Αναζήτηση
Με το τέλος του τρίτου Μνημονίου τον Αύγουστο κλείνει ο οκταετής κύκλος των προγραμμάτων βοήθειας που έφερε η κρίση χρέους. Αλλά η Ελλάδα δεν αξιοποίησε την κρίση για να αναδιατάξει με μεταρρυθμιστικές τομές την οικονομία της. Ως εκ τούτου η οικονομική ανάκαμψη παραμένει αδύναμη, το θεσμικό πλαίσιο για επενδύσεις και καινοτομία βελτιώθηκε μόνον αποσπασματικά. Και η δημιουργία προστιθέμενης αξίας των ιδιωτικών επιχειρήσεων είναι ακόμα στο 38%, χαμηλότερα από το 2008.
Στο απογοητευτικό αυτό συμπέρασμα για την ελληνική οικονομία καταλήγει η «Εβδομαδιαία Εκθεση» του Γερμανικού Ινστιτούτου Οικονομίας (DIW) που ανακοινώνεται σήμερα στο Βερολίνο. «Η κρίση χαρακτηρίστηκε συχνά ως ευκαιρία για νέα αρχή. Με την ολοκλήρωση του τρίτου προγράμματος βοήθειας για την Ελλάδα εκλείπει και η πίεση για μεταρρυθμίσεις. Οι ελληνικές κυβερνήσεις έχασαν την ευκαιρία να διαμορφώσουν το πέρασμα οικονομία της καινοτομίας, που θα απέφερε και επειγόντως απαραίτητη οικονομική ανάκαμψη» σχολιάζει ο οικονομολόγος Αλέξανδρος Κρητικός, διευθυντής Ερευνας του DIW, εκ των συγγραφέων της «Εβδομαδιαίας Εκθεσης» για την Ελλάδα.
Η τρίτη, στα χρόνια της κρίσης, Εκθεση του DIW για την Ελλάδα αναλύει ενδελεχώς την εξέλιξη της ιδιωτικής οικονομίας και διαπιστώνει ότι δέχτηκε ιδιαίτερα ισχυρό πλήγμα. Η παραγωγή αξίας μειώθηκε δραματικά κατά 42% μέχρι το 2014. Εκτοτε ανέκαμψε ελάχιστα και βρίσκεται στο 38%, κάτω από τα επίπεδα του 2008.
«Ο πρώτος στόχος επιτεύχθηκε» λέει στα «ΝΕΑ» ο Αλέξανδρος Κρητικός. «Η κρίση χρέους χειραγωγήθηκε, οι μεταρρυθμίσεις που εφαρμόστηκαν στα χρόνια της κρίσης εξυγίαναν το σκέλος των κρατικών δαπανών, δεν διαφαίνεται πλέον κίνδυνος δημιουργίας των προηγούμενων ελλειμμάτων». Το κρίσιμο μέγεθος όμως είναι κατά πόσο οι μεταρρυθμίσεις που εφαρμόστηκαν άλλαξαν και το αποτρεπτικό για επενδύσεις πλαίσιο των προηγούμενων ετών. Στην περίπτωση της Ελλάδας είναι ιδιαίτερα εμφανής η μείωση της προστιθέμενης αξίας στις μικρές και μικρομεσαίες επιχειρήσεις. Στο διάστημα 2009-20014 μειώθηκε κατά 60%. «Πρόκειται για μια εξέλιξη άνευ προηγουμένου στην ιδιωτική οικονομία στην Ευρώπη» λέει ο Κρητικός.
Ενδιαφέρον παρουσιάζει και η εξέλιξη στον τομέα της απασχόλησης. Μέχρι το 2014 η απασχόληση μειωνόταν σταθερά κατά 23%, στη συνέχεια υπήρξε μια ελαφρά άνοδος το διάστημα 2014-15, αλλά με την απειλή του Grexit το 2015 μειώθηκε και πάλι κατά 10%. «Παρατηρούμε ότι μέχρι το 2014, κυρίως στις μεσαίες επιχειρήσεις (50-250 εργαζομένων), η μείωση της απασχόλησης ήταν 30%. Οι μικρομεσαίες επιχειρήσεις αντίθετα, κυρίως του τομέα παροχής υπηρεσιών, άντεξαν μέχρι το 2014. Αλλά εξαιτίας της απειλής του Grexit το 2015 μειώθηκε και σ’ αυτές η απασχόληση κατά 10%».
Υπήρξαν και τα θετικά της κρίσης. Το μερίδιο των επιχειρήσεων που στηρίζονται στην έρευνα και τη γνώση και έχουν υψηλό ποσοστό προστιθέμενης αξίας, αυξήθηκε από το 23% στο 27%, με τον μέσο όρο της Ευρώπης στο 33%. Αλλά και αυτή η θετική εξέλιξη οφείλεται κυρίως στη συρρίκνωση των παραδοσιακών επιχειρήσεων χαμηλής τεχνογνωσίας.
Βασικές δομικές αλλαγές, ωστόσο, δεν έγιναν. Παραμένουν η υπερβολική γραφειοκρατία, οι κλειστές αγορές, το ασταθές φορολογικό πλαίσιο και η υπερφορολόγηση. Επιδεινώθηκε η λειτουργία της Δικαιοσύνης, καθώς πριν από δέκα χρόνια απαιτούνταν για μία πρωτόδικη απόφαση 819 ημέρες, δυόμισι χρόνια, ενώ σήμερα χρειάζονται 1.580 ημέρες, τεσσεράμισι χρόνια.
