ΜΗΛΑ

Είναι οπωσδήποτε πρόοδος να εκφράζεται από πρωθυπουργικά χείλη η αγωνία για το «ευρωπαϊκό όραμα» –και μάλιστα έναν χρόνο μετά τη μεγάλη αντιευρωπαϊκή καμπάνια του ΣΥΡΙΖΑ υπέρ του Οχι στο δημοψήφισμα της 5ης Ιουλίου 2015. Είναι πρόοδος, κι ας σημαδεύεται από την αντίφαση ότι ο ομιλών εμφανίστηκε ταυτόχρονα να αγωνιά και για την άνοδο της Ακροδεξιάς –χωρίς να είναι σε θέση να κοιτάξει δίπλα του και να δει με ποιες δυνάμεις διάλεξε να συγκυβερνήσει.

Η ευκαιρία του βρετανικού δημοψηφίσματος αξιοποιήθηκε για ένα πρωθυπουργικό διάγγελμα προς το εσωτερικό ακροατήριο στις προδιαγραφές εισήγησης σε κομματικό συνέδριο. Ηταν, δυστυχώς, μια στιγμή ενδεικτική για τον τρόπο που αντιλαμβάνεται τους ιστορικούς κινδύνους όχι μόνο ο Αλέξης Τσίπρας, αλλά το σύνολο του πολιτικού συστήματος. Ακόμη και οι υπαρξιακές προκλήσεις για την Ευρώπη εντάσσονται στον ορίζοντα των μικροπολιτικών σκοπιμοτήτων. Ακόμη και το Brexit γίνεται αντικείμενο «συνδικαλιστικού» χειρισμού.

Οι πρώτες αντιδράσεις στην Αθήνα δεν δείχνουν συνειδητοποίηση των κινδύνων. Οι περισσότερες από τις φωνές που ακούστηκαν εκδηλώνουν μάλλον επαρχιώτικη τύφλωση, παρά επίγνωση των προκλήσεων που συνεπάγεται η επόμενη ημέρα για την Ευρώπη και, κυρίως, για την Ελλάδα μέσα στην Ευρώπη. Από χθες το ταμπού έχει σπάσει. Το ευρωπαϊκό εγχείρημα δεν έχει μόνο μέλλον διεύρυνσης. Εχει πλέον και προηγούμενο οπισθοδρόμησης. Είναι βέβαιο ότι το προηγούμενο αυτό θα αναθερμάνει τα σενάρια περί Ενωσης πολλών ταχυτήτων, με τη δημιουργία ενός κλειστού πυρήνα ισοϋψών οικονομιών και την Ελλάδα να κινδυνεύει να βρεθεί οριστικά στο περιθώριο.

Υπάρχει βέβαια ακόμη χρόνος για να αποτραπούν τέτοια σενάρια, αλλά η αφετηρία φαίνεται ότι δεν είναι ευνοϊκή. Από τη μια είναι οι δικοί μας στην Αθήνα που εξακολουθούν να κουνούν το δάχτυλο στους εταίρους για έλλειψη αλληλεγγύης. Από την άλλη είναι οι δυνάμεις στην Ευρώπη που ήδη επαναφέρουν τη θεωρία του σάπιου μήλου. Τη θεωρία ότι η ευρωπαϊκή συνοχή απειλείται από τις ανεπίδεκτες βελτίωσης εξαιρέσεις.

Υπάρχει ελληνική θέση προς τα πού πρέπει να κινηθεί η Ευρώπη μετά τον βρετανικό ακρωτηριασμό της; Το ερώτημα βέβαια είναι ρητορικό. Δεν φαίνεται να υπάρχουν καν οι προϋποθέσεις για να διαμορφωθεί μια εθνική στρατηγική ανάκτησης της ευρωπαϊκής θέσης της χώρας. Παρότι θα ήθελε κανείς να ελπίζει το αντίθετο, έτσι όπως έχει σήμερα η κατάσταση, η Ελλάδα δείχνει να επαφίεται στους ανέμους της Ιστορίας.