Αναζήτηση
Γεννήθηκα στη Γλασκώβη, αλλά έχοντας περάσει το μεγαλύτερο μέρος της ζωής μου στην Αγγλία και τις ΗΠΑ, είμαι προβληματισμένος με την προοπτική ανεξαρτητοποίησης της Σκωτίας. Στην αρχή φαινόταν απίθανη αυτή η προοπτική, τις τελευταίες εβδομάδες όμως οι δημοσκοπήσεις δείχνουν ότι μπορεί και να γίνει. Τι συμβαίνει;
Κατ’ αρχάς ας διευκρινίσουμε κάτι. Δεν πρόκειται για κάποια αργοπορημένη εξέγερση της τελευταίας αγγλικής αποικίας. Οι Ουαλοί υποτάχθηκαν τον Μεσαίωνα, οι Ιρλανδοί κατακτήθηκαν σταδιακά από τα μέσα του 16ου αιώνα. Ομως η Σκωτία και η Αγγλία ήταν ενωμένες ως ίσες. Κατά μια έννοια μάλιστα, ήταν η Σκωτία που κατέκτησε την Αγγλία, όταν ο βασιλιάς Ιάκωβος Στ’ της Σκωτίας κληρονόμησε τον αγγλικό θρόνο μετά τον θάνατο της βασίλισσας Ελισάβετ Α’ το 1603. Η ένωση των δύο χωρών το 1707 ήταν συναινετική, όμως μέχρι σήμερα οι Σκωτσέζοι διατηρούν το δικό τους ξεχωριστό νομικό και εκπαιδευτικό σύστημα.
Αρα πρόκειται για μια επιλογή, μεταξύ του να είσαι Σκωτσέζος ή Εγγλέζος; Οχι. Είναι μια επιλογή για να είσαι εκτός ή εντός Ηνωμένου Βασιλείου. Οπως οι Αγγλοι και οι Ουαλοί, οι Σκωτσέζοι είναι Βρετανοί: ήταν ο Ιάκωβος Στ’, άλλωστε, που έγινε Ιάκωβος Α’ της Αγγλίας, εκείνος που υιοθέτησε τον όρο «Μεγάλη Βρετανία» για να κάνει τους άγγλους υπηκόους του να δεχθούν πιο εύκολα έναν Σκωτσέζο ως βασιλιά.
Το 1999 η Σκωτία απέκτησε το δικό της Κοινοβούλιο και από το 2007 έχει δική της κυβέρνηση. Εχει παραχωρηθεί τόση εξουσία στο Εδιμβούργο ώστε κάποιος πρέπει να αναρωτηθεί γιατί οι μισοί ενήλικοι Σκωτσέζοι αισθάνονται την ανάγκη για ανεξαρτησία. Οι οικονομικοί κίνδυνοι είναι πολύ μεγάλοι. Τι νόμισμα θα χρησιμοποιεί η Σκωτία; Τι θα γίνει με τα πετρέλαια της Βόρειας Θάλασσας; Ποιο θα είναι το μερίδιο της Σκωτίας στο τεράστιο χρέος της Βρετανίας; Θα πρόκειται για ένα από αυτά τα διαζύγια που ο ένας σύντροφος διεκδικεί όλα τα περιουσιακά στοιχεία και προσφέρει στον άλλο μόνο τις ευθύνες;
Μια ψήφος υπέρ της ανεξαρτησίας την Πέμπτη θα έχει μεγάλες οικονομικές συνέπειες και όχι μόνο για τη Σκωτία. Οι επενδύσεις ήδη καθυστερούν και σίγουρα θα χαθούν θέσεις εργασίας. Ομως τα οικονομικά επιχειρήματα δεν φαίνεται να έχουν απήχηση. Αρα τι μπορούμε να πούμε για να εμποδίσουμε αυτό το διαζύγιο; Η απάντηση ίσως βρίσκεται στην επίκληση της μακράς ιστορίας κοσμοπολιτισμού της Σκωτίας. Ο μεγάλος σκωτσέζος φιλόσοφος Ντέιβιντ Χιουμ περιφρονούσε εκείνο που αποκαλούσε «χυδαίο κίνητρο της εθνικής αντιπάθειας». Γι’ αυτό έγραφε το 1764: «Είμαι Πολίτης του Κόσμου». Και περιέγραφε θετικά τις συνέπειες της ένωσης με την Αγγλία: «Δημόσια ελευθερία, με εσωτερική ειρήνη και τάξη, έχει ανθήσει ανεμπόδιστα σχεδόν παντού και διαρκώς».
Ο Νάιαλ Φέργκιουσον είναι καθηγητής Ιστορίας στο Χάρβαρντ
