Περί πολέμου έγραψε ο Ουμπέρτο Εκο πριν από μερικά χρόνια στη «Ρεπούμπλικα». Αλλιώς ήταν άλλοτε, αλλιώς είναι τώρα. Ποιος ήταν πάντα ο τελικός σκοπός του κλασικού πολέμου; Να καταβληθεί ο εχθρός τόσο πολύ από τις απώλειες, ώστε να έχει οφέλη ο αντίπαλος. Για να γίνει αυτό χρειάζονταν τρεις προϋποθέσεις: να υπάρχει αρραγές εσωτερικό μέτωπο, να τηρούνται μυστικά τα σχέδια και οι προθέσεις από τον εχθρό και όλες οι διαθέσιμες δυνάμεις να είναι δυνατόν να στραφούν στην καταστροφή του. Γι’ αυτό στον πόλεμο όπως τον ξέρουμε (ακόμα και τον Ψυχρό) οι πληροφοριοδότες του εχθρού εξοντώνονταν, η προπαγάνδα του φιμωνόταν και τιμωρούνταν όσοι συντάσσονταν μαζί του.

Ο ιταλός φιλόσοφος θεωρεί ότι ο σύγχρονος πόλεμος θέτει υπό αμφισβήτηση αυτές τις προϋποθέσεις. Στον πόλεμο της Γιουγκοσλαβίας η Ιταλία έστελνε βομβαρδιστικά, όμως διατηρούσε διπλωματικές σχέσεις με το Βελιγράδι, οι τηλεοράσεις του ΝΑΤΟ ενημέρωναν τους Σέρβους για το πότε απογειώνονταν τα βομβαρδιστικά. Σήμερα η Τουρκία διευκολύνει τους τζιχαντιστές στο παράνομο εμπόριο πετρελαίου, αλλά ανήκει στη συμμαχία που τους μάχεται, από τις τηλεοράσεις μπορούν όλοι να παρακολουθήσουν τους πεσμεργκά από το Ιράκ να καταφθάνουν στο Κομπάνι της Συρίας για να βοηθήσουν τους συμπατριώτες τους ή τους τζιχαντιστές να προελαύνουν. Μα είναι πόλεμος αυτός, με τον εχθρό ακόμα και μέσα στο σπίτι σου; αναρωτιόταν ο Εκο.

Ο Κλαούζεβιτς θεωρούσε προϋπόθεση για τη νίκη την ηθική συνοχή. Σήμερα το εσωτερικό μέτωπο είναι διαφανές, τα σύνορα ακαθόριστα. Στη Συρία δεν ξέρεις από ποιον θα πεθάνεις. Ολοι είναι, δυνητικά, εχθροί. Και θα έλεγε κανείς ότι στον κλασικό πόλεμο τελικός σκοπός ήταν να εξοντωθούν όσο το δυνατόν περισσότεροι εχθροί. Τα ΜΜΕ όμως κάνουν ευαίσθητο τον κόσμο στην εικόνα του θανάτου και πολύ συχνά όσο περισσότεροι σκοτωθούν τόσο μεγαλύτερη είναι η κατακραυγή. Ο θάνατος δεν είναι πια απόμακρος και ακαθόριστος, αλλά αφόρητα ορατός.

Μ’ ένα όπλο που έχει στομώσει μοιάζει σήμερα ο πόλεμος, έγραφε ο Εκο. Ισως η μοναδική ελπίδα για την επίλυση των κρίσεων να βρίσκεται πια στην ανθρώπινη απληστία. Οι παλιοί πόλεμοι πλούτιζαν τους εμπόρους όπλων. Οι σύγχρονοι ξοδεύουν το πλεόνασμα των όπλων, αλλά πλήττουν τον τουρισμό, τις αεροπορικές μεταφορές. Αν οι έμποροι όπλων χρειάζονται τις εντάσεις, η πετρελαϊκή βιομηχανία και άλλα οικονομικά συμφέροντα χρειάζονται την ηρεμία. Στη σύγκρουση αυτών των συμφερόντων παίζονται οι σύγχρονες αντιπαραθέσεις, αλλά συχνά και σε αστάθμητους παράγοντες που αλλάζουν το παιχνίδι. Οι σύγχρονοι πόλεμοι –όχι μόνο αυτοί που γίνονται με όπλα, αλλά και οι διαδικτυακοί –θα μπέρδευαν ίσως τον Κλαούζεβιτς και τον Σουν Τζου. Ισχύει όμως ότι «κάθε πόλεμος βασίζεται στην παραπλάνηση». Απλώς το σκηνικό αλλάζει…

Τελευταία Νέα