Ο,τι αγαπάμε περισσότερο συχνά μας καταστρέφει. Αυτό συνέβη με την Ανγκελα Μέρκελ, που ανακοίνωσε πρόσφατα την πρόθεσή της να αποχωρήσει από την ηγεσία του CDU τον Δεκέμβριο και από τη γερμανική καγκελαρία το 2021.

Η Ιστορία τοποθέτησε τη Μέρκελ εν μέσω μαινόμενων καταιγίδων: μια σειρά από κρίσεις της ευρωζώνης που δίχασαν τους Ευρωπαίους∙ οικονομικές εντάσεις στο εσωτερικό της Γερμανίας που ενίσχυσαν τον κοινωνικό κατακερματισμό∙ και το μεγαλύτερο μεταναστευτικό κύμα μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, που ενέτεινε τις ευρωπαϊκές και εσωτερικές ανησυχίες. Αντί όμως να ταράξει τα νερά, διακινδυνεύοντας την επιβίωσή της, επέλεξε προσωρινές λύσεις που επέτρεψαν στις αδυναμίες να κακοφορμίσουν.

Η προτίμηση της Μέρκελ στην απλή διαχείριση και τις βραχυπρόθεσμες λύσεις έγινε προφανής στον τρόπο με τον οποίο προσέγγισε τη μεταρρύθμιση της ευρωζώνης. Γνωρίζει από καιρό πως η επιδιόρθωση της νομισματικής ένωσης θα προϋπέθετε μία πολιτικά παρακινδυνευμένη, για την ίδια, έκκληση στους Γερμανούς για οικονομικές θυσίες. Ενα τέτοιο κάλεσμα ήταν παρακινδυνευμένο διότι ο πρώην καγκελάριος Χέλμουτ Κολ, ο άνθρωπος που μετέφερε μόνος του το ευρώ στη γραμμή του τερματισμού, είχε υποσχεθεί πως δεν θα απαιτούνταν καμία θυσία. Από φόβο λοιπόν μην αποξενώσει τους Γερμανούς, η Μέρκελ έκανε σταθερά το ελάχιστο δυνατό προκειμένου να κρατήσει την ευρωζώνη ενωμένη.

Η καγκελάριος έπεσε λόγω της μιας στάσης αρχής που έλαβε. Το 2015, με την Ευρώπη να κατακλύζεται από αιτούντες άσυλο και οικονομικούς μετανάστες, ανακοίνωσε μια πολιτική ανοιχτών συνόρων για τους σύρους πρόσφυγες. Ο ανθρωπισμός της τής εξασφάλισε επαίνους από τη διεθνή κοινότητα. Εντός των τειχών, όμως, η εναντίωση στην προσφυγική πολιτική της ενισχύθηκε. H Εναλλακτική για τη Γερμανία (AfD), που δημιουργήθηκε τον Φεβρουάριο του 2013 προκειμένου να πολεμήσει το ευρώ, απέκτησε νέα πνοή ως ακραία εθνικιστικό αντιμεταναστευτικό κόμμα, απορροφώντας ψηφοφόρους από το CDU της Μέρκελ και το βαυαρικό αδελφό του κόμμα, το CSU.

Παρότι η χαρακτηριστικά ανιαρή προεκλογική καμπάνια της Μέρκελ της εξασφάλισε πέρυσι τέταρτη θητεία στην καγκελαρία, η εκλογική της βάση έχει πια διαβρωθεί σημαντικά – μία τάση που έχει ενισχυθεί από εσωτερικές οικονομικές αποτυχίες. Κράτησε το πλοίο σταθερό, αλλά οι θύελλες συνέχισαν να λυσσομανούν. Εν μέσω συνεχιζόμενης, ευρείας λαϊκής δυσαρέσκειας και πολιτικής αναταραχής, οι μελλοντικοί καγκελάριοι θα μπορούσαν εύκολα να παρασυρθούν από τους ανέμους.

O Ασόκα Μόντι είναι επισκέπτης καθηγητής Διεθνούς Οικονομικής Πολιτικής στο Princeton, πρώην υποδιευθυντής του ευρωπαϊκού τμήματος του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου και συγγραφέας του βιβλίου «Euro Tragedy: A Drama in Nine Acts»