Στους διοργανωτές συνεδρίων, που κάτι η γραφειοκρατική νωθρότητα, κάτι η υπερπαραγωγή τέτοιων εκδηλώσεων δυσκολεύονται τα τελευταία χρόνια να βρουν πρωτότυπα θέματα και καταφεύγουν σε επαναλήψεις ή πλαδαρές γενικότητες, έχω να κάνω μια πρόταση: να διοργανώσουν μια συνάντηση με θέμα «Δημόσιος διάλογος και επικοινωνιακά στεγανά στην Ελλάδα». Θα ακούγαμε ενδιαφέροντα πράγματα για ένα από τα πιο ανησυχητικά φαινόμενα της σημερινής ελληνικής κοινωνίας, το οποίο εντούτοις έχει δυσανάλογα χαμηλή θέση στην ατζέντα των προβληματισμών για τα κοινά.

Παλιότερα μιλούσαμε για διάλογο κωφών ή για παράλληλους μονολόγους. Πιο πρόσφατα, για αντιπαράθεση με συνθήματα και βρισιές. Ολοι αυτοί οι σχετλιασμοί θα ήταν όμως υπερβολικά αισιόδοξες περιγραφές της σημερινής κατάστασης, γιατί προϋποθέτουν την ύπαρξη ενός μεγάλου ακροατηρίου που κάποιοι προσπαθούν να το κερδίσουν σε ανταγωνισμό με κάποιους άλλους, έστω με μονολόγους και καταγγελίες. Αλλά το μεγάλο ακροατήριο δεν υπάρχει πια. Η ελληνική κοινωνία είναι κατακερματισμένη σε μικρότερες ή μεγαλύτερες κλειστές ομάδες που δεν επικοινωνούν μεταξύ τους και διακινούν αυτοσχέδιες «πληροφορίες» που γίνονται αμέσως δεκτές από τα μέλη τους.

Αυτή η τάση υπάρχει βέβαια στις περισσότερες κοινωνίες του σημερινού κόσμου. Αλλά, τουλάχιστον στην Ευρώπη, δεν υπάρχει πουθενά αλλού σε τέτοιον βαθμό. Η δραματική υποχώρηση της έντυπης πληροφορίας και γνώμης δεν συνοδεύτηκε σ’ εμάς από μια αντίστοιχης έκτασης διάχυση του ηλεκτρονικού Τύπου αλλά από τη χρήση της ψηφιακής τεχνολογίας κυρίως για διασκέδαση, χαβαλέ και επίρρωση παράλογων δοξασιών, για φλυαρία με «φίλους» στο facebook, τρολάρισμα αναρτήσεων και ανταλλαγή εντυπωσιακών ή πικάντικων ειδήσεων, συχνότατα ψεύτικων ή διαστρεβλωμένων (αφήνω τα σάιτ ψηφιακού αυτοερωτισμού). Πρόσφατη στατιστική ανέδειξε τους Ελληνες πρώτους στην Ευρώπη στη χρήση των μέσων κοινωνικής δικτύωσης. Αυτό μπορούμε να το διαβάσουμε και αλλιώς: πρώτους στην περιχαράκωση και τελευταίους στην ενημέρωση. Ομάδες που έχουν αποσυρθεί από τη δημόσια σφαίρα έχουν φτιάξει δικούς τους, στεγανούς κόσμους, όπου ζουν μακάρια σε μια εικονική πραγματικότητα και ανατροφοδοτούν συνεχώς τις φαντασιώσεις τους.

Το γιατί αυτός ο ψηφιακός απομονωτισμός είναι πιο έντονος στην Ελλάδα από ό,τι αλλού χωράει πολλή συζήτηση και πολλές απαντήσεις. Ώς έναν βαθμό φταίει η απογοήτευση από την πολιτική, αν και αυτή δεν είναι μόνο ελληνικό φαινόμενο. Σίγουρα έχουμε να κάνουμε και με σύμπτωμα επαρχιωτισμού, γιατί αλλού τα σόσιαλ μίντια έχουν αρχίσει να χάνουν σε δημοτικότητα. Ισως πάλι πρόκειται για μετεξέλιξη της ελληνικής τοπικιστικής παράδοσης, όπου ο γενέθλιος τόπος έχει τώρα αντικατασταθεί από μια διαδικτυακή κοινότητα. Πιθανότατα παίζει ρόλο και η έφεση του Νεοέλληνα σε συζητήσεις καφενειακού τύπου (το καφενείο δεν είναι μικρογραφία της αρχαίας αγοράς, όπως πιστεύουν πολλοί, αλλά μικρογραφία σέχτας).

Τεράστιο μερίδιο ευθύνης έχει όμως και η άθλια σχολική εκπαίδευση, που ανοσοποιεί το μυαλό απέναντι στην κριτική σκέψη και το κάνει επιρρεπές στον ανορθολογισμό. Εχω δει να προβάλλεται ακόμη και από τις ιστοσελίδες πρότυπων σχολείων ο μύθος για τις πέντε εκατομμύρια λέξεις της ελληνικής γλώσσας. Και έχω συναντήσει αποφοίτους λυκείου που άκουγαν για πρώτη φορά ότι ο κόσμος δεν δημιουργήθηκε σε έξι ημέρες (χαιρετίσματα στην Εκκλησία μας, που επιμένει σε ένα μάθημα θρησκευτικής κατήχησης, ακυρωτικό της «θύραθεν παιδείας»).

Το 1938 ο Ορσον Ουέλς έκανε τη γνωστή ραδιοφωνική φάρσα με την εισβολή από τον Αρη. Σήμερα, μετά τις ενδείξεις για την ύπαρξη ρευστού νερού στον Κόκκινο Πλανήτη, πρέπει να περιμένουμε ότι μια παρόμοια «είδηση» θα διαδοθεί πάλι, αυτή τη φορά όμως όχι ως φάρσα, και ότι θα γίνει πιστευτή πολύ πιο μόνιμα. Φαντάζομαι από τώρα αναρτήσεις που θα μας πληροφορούν ότι οι αρειανοί εισβολείς είναι ήδη εγκατεστημένοι ανάμεσά μας έχοντας πάρει τη μορφή απεχθών πλασμάτων όπως του κυρίου Σόιμπλε ή εκείνων των κουνουπιών-κατασκόπων της καθηγήτριας του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας και παραλίγο αντιπροέδρου του Ενιαίου Φορέα Ελέγχου Τροφίμων κυρίας Φωτεινής Αθανασοπούλου.

Τελευταία Νέα