Νάσος Βαγενάς

Βιογραφία – Ποιήματα

1974-2014

Εκδ. Κέδρος, 2015, σελ. 414

Τιµή: 25 ευρώ

Δεν θα μπορούσε να υπάρξει ιδιοφυέστερος τίτλος για τη συγκεντρωτική έκδοση των ποιημάτων του Νάσου Βαγενά από τον τίτλο «Βιογραφία» (έστω κι αν είναι ο τίτλος του δεύτερου ποιητικού του βιβλίου που εκδόθηκε το 1978), αφού ως βιογραφία του κάθε ποιητή μπορεί να λογαριαστεί μόνο η ζωή του μέσα στην ποίηση. Αν χρειαζόμαστε επιπλέον βιογραφικά στοιχεία πέρα από εκείνα που μας δίνουν τα ποιήματά του, κάτι δεν πάει καλά με την ίδια την ποίηση. Ιδιαίτερα, σε σχέση με τον Νάσο Βαγενά, που η ποίησή του στο σύνολό της σχεδόν (αμυδρά στο καλοθύμητο πρώτο του βιβλίο «Πεδίον Αρεως», αποκλειστικά σχεδόν στο τελευταίο «Στη νήσο των Μακάρων») είναι ένας διαρκής διάλογος με τους ποιητές και την ποίηση. Σάμπως, στοχεύοντας κατευθείαν στο «ψαχνό», θα του αποσπούσε πολύ περισσότερα ζωτικά του κομμάτια απ’ ό,τι αν «περιέπλεε» την υπόθεση της ποίησης με αναφορά στον εαυτό του. Κατορθώνοντας το σχεδόν ακατόρθωτο, ανοίγοντας τους λογαριασμούς με παλαιότερους ή με πολύ παλαιότερούς του ποιητές (όχι για να τους κλείσει όσον αφορά την προσωπική του σχέση μαζί τους), να δημιουργεί έναν απρόβλεπτο και συχνά συναρπαστικό τρόπο επικοινωνίας μαζί τους, μέσα μάλιστα από τα βάθη ενός μακρινού μέλλοντος.

Χριστόφορος Λιοντάκης

Ποιήματα 1982-2010

Εκδ. Γαβριηλίδης, 2015, σελ. 175

Τιµή: 12,70 ευρώ

Τέσσερα ποιητικά βιβλία («Ο Μινώταυρος μετακομίζει», «Ο ροδώνας με τους χωροφύλακες», «Με το φως», «Στο τέρμα της πλάνης») μέσα σε σχεδόν τριάντα χρόνια, για την ακρίβεια είκοσι οκτώ (1982-2010), που συγκροτούν τον δεύτερο τόμο της συγκεντρωτικής δουλειάς του Χριστόφορου Λιοντάκη είναι πάντα μια ευκαιρία για να θεωρήσουμε, σε σχέση με τα ποιητικά μας πράγματα, τον χρόνο που έχει διαρρεύσει. Δεν εννοούμε τον χρόνο του ποιητή, αλλά το πώς αναγόμαστε από έναν προσωπικό σε έναν καθολικότερο χρόνο που διυλίζει σκοτεινές παρορμήσεις, προγονικές μνήμες, κοινωνικά αδιέξοδα, αδιευκρίνιστες επιθυμίες, αφού πρώτα τις μετουσιώσει σε προϋπόθεση μιας υπαρξιακής καθαρότητας. Κάτι που ενώ φαίνεται ως προσωπική κατάκτηση, επιφυλάσσεται ως κλήρος σε όλους τους ανθρώπους που οδεύουν προς τον θάνατο, όχι από βάναυσο καταναγκασμό αλλά από ελεύθερη επιλογή. Μια ποίηση σαφώς εργαστηρίου (τι είναι άλλωστε τα «Τέσσερα κουαρτέτα» του Τόμας Ελιοτ ή τα «Κάντος» του Εζρα Πάουντ), που όμως, αν δεν είχε υπάρξει η έμπνευση, θα είχαμε μια ποίηση εγκεφαλική, καθόλου απορριπτέα αν θυμηθούμε τον λόγο του Καρυωτάκη «τα ψυχρά άνθη του νου». «Υδωρ εκ της πέτρας» θα χαρακτήριζε κανείς την ποίηση του Χριστόφορου Λιοντάκη αφού, πριν γεωτρήσει τον αυστηρά οριοθετημένο από τον ίδιο χώρο της, τον έχει διυλίσει με το μικροσκόπιο.

Θωμάς Γκόρπας

Τα ποιήματα 1957-1983

Εκδ. Ποταµός, 2015, σελ. 272

Τιµή: 17 ευρώ

Οσες συγκεντρωτικές εκδόσεις και αν γνωρίσουν τα ποιήματα του Θωμά Γκόρπα, είναι πάντα καλοδεχούμενες. Κάτι περισσότερο: προκαλούν ενθουσιασμό. Πρόκειται για έναν σπουδαίο, έναν αυθεντικά καταραμένο ποιητή, που χωρίς να έχει υπάρξει αφανής όσο ζούσε και δημοσίευε, αισθάνεσαι πως θα ανακαλύπτεται όλο και περισσότερο στο μέλλον. Σαν να συνήψε, χάρη στη γνησιότητά του, μια πανίσχυρη συμφωνία ανάμεσα στον ίδιο και στους επερχόμενους αναγνώστες του. Δεν είναι γιατί τόλμησε μόνο αυτός σε ένα έξοχο ποίημά του να αμφισβητήσει τον Παλαμά και τον Σεφέρη, ούτε γιατί θεοποίησε τους «ελάσσονες» της νεοελληνικής ποίησης με έναν τρόπο που αποδεικνύει την εμβέλειά τους, κυρίως χάρη στα αιμάτινα πατήματά τους σε απόκρυφες διαδρομές τού πιο συγκινημένα ανατρεπτικού αισθήματος. Είναι κυρίως γιατί ένωσε, εκμεταλλευόμενος τον πιο αυθεντικό τους ήχο, το δημοτικό τραγούδι με ένα σύγχρονο, πηγαίο και αδιαπραγμάτευτο λαϊκό αίσθημα, μεταβάλλοντας τις γειτονιές, τις θλίψεις, την πατρίδα, το φεγγάρι στον δοξαστικό ύμνο μιας πανέμορφα ρημαγμένης ζωής.

Θεόδωρος Π. Ζαφειρίου

Ποιήματα – Επιτομή (1970-2014)

Εκδ. Αndy’s Publishers, 2015, σελ. 509

Μια συγκεντρωτική έκδοση, όπως αυτή του Θ.Π. Ζαφειρίου, με τα δέκα επιμέρους ποιητικά του βιβλία που περιλαμβάνει και που έχουν εκδοθεί μέσα σε 44 χρόνια, γίνεται ακόμα πιο εντυπωσιακή καθώς μας κάνει σχεδόν χειροπιαστό το γεγονός ότι η ζωή ενός ανθρώπου, καλύτερα ακόμη ενός ποιητή, μπορεί να έχει υπάρξει προκειμένου να τροφοδοτεί αποκλειστικά την ποίηση με τον ίδιο ακριβώς τρόπο που η ποίηση έχει συντελέσει στην ολοκλήρωση της ζωής του. Χωρίς να υπολείπεται καθόλου, μα καθόλου σε σχέση με άλλους συνομήλικούς του περισσότερο γνωστούς ποιητές, θα ‘λεγες πως αυτό που διαφοροποιεί τον Ζαφειρίου είναι μια τεράστια θεματική γκάμα, αφού μπορεί να εμπνέεται εξίσου από τη φράση του Θόδωρου Πάγκαλου «Ολοι μαζί τα φάγαμε» όσο και από μια ρωσίδα πόρνη που βρέθηκε οροθετική και δόθηκε η φωτογραφία της στη δημοσιότητα. Με τον ίδιο μάλιστα εσωτερικοποιημένο τρόπο όπως στο θαυμαστό τρίστιχο «Μεταποχαιρετισμός» που είναι αφιερωμένο στη μητέρα του: «Το σαπούνι, που έπλενες/τα χέρια σου/λιώνει ακόμη στα δικά μου».

Αγγελική Ελευθερίου

Τα ποιήματα 1978-2011

Εκδ. Γαβριηλίδης, 2015, σελ. 237

Τιµή: 12,70 ευρώ

Η έκδοση, μετά θάνατον, σε έναν τόμο των έξι ποιητικών συλλογών που είχε δημοσιεύσει η Αγγελική Ελευθερίου επαναφέρει το ζήτημα πολύ σημαντικών ποιητών που παρέμειναν, όσο ζούσαν, συνειδητά αφανείς, λογαριάζοντας την ποίηση περισσότερο ως μια ιδιωτική έκφραση παρά ως μια δημόσια έκθεση. Με συνέπεια ποιήματα που τα έγραφαν ως άσκηση και καλλιέργεια του προσωπικού τους αισθήματος να αποκτούν τώρα, χάρη στον πολύ ή λίγο χρόνο που έχει διαρρεύσει, το εκτόπισμα μιας γνήσιας φωνής που θα έπρεπε να έχει ακουστεί στεντόρεια. Κορυφαία της κατηγορίας αυτής η Αγγελική Ελευθερίου, αισθανόμαστε μια πλειάδα ποιημάτων της να έχει καταχωριστεί στο συλλογικό υποσυνείδητο αφού με ελάχιστες λέξεις, χωρίς ίχνος οιμωγής, εικονογραφεί ένα παγκόσμιο δράμα: «Και να ξανάβρισκες/όπως τους τόπους/τους ανθρώπους» και «Τόσος αέρας/και συ/χωρίς ανάσα».