Θεατρική θεραπεία

Υπάρχει ένα κοινό στοιχείο που συνδέει ορισμένα από τα έργα που επιλέγει να ανεβάσει ο Μάνος Καρατζογιάννης στο θέατρο Σταθμός. Ενα στοιχείο που συγχρόνως αποτελεί κοινωνικό αίτημα και «παγίδα» της εποχής μας: το διαφορετικό και η ματιά μας πάνω σε αυτό. Ζούμε σε εποχές που η τάση είναι να αγκαλιάσουμε, να ενσωματώσουμε, να μην αφήσουμε στο περιθώριο όποιον δεν είναι «σαν κι εμάς». Την ίδια στιγμή όμως εμείς οι ίδιοι, η ίδια η κοινωνία δυσκολεύεται να το υπηρετήσει και το απομονώνει - ίσως γιατί δεν θέλει ή δεν μπορεί να το καταλάβει.

Μια τέτοια περίπτωση είναι και ο Τζον Κέιν, ο κεντρικός ήρωας στο «Χάπι» («Medicine», 2021), το πιο πρόσφατο από τα έργα του Ιρλανδού Εντα Γουόλς (Enda Walsh, 1967). Ο 56χρονος συγγραφέας, που ξεκίνησε με σπουδές επικοινωνίας και υποκριτικής, άρχισε να δουλεύει στον χώρο του θεάτρου και του κινηματογράφου προτού στραφεί στη γραφή. Πολλά από τα θεατρικά του, όπως λέει ο ίδιος, έχουν τη ρίζα τους στις σχέσεις που είχε με τους γονείς και τα πέντε αδέλφια του (τρία αγόρια και δύο κορίτσια), καθώς και με τους φίλους του. Τα έργα του, δημιουργήματα της σύγχρονης εποχής με μια θεματολογία που άπτεται των αναζητήσεών μας, δεν άργησαν να μεταφραστούν σε πολλές γλώσσες. Ανάμεσά τους ξεχωρίζουν τα «Chartroom» που γράφτηκε στο πλαίσιο του βρετανικού προγράμματος συνεργασίας με εφηβικές θεατρικές ομάδες, «Connections», «The New Electric Ballroom», «The Small Things» κ.ά. - ορισμένα έχουν παιχθεί στη χώρα μας.

Στο «Χάπι» απεικονίζεται μια δυστοπική, παράλογη πραγματικότητα: εκεί, ο «άλλος», ο «διαφορετικός» παραμένει, ανεξήγητα, σχεδόν μόνος και έγκλειστος σ΄ έναν χώρο που παραπέμπει σε ίδρυμα (ίσως...) και όπου η ανάμνηση της οικογένειας αποτελεί τη μοναδική πηγή ευτυχίας και δυστυχίας μαζί. Κι ενώ η φαρμακευτική αγωγή με χάπια φαίνεται να αποτελεί τη μοναδική πιθανότητα του ήρωα για να γλιτώσει (από τι και από ποιον άραγε;), έρχεται το θέατρο, η θεατρική πράξη, να παίξει τον δικό της θεραπευτικό ρόλο και να καθορίσει τα πράγματα. Παρά την αδιόρατη απειλή που έχει κατακλύσει τον κόσμο του, το βαθύτερο αίτημα της επικοινωνίας και της αγάπης καταφέρνει τελικά να μετατρέψει το «Χάπι» σε βάλσαμο.

Η παράσταση

Ο Μάνος Καρατζογιάννης έστησε το μικρό (σκηνικό) σύμπαν του Τζον Κέιν με φαντασία και αλήθεια, αφήνοντας απροσδιόριστο τόσο τον χώρο όσο και τον χρόνο, εναλλάσσοντας τον ρυθμό - ενδιαφέρων ο διάλογος με τους ήχους των ντραμς, τις καταστάσεις και τις αντιδράσεις. Κράτησε για τον Τζον Κέιν μια μεστή, ώριμη ερμηνεία, που ακολουθώντας τη ροή του έργου τον εξελίσσει σταδιακά, κάνοντάς τον να ενσωματώσει στη μεφυσικότητα όλες τις αντιδράσεις, είτε αυτές είναι βίαιες είτε βαθιά εσωτερικές. Και μοιράζεται τη σκηνή με τις δύο «Μαρίες» - Κρυστάλλη Ζαχαριουδάκη και Βέρα Μακρομαρίδου -, δύο γυναίκες που έρχονται να συμμετάσχουν στο παιχνίδι του, με επαγγελματική αυστηρότητα η μία και μπόλικη αγάπη η άλλη, εκφράζοντας ουσιαστικά τα συστατικά της ίδιας της ζωής και της κοινωνίας. Μιας κοινωνίας που συχνά πυκνά θυμίζει τη ρήση του Σαρτρ ότι «η κόλαση είναι οι άλλοι». Ευτυχώς υπάρχουν και εξαιρέσεις.