Ο βραβευμένος με Emmy (για το «Nikolaj and Julie») και Διεθνές BAFTA («The killing») σεναριογράφος Σόρεν Σβάιστραπ μας στέλνει το αστυνομικό μυθιστόρημα «Ο Καστανάνθρωπος» (Εκδόσεις Διόπτρα, σε μετάφραση του γνωστού συγγραφέα Βαγγέλη Γιαννίση), ένα συναρπαστικό έργο βγαλμένο απευθείας από την καλύτερη σκανδιναβική παράδοση.
Η υπόθεση εκτυλίσσεται στην Κοπεγχάγη, εκεί όπου λαμβάνει χώρα μια σειρά αποτρόπαιων εγκλημάτων με τον δολοφόνο να αφήνει ως «υπογραφή» - κλασικό δείγμα της διαχρονικής ιστορίας των σίριαλ κίλερ - έναν μικρό καστανάνθρωπο. Μια χειροποίητη κούκλα, δηλαδή, φτιαγμένη από κάστανα, με σπίρτα καρφωμένα πάνω τους, δίκην άκρων του σώματος. Η ενδελεχής εξέταση αυτών των μικρών καστανάνθρωπων από τη Διεύθυνση των Εγκληματολογικών Ερευνών θα φέρει στο φως μια συγκλονιστική και άκρως απροσδόκητη ανακάλυψη. Τουτέστιν, πάνω στους καστανάθρωπους θα βρεθούν αποτυπώματα, που ανήκουν σε ένα νεαρό κορίτσι, την Κριστίνε Χάρτουνγκ, θυγατέρα της υπουργού Κοινωνικών Υποθέσεων Ρόζα Χάρτουνγκ. Το ανεξήγητο βέβαια είναι ότι η Κριστίνε έχει εξαφανιστεί έναν χρόνο νωρίτερα, θεωρείται νεκρή και ένας διαταραγμένος νεαρός ονόματι Λίνους Μπέκερ έχει συλληφθεί και ομολογήσει τη δολοφονία της.
Ο λίαν φιλόδοξος και λάτρης της δημοσιότητας προϊστάμενος του Τμήματος Μείζονων Εγκλημάτων Νιλάντερ κάνει μία επιλογή, που θα αποδειχθεί καθοριστική και από τη θετική, αλλά και την αρνητική πλευρά στην εξέλιξη της υπόθεσης. Η επιλογή του Νιλάντερ αφορά την ανάθεση της υπόθεσης σ' ένα περίεργο, μάλλον ιδιόρρυθμο και εκ πρώτης όψεως φανερά αταίριαστο ζευγάρι ερευνητών. Από τη μία η Νάια Τούλιν, που επιθυμεί διακαώς να μετατεθεί στην NC 3, την Εθνική Υπηρεσία Δίωξης Ηλεκτρονικού Εγκλήματος, αναλαμβάνει τη διαδικασία των ερευνών ως την τελευταία αποστολή της πριν από την πολυπόθητη μεταγραφή της στην NC 3. Από την άλλη, ο μυστηριώδης Ες, ένας δανός αξιωματικός σύνδεσμος τοποθετημένος στη Γιουροπόλ στη Χάγη, ο οποίος μετατίθεται προσωρινά στην Κοπεγχάγη, εν είδει σιωπηρής τιμωρίας για κάποιες ενέργειές του στην ευρωπαϊκή υπηρεσία.
Οι έρευνες προχωρούν με ρυθμό χελώνας. Η ομάδα των ερευνητών ανακαλύπτει ελάχιστα στοιχεία και κυρίως δεν μπορεί να βρει μια πειστική εξήγηση για τα αποτυπώματα της θεωρούμενης ως νεκρής Κριστίνε Χάρτουνγκ πάνω στους καστανάνθρωπους, που αφήνει ως υπογραφή ο δολοφόνος στον τόπο των εγκλημάτων. Οι δολοφονίες συνεχίζονται και καθώς ο συγγραφέας αποδεικνύεται θιασώτης του police procedural, το μόνο που απομένει στο ντουέτο των πρωταγωνιστών είναι να συνεχίσουν επίμονα, σχεδόν εμμονικά, την αναζήτηση μικρών στοιχείων και τη διασταύρωση φαινομενικά ασήμαντων πληροφοριών με σκοπό να πιάσουν την άκρη του νήματος. Ιδιαίτερα σημαντικό ρόλο στην ανακάλυψη των στοιχείων, την πιθανή ερμηνεία, καθώς και τη σύνδεση μεταξύ τους, διαδραματίζει ο Γκενζ, ο νεότερος προϊστάμενος στην ιστορία του Τμήματος Σήμανσης. Ο Γκενζ δείχνει να έχει μια σφαιρικότερη άποψη για τα τεκταινόμενα, μια άποψη που ορισμένες στιγμές φαίνεται να δίνει διαφορετική κατεύθυνση στις ενέργειες των αστυνομικών.
Το κερασάκι στην τούρτα είναι η συνεχιζόμενη αδυναμία της ομάδας των Τούλιν και Ες να αποκρυπτογραφήσει το μυστήριο των αποτυπωμάτων της Κριστίνε πάνω στους καστανάνθρωπους, πράγμα που αφήνει ανοιχτό το ενδεχόμενο να θεωρηθεί ότι η εξιχνίαση της εξαφάνισης και της δολοφονίας του νεαρού κοριτσιού τελικά δεν ήταν τίποτε περισσότερο από ένα φιάσκο της δανέζικης αστυνομίας. Η συνέχεια επί των σελίδων του «Καστανάνθρωπου». Συναρπαστική, γεμάτη ανατροπές, με αμείωτο ενδιαφέρον μέχρι το φινάλε. Πράγμα απόλυτα αναμενόμενο από τον Soren Sveistrup, έναν μεγάλο τεχνίτη της πλοκής του αστυνομικού μυθιστορήματος.
Η τηλεοπτική εμπειρία
Ο Σβάιστραπ μεταφέρει και εδώ την εμπειρία από τη γραφή του σεναρίου της εξαιρετικά επιτυχημένης σειράς «The killing», που θεωρείται πλέον σημείο αναφοράς για τις σύγχρονες τηλεοπτικές παραγωγές. Επιπλέον είναι υπεύθυνος και για το σενάριο της κινηματογραφικής μεταφοράς του «Χιονάνθρωπου», που βασίζεται στο ομώνυμο μυθιστόρημα του Γιου Νέσμπο.
Ο «Καστανάνθρωπος» συγκεντρώνει όλα τα εχέγγυα μιας μεγάλης εμπορικής επιτυχίας. Αρχίζοντας από την πλοκή. Πολύπλοκη, πολυεπίπεδη, σχεδόν πολυδαίδαλη, μαεστρικά στημένη από έναν μετρ του είδους. Μικρές, αλλεπάλληλες δόσεις σασπένς και καλοσχεδιασμένες ανατροπές, γρήγορος ρυθμός που κάποιες στιγμές γίνεται σχεδόν καταιγιστικός με ταχύτατη εναλλαγή μικρών, σύντομων σκηνών δράσης, όλα αυτά συνθέτουν ένα αυθεντικό, υποδειγματικό page turner αστυνομικό μυθιστόρημα. Ενα μυθιστόρημα όπου όλα όσα συμβαίνουν, ακόμη κι αν φαίνονται υπερβολικά και μακριά από την πραγματικότητα, περνούν σε δεύτερη μοίρα και το ενδιαφέρον του αναγνώστη επικεντρώνεται στο να μαντέψει τι θα συμβεί στην επόμενη σκηνή.
Επισήμανα στην αρχή ότι ο Σόρεν Σβάιστραπ είναι ένας αληθινός μετρ στη συγγραφή σεναρίων και αυτή η μεγάλη ικανότητά του είναι προφανής σε όλες τις σελίδες του μυθιστορήματος. Αξιοποιεί στο έπακρο την εμπειρία του και κατορθώνει κάτι που λίγοι συνάδελφοί του έχουν καταφέρει μέχρι τώρα. Να «οπτικοποιήσει» το κείμενό του, να μας δώσει την αίσθηση ότι δεν διαβάζουμε κάποιο μυθιστόρημα, αλλά ότι παρακολουθούμε μια σύγχρονη τηλεοπτική αστυνομική σειρά και μάλιστα υψηλών προδιαγραφών. Επιπρόσθετα σημαντικά όπλα σ' αυτή την προσπάθεια είναι η τολμηρή χρήση του ενεστώτα στην εξέλιξη της πλοκής και τα μικρά, νευρώδη κεφάλαια, που επιταχύνουν αυτόματα τον ρυθμό.
Η σκιαγράφηση των χαρακτήρων είναι πολύ ενδιαφέρουσα. Το παράξενο, αταίριαστο αρχικά, δίδυμο των πρωταγωνιστών κερδίζει από την αρχή την προσοχή του αναγνώστη. Από τη μία πλευρά, η Τούλιν με τη μάλλον ακατάστατη ζωή, τη μικρή κόρη που φροντίζει περισσότερο ο παππούς της και την ισχυρή παρόρμηση να μεταφερθεί στην καινούργια υπηρεσία της βλέπει την υπόθεση των εγκλημάτων του «Καστανάνθρωπου» σαν το κύκνειο άσμα της στη υπηρεσία. Από την άλλη, ο Ες κουβαλάει το βάρος της αποτυχίας από τη θητεία του στη Γιουροπόλ και θεωρεί την υπόθεση σαν ανεπιθύμητη αγγαρεία, μέχρι να γυρίσει το τσιπάκι στον εγκέφαλο και να αρχίσει να ασχολείται εμμονικά με την ανακάλυψη του δολοφόνου. Τα αρχικά προβλήματα συνεργασίας και η αμοιβαία αντιπάθεια ανάμεσά τους θα παραχωρήσουν τη θέση τους σταδιακά στην κατανόηση του χαρακτήρα του ενός από τον άλλο και στην ειλικρινή εκτίμηση των ικανοτήτων τους, μέχρι το συγκλονιστικό φινάλε. Αλλά και ο ρόλος του δολοφόνου παρουσιάζει ιδιαίτερο ενδιαφέρον, καθώς το πορτρέτο του περιγράφεται μεθοδικά και οι λόγοι που τον οδηγούν στα αποτρόπαια εγκλήματά του αναλύονται βάσει των θεμελιωδών αρχών του σύγχρονου profiling.
Ενστάσεις για το τέλος
Εχω γράψει πολλές φορές για τον προβληματισμό του συγγραφέα μπροστά στο τέλος του μυθιστορήματος. Είναι σίγουρα το δυσκολότερο σημείο, καθώς ο συγγραφέας μπορεί να έχει χτίσει μια εξαιρετική πλοκή υψηλών προδιαγραφών και το τέλος που επιλέγει να είναι μεν καλό, αλλά να φαίνεται λίγο χαμηλότερο ποιοτικά από την εξαιρετική πλοκή που έχει προηγηθεί στο 95% του έργου. Παρά όμως τις οποιεσδήποτε μικρές ενστάσεις, που αφορούν λίγες εξωπραγματικές υπερβολές και το τραβηγμένο σε έκταση τέλος, ο «Καστανάθρωπος» είναι ένα δυνατό, ελκυστικό έως και απρόοπτο αστυνομικό μυθιστόρημα, που παρακολουθείς με αμείωτο ενδιαφέρον μέχρι να αποκαλυφθεί η ταυτότητα του δολοφόνου. Υποδειγματική η μετάφραση του Βαγγέλη Γιαννίση, υπηρετεί απόλυτα την πολυσύνθετη πλοκή και τον ταχύτατο ρυθμό του κειμένου.
Soren Sveistrup
Ο Καστανάνθρωπος
Μτφ. Βαγγέλης Γιαννίσης
Εκδ. Διόπτρα, σελ. 659
Τιμή: 17,70 ευρώ
Έντυπη Έκδοση
Το παρόν άρθρο, όπως κι ένα μέρος του περιεχομένου του tanea.gr, είναι διαθέσιμο μόνο σε συνδρομητές.
