Σε μερικές ημέρες κυκλοφορεί στην Ιταλία μια ενδιαφέρουσα ιστορική μελέτη. Ο τίτλος της είναι «Η σπίθα» και την υπογράφουν οι ιστορικοί Φράνκο Καρντίνι και Σέρτζιο Βαλτσάνια για να υποστηρίξουν ότι ήταν η ιταλική εισβολή στη Λιβύη που πυροδότησε τους εθνικισμούς στα Βαλκάνια, οι οποίοι με τη σειρά τους άνοιξαν την πόρτα στον όλεθρο του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου.

Η μελέτη έχει ενδιαφέρον για τους Ιταλούς δεδομένου ότι τα σχολικά βιβλία της Ιστορίας την περίοδο του φασισμού παρουσίαζαν την εισβολή στη Λιβύη περίπου ως ειρηνευτική αποστολή. «Το 1911, –έγραφαν τα βιβλία της εποχής –για να ενισχύσει τη θέση της στην Μεσόγειο, η Ιταλία ετοιμάζεται, έπειτα από μια ειρηνική διείσδυση, να καταλάβει τη Λιβύη, περιοχή που περιλάμβανε την Κυρηναϊκή και την Τριπολίτιδα και βρισκόταν υπό την κυριαρχία της κυβέρνησης των Τούρκων. Αλλά η Τουρκία δεν παραδιδόταν. Τότε, την άνοιξη του 1912, η Ιταλία μετέφερε τον πόλεμο στο Αιγαίο Πέλαγος όπου κατέλαβε τα Δωδεκάνησα, μεταξύ των οποίων και το μεγάλο και σημαντικό νησί της Ρόδου, το οποίο βρισκόταν υπό τουρκική κυριαρχία».

Η μελέτη, όμως, έχει ενδιαφέρον και για εμάς. Οπως επισημαίνουν οι δυο ιστορικοί, η ιταλική επίθεση στην Οθωμανική Αυτοκρατορία προκάλεσε μια αλυσιδωτή αντίδραση καθώς οδήγησε τις μικρές βαλκανικές δυνάμεις να προχωρήσουν και αυτές με τη σειρά τους σε εδαφικές διεκδικήσεις από τον «μεγάλο ασθενή». Με άλλα λόγια, οι δυο Βαλκανικοί Πόλεμοι είναι αποτέλεσμα της όρεξης που μας άνοιξαν οι Ιταλοί. Από τους δυο πολέμους δεν μεγάλωσε, όμως, μόνο η Ελλάδα. Διπλασιάστηκε και η Σερβία για να γίνει ένα αγκάθι στα πλευρά της Αυστροουγγρικής Αυτοκρατορίας.

Οπως, όμως, επισημαίνει στην Κοριέρε ντελα Σέρα ο Λουτσιάνο Κάνφορα, το ερώτημα παραμένει: αν η σπίθα του «Μεγάλου Πολέμου» ήταν η ιταλική εισβολή στην τουρκοκρατούμενη Λιβύη, ποια ήταν η αιτία; Ο ιταλός ελληνιστής καταφεύγει στον Θουκυδίδη και έναν άλλο μεγάλο πόλεμο για να βρει την απάντηση. Ο συγγραφέας της Ιστορίας του Πελοποννησιακού Πολέμου, γράφει ο Κάνφορα, αναζητούσε συνεχώς τις πραγματικές αιτίες του πολέμου. Ο καρπός αυτής της έρευνας καταλαμβάνει έναν ολόκληρο τόμο, τον μεγαλύτερο από τους οκτώ που συνθέτουν το έργο. Στο τέλος, καταλήγει στο συμπέρασμα ότι η «πέρα για πέρα αληθινή και ανομολόγητη» αιτία είναι η διαμάχη για την κυριαρχία. Οι Σπαρτιάτες πείστηκαν ότι ο πόλεμος ήταν αναπόφευκτος επειδή η Αθήνα είχε γίνει πολύ ισχυρή.

Ο Α’ Παγκόσμιος Πόλεμος ήταν τελικά «αναπόφευκτος» για τον ίδιο λόγο που ήταν και ο Πελοποννησιακός. Αυτό που μπορεί να ελπίζει κανείς είναι ότι η ανθρωπότητα έχει αντλήσει τα διδάγματά της. Και ότι ο Ειρηνικός δεν θα γίνει το επόμενο πεδίο μιας «αναπόφευκτης» σύγκρουσης.

Τελευταία Νέα