σεισμό, π.χ. προσεισμική δραστηριότητα, η οποία, αν υπήρχε, θα μπορούσε υπό κατάλληλες συνθήκες να ανιχνευθεί έγκαιρα. Εκείνο που απομένει ως μόνιμο καθήκον είναι το να λαμβάνουμε συνεχώς μόνιμα μέτρα αντισεισμικής προστασίας, όπως η δόμηση αντισεισμικών κατασκευών, ο προσεισμικός έλεγχος των κτιρίων, η εκπόνηση σεναρίων και χαρτών σεισμικού κινδύνου, η ενημέρωση και εκπαίδευση του πληθυσμού, η εκπόνηση και επικαιροποίηση σχεδίων έκτακτης ανάγκης. Ο ΟΑΣΠ, με τη συνεπικουρία της Γενικής Γραμματείας Πολιτικής Προστασίας παράγει θετικό έργο επί χρόνια. Αλλά δεν πρέπει να εφησυχάζουμε, δεν πρέπει να είμαστε ευχαριστημένοι με τα όποια επιτεύγματα της αντισεισμικής προστασίας στη χώρα. Αντίθετα, είμαστε υποχρεωμένοι να επιτυγχάνουμε όλο και περισσότερους στόχους προς όφελος του κοινωνικού συνόλου.
Ο δρ Γεράσιμος Παπαδόπουλος είναι σεισμολόγος, επιστημονικός συνεργάτης ΕΕ & UNESCO
