Το έλεγε ο Ζαν Κοκτό, «Η Ελλάδα είναι ένα πτώμα που το έχουν καταφάει οι μύθοι της». Ο Γάλλος της ορφικής τριλογίας αναφερόταν πιθανότατα στην αρχαία μυθολογία. Αλλά το νόημα της φράσης έχει πολύ μεγαλύτερο εύρος. Σου επιτρέπει να υποθέσεις ότι κάτι σαν όρνια που τσιμπολογάνε το πτώμα μας είναι και οι σύγχρονοι μύθοι. Είναι πολλοί. Και ένας από τους πιο διαδεδομένους λέει ότι η Ελλάδα μπορεί να υστερεί στη βιομηχανία, αλλά τουλάχιστον παράγει και εξάγει πολιτισμό –αντίθετα από τους άλλους που παράγουν μόνο μπουλόνια και εξάγουν μόνο βίδες.

Ασφαλώς δεν μπορεί να ξέρει κανείς πόσοι τρέφουν αυτή την ψευδαίσθηση. Είναι βέβαιο όμως ότι ανάμεσά τους βρίσκονται και οι συντάκτες του προγράμματος του ΣΥΡΙΖΑ για τον πολιτισμό. Φαίνεται επίσης ότι είναι πεπεισμένοι πως η παραγωγή πολιτισμού είναι πρωτίστως θέμα κρατικής ενίσχυσης και μιας κεντρικά σχεδιασμένης πολιτικής. Τι σημαίνει αυτό πρακτικά; Οτι στο Φεστιβάλ Αθηνών θα δοθεί βάρος στη στήριξη των ελληνικών παραγωγών, ότι οι τηλεοπτικοί σταθμοί θα υποχρεωθούν να διαθέτουν ελληνικό πρόγραμμα σε ποσοστό τουλάχιστον 60%, ότι κάποιος Εθνικός Οργανισμός Μουσικής θα αναλάβει τη χάραξη κάποιας εθνικής στρατηγικής στη μουσική και μια ειδική επιτροπή θα χαράξει την εθνική στρατηγική στις εικαστικές τέχνες.

Πρόκειται για μια εθνοκεντρική αντίληψη που λέει ότι απειλούμαστε από έναν υποτιθέμενο πολιτιστικό ιμπεριαλισμό, ένα ιδεοληπτικό φοβικό σύνδρομο που βλέπει σαν απειλή τη Lady Gaga και που μπορεί μια χαρά να δει σαν ανεπιθύμητο ξένο ακόμη και τον Κοκτό. Είναι μια λογική εσωστρεφής που αποθεώνει το κλαρίνο του πανηγυριού ως ντόπιο και γνήσιο, αλλά αποστρέφεται το κλαρινέτο του Γούντι Αλεν ως εισαγωγής και ιμιτασιόν. Τι μας μένει μετά; Μα ασφαλώς να προστατεύσουμε από τον καταραμένο πολιτιστικό ιμπεριαλισμό την παράδοση, στην οποία χωράει ό,τι βαφτίζεται ή αυτοπροσδιορίζεται ως λαϊκό και ό,τι σταματάει στη δεκαετία του ’60 ή του ’70.

Μόνο που έτσι η παραγωγή πολιτισμού ταυτίζεται με την ακατάσχετη παραδοσιολαγνία και η εξαγωγή του με τη «διεθνή προβολή της πολιτιστικής μας κληρονομιάς», όπως λέει και το πρόγραμμα του ΣΥΡΙΖΑ. Που σημαίνει ότι η πολιτιστική μας εξωστρέφεια θα εκπροσωπείται στο διεθνές περιβάλλον κυρίως από φολκλορικά χορευτικά συγκροτήματα. Και ότι οποιαδήποτε απόπειρα εγχώριας νεωτερικότητας, ειδικά αν έχει δάνεια από το εξωτερικό, θα αντιμετωπίζεται με καχυποψία. Αλλά ο Κοκτό έλεγε και κάτι άλλο –ότι οι ποιητές μιλάνε την ίδια γλώσσα ακόμη και αν δεν καταλαβαίνονται μεταξύ τους. Εννοούσε, προφάνως, ότι η τέχνη δεν έχει εθνικά σύνορα.

Τελευταία Νέα