Αναζήτηση
Ηκοινωνία της γνώσης είναι σήμερα η μεγάλη πρόκληση για την Ελλάδα. Στην εποχή της ψηφιακής ανατροπής και του παγκόσμιου ανταγωνισμού, χρειαζόμαστε μια επανάσταση και όχι απλά μεταρρύθμιση στο θέμα της Παιδείας. Μια επανάσταση σε θεσμούς, δομές, αντιλήψεις και νοοτροπίες. Όταν σε καμία χώρα δεν χαρίζεται τίποτα, είναι οι πολιτικές αποφάσεις που αλλάζουν τα δεδομένα και όχι οι πρόνοιες και οι απαγορεύσεις. Οι έννοιες εθνική ανεξαρτησία και εξάρτηση, ανάπτυξη και στασιμότητα, πρόοδος και συντήρηση είναι έννοιες που πλέον άμεσα συνδέονται με τη γνώση.
Δυστυχώς η σημερινή δημόσια συζήτηση για την Παιδεία, αντί να αφορά το περιεχόμενο αυτής της επανάστασης εστιάζεται στο άρθρο 16, που από συστατικό μιας μεταρρύθμισης χρησιμοποιείται ως σύμβολο σύγκρουσης ιδεολογιών και απόψεων. Υπάρχουν τρεις δυνατότητες να προσεγγίσουμε την κατάσταση που έχει διαμορφωθεί:
Η πρώτη, να συζητήσουμε συνολικά για τη μεταρρύθμιση των Πανεπιστημίων και να αγνοήσουμε το άρθρο 16.
Η δεύτερη, να επικεντρωθούμε στο άρθρο 16 αποφεύγοντας την ουσιαστική συζήτηση για την Παιδεία.
Η τρίτη, να δούμε την αναθεώρηση του άρθρου 16 του Συντάγματος ως στοιχείο της αναδιοργάνωσης και αναβάθμισης της δημόσιας Παιδείας. Επιλέγω την τρίτη, επιζητώντας την ουσία και θα αναφερθώ σε τρεις παραμέτρους:
Πρώτον, στο οικονομικο-κοινωνικό ελληνικό και διεθνές περιβάλλον σε θέματα Παιδείας. Δεύτερον, στην πολιτική θέση του ΠΑΣΟΚ για την Παιδεία σε συνάρτηση και με τη συνταγματική αναθεώρηση.
Τρίτον, το συνολικό πλαίσιο μέσα στο οποίο εντάσσεται υποχρεωτικά και όχι ως αυτόνομη πολιτική επιλογή η αλλαγή του άρθρου 16.
Α .Η ρητή απαγόρευση της σύστασης ανωτάτων σχολών από οποιονδήποτε φορέα πλην του κράτους συνεχίζει να υπάρχει στην εποχή της ψηφιακής επανάστασης, όπου η διάχυση της πληροφορίας είναι άμεση και η διάδοση της γνώσης ευχερέστατη.
●Σήμερα όχι μόνο βιβλιοθήκες Πανεπιστημίων, αλλά και παραδόσεις καθηγητών βρίσκονται στο Διαδίκτυο και μέσω αυτού έχουμε παρακολούθηση μαθημάτων και απόκτηση αναγνωρισμένων πτυχίων ή και «άχρηστων» τίτλων.
●Στις 18 Ιανουαρίου εκδικάζεται στο Λουξεμβούργο η παραπομπή της Ελλάδας στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο για τη μη αναγνώριση πτυχίων ξένων ευρωπαϊκών Πανεπιστημίων που έχουν παραρτήματα στη χώρα μας. Μετά τη νομολογία Νerri (από ιταλική αντίστοιχη περίπτωση) θεωρείται ότι η μη αναγνώριση Franchising contracts (παραρτημάτων) συνιστά παραβίαση του άρθρου 43 της Συνθήκης.
●Με την ευρωπαϊκή οδηγία 2005/36/ΕΚ που θα ισχύει από 20.10.2007
αναγνωρισμένα ευρωπαϊκά ΑΕΙ (προφανώς και από τις 25/27 χώρες) και τα παραρτήματά τους, δημόσια και ιδιωτικά, θα έχουν δικαίωμα εγκατάστασης σε κάθε χώρα της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Το ζητούμενο είναι να θέσουμε εμείς τους όρους και το επίπεδο λειτουργίας τους.
●Η δημιουργία αγγλόφωνων Πανεπιστημίων που καλύπτουν κάθε ειδικότητα είναι πια μια πραγματικότητα ακόμη και στις δέκα χώρες της διεύρυνσης, ενώ ανάλογες κινήσεις ετοιμάζονται σε Ρουμανία και Βουλγαρία.
Η παραπάνω πραγματικότητα δεν μπορεί να εξαφανιστεί επειδή δεν μας αρέσει. Και δεν μπορεί να θεωρείται «αριστερή αντίληψη» η επιλογή να κλείνουμε τα μάτια και να αρκούμεθα σε έστω και έντονες καταγγελίες για τις αλλαγές που συμβαίνουν γύρω μας. Οφείλουμε να αντιμετωπίσουμε τα νέα δεδομένα, με δική μας ευθύνη και πρωτοβουλία, προς όφελος των νέων γενιών και της χώρας. Επομένως το άρθρο 16 πρέπει να αλλάξει, αλλά η αλλαγή
Το ΠΑΣΟΚ έκανε σαφές στο κείμενο της πρότασής του για τη συνταγματική αναθεώρηση ότι η ίδρυση μη κρατικών Πανεπιστημίων, έπεται της μεταρρύθμισης του δημόσιου Πανεπιστημίου, με στόχο την αναβάθμισή του, την αυτοδιοίκηση και την αυτοτέλειά του
δεν είναι μια υπόθεση ούτε πολιτικά ουδέτερη ούτε δευτερεύουσας σημασίας.
Β .Η θέση του ΠΑΣΟΚ για την Παιδεία είναι σαφής, ιδεολογικά καθαρή και συμφωνημένη τόσο στο τελευταίο συνέδριο όσο και με την πρόταση όλων των βουλευτών για τη συνταγματική αναθεώρηση.
●Η ανώτατη εκπαίδευση αποτελεί ύψιστο αγαθό γενικότερου κοινωνικού συμφέροντος και δεν μπορεί να αφεθεί σε κερδοσκόπους. Απορρίπτουμε απολύτως τη λογική του κέρδους ως σκοπό της εκπαιδευτικής διαδικασίας και τον υποβιβασμό της μαθησιακής λειτουργίας σε ένα εμπόρευμα που πωλείται. Σ΄ αυτό είμαστε απόλυτοι.
●Η πρότασή μας ως ΠΑΣΟΚ αφορά σε νέου τύπου ιδρύματα, μη κρατικά αλλά συγχρόνως μη κερδοσκοπικά και κοινωφελή. Τα Πανεπιστήμια αυτά θα αποτελούν μέρος του εθνικού συστήματος Παιδείας και θα υπόκεινται σε κοινές αρχές που θα διέπουν:
τις προδιαγραφές λειτουργίας, την εισαγωγή φοιτητών, τα ακαδημαϊκά προσόντα των δασκάλων, τις διαδικασίες αξιολόγησης. Θα υπάρχουν αυστηρές εγγυήσεις ως προς τις μορφές χρηματοδότησής τους, η οποία δεν μπορεί να είναι κρατική, όπως και για τα σημαντικά θέματα της διασφάλισης της ακαδημαϊκής ελευθερίας, της προστασίας της πολυφωνίας και του πνευματικού χαρακτήρα του Πανεπιστημίου.
●Η θέση του ΠΑΣΟΚ για τον καθοριστικό ρόλο της δημόσιας Παιδείας πηγάζει από τον πυρήνα της ιδεολογίας του και προσαρμόζεται ανάλογα για να αντιμετωπίσει τα νέα δεδομένα μιας εποχής με αλλαγές, που τρέχουν με την ταχύτητα του ανέμου.
●Είναι για μας σημαντικό να συμφωνήσουν μαζί μας οι δυνάμεις της κοινωνίας, της οικονομίας και της πολιτικής. Τα επιχειρήματα όσων διαφωνούν είναι επίσης αξιοποιήσιμα, όταν δεν καταλήγουν σε άκαρπους αφορισμούς.
Γ .Η αναθεώρηση του άρθρου 16 δεν είναι αυτοσκοπός, είναι μέρος μιας συνολικής μεταρρύθμισης για τη δημόσια Παιδεία.
●Το ΠΑΣΟΚ έκανε σαφές στο κείμενο της πρότασής του για τη συνταγματική αναθεώρηση ότι η ίδρυση μη κρατικών Πανεπιστημίων, έπεται της μεταρρύθμισης του δημόσιου Πανεπιστημίου, με στόχο την αναβάθμισή του, την αυτοδιοίκηση και την αυτοτέλειά του. Γι΄ αυτό και καταθέσαμε στη συνέχεια τη συνολική πρόταση μεταρρύθμισης- 15 σημεία από το νηπιαγωγείο και το Λύκειο μέχρι τις μεταπτυχιακές σπουδές. Ο ρόλος του Λυκείου, η εισαγωγή των φοιτητών, η αυτοτέλειά τους, η αξιολόγηση, η χρηματοδότηση, η σύνδεση με την αγορά εργασίας και τη βιομηχανία σε θέματα έρευνας, είναι στοιχεία της ατζέντας που καταθέτουμε.
●Η αποτυχία του εθνικού διαλόγου για την Παιδεία και η αναβολή των μεταρρυθμίσεων για τα Πανεπιστήμια για το 2007 και… βλέπουμε, κατέστησε πρωθύστερη τη συζήτηση για την αλλαγή του άρθρου 16. Τρία χρόνια υποχρηματοδότησης της Παιδείας, διάλυσης όλων των επιπέδων της Παιδείας και της συνεχώς αποκαλυπτόμενης γενικότερα άποψης «όλα στον ιδιωτικό τομέα» έχουν δημιουργήσει ένα συγκρουσιακό κλίμα γενικευμένης καχυποψίας, αμφισβήτησης προθέσεων. Σήμερα η κυβέρνηση έχει αποδείξει την πλήρη διάσταση λόγων και έργων. Δεν διαθέτει την αξιοπιστία να διαχειριστεί το μείζον θέμα της μεταρρύθμισης της Παιδείας.
Από όλα τα παραπάνω γίνεται κατανοητό ότι απαιτείται ένα νέο πλαίσιο λειτουργίας του εθνικού συστήματος ανώτατης Παιδείας, το οποίο πρωταρχικά θα αναβαθμίζει το δημόσιο Πανεπιστήμιο αλλά θα θέτει και τους όρους για τη λειτουργία των μη κρατικών, αλλά και των ξένων δημόσιων και μη παραρτημάτων που θα εγκατασταθούν στη χώρα μας. Η μεταρρύθμιση δεν τεμαχίζεται. Η πρότασή μας αυτή στο σύνολό της είναι η Λυδία λίθος της ιδεολογικής μας προσήλωσης στην αρχή ότι η δημόσια Παιδεία είναι ύψιστο κοινωνικό αγαθό.
Δεν υποτιμώ την αξία των συμβολισμών, της χρονικής συγκυρίας ή των τακτικών κινήσεων. Όμως αυτό που μένει για τους πολίτες και τον τόπο είναι το θετικό ή αρνητικό αποτέλεσμα κάθε πολιτικής επιλογής. Είναι η πολιτική ουσία, η οποία και καθορίζει την πορεία προς το μέλλον.
Η Άννα Διαμαντοπούλου είναι βουλευτής Επικρατείας του ΠΑΣΟΚ και υπεύθυνη της Επιτροπής Προγράμματος.
