…Καθ΄ οδόν

Ο Οκτάβιο Πας (1914-1998), συνδύασε στο μακρύ αφηγηματικό του ποίημα « Η Πέτρα του Ήλιου », την αυτόματη με την έμμετρη γραφή, τη συνειρμική ροή των εικόνων με τον κλασικό ενδεκασύλλαβο. Η πρώτη μετάφραση έγινε το 1962 από τον αξέχαστο Γιώργο Μακρή στο πρωτοποριακό «Πάλι», 1/1962. Η πλέον πρόσφατη (4η;), με επίλογο και σημειώσεις, είναι του Κώστα Κουτσουρέλη στο περιοδικό «Ποίηση», 10/1997. Το ποίημα ακολουθεί κυκλική διαδρομή και «πάντα καταφθάνει» εκεί που ξεκίνησε. Ρητά ή υπαινικτικά περνούν τόποι, πρόσωπα και γεγονότα από τον κόσμο της πραγματικότητας, της φαντασίας και της μυθολογίας.

Στα εξαίρετης διαύγειας δοκίμιά του δεν συναντάμε ελληνικά θέματα μόνο από την αρχαία γραμματεία, αλλά και για σύγχρονα πρόσωπα.

Ξεχωρίζει το πορτραίτο του φίλου του, φιλόσοφου Κώστα Παπαϊωάννου (1925-1981):

« Η ζωντάνια του συναγωνιζόταν τις γνώσεις του. Η ευφυΐα του ήταν ευρεία και βαθιά… Είχε διατηρήσει άθικτη τη διπλή του ιδιότητα να θαυμάζει και ν΄ αγανακτεί». Επιπλέον, του ήταν ευγνώμων επειδή του γνώρισε τον Κορνήλιο Καστοριάδη.

Ο Μεξικανός νομπελίστας στο αυτοβιογραφικό Οδοιπορικό του, κατέληγε στο παράξενο δίδαγμα: Δεν υπάρχει επιστροφή αλλά ούτε προορισμός. Είμαστε καθ΄ οδόν.