Απομένουν μόλις μερικοί μήνες μέχρι την επίσημη αποχώρηση της Βρετανίας από την Ευρωπαϊκή Ενωση. Μέχρι στιγμής, η συζήτηση γύρω από το Brexit διεξάγεται ως επί το πλείστον σε οικονομικούς όρους. Αν η Βρετανία βγει από την Ενωση χωρίς αμοιβαία συμφωνία, το κόστος θα είναι κατά πάσα πιθανότητα μεγάλο. Και, όπως έχουν επί του παρόντος τα πράγματα, μια τέτοια συμφωνία είναι κάθε άλλο παρά διασφαλισμένη. Ενα «σκληρό Brexit» σημαίνει ότι στις 11 μ.μ. (GMT) της 29ης Μαρτίου του 2019 η συμμετοχή της Βρετανίας στις ευρωπαϊκές συνθήκες – όπως η τελωνειακή ένωση και η κοινή αγορά –  και στις διεθνείς εμπορικές συμφωνίες που έχει συνάψει η ΕΕ θα λάβει τέλος. Η Βρετανία θα γίνει απλώς ένα τρίτο μέρος, με σαρωτικές συνέπειες για το ευρωπαϊκό εμπόριο – και χάος στα βρετανικά σύνορα.

Το Brexit όμως θα έχει φυσικά και σαρωτικές πολιτικές συνέπειες. Σε όρους καθημερινότητας, η ΕΕ εκλαμβάνεται σε μεγάλο βαθμό ως μία κοινή αγορά και μία τελωνειακή ένωση. Στον πυρήνα της, όμως, είναι ένα πολιτικό σχέδιο βασισμένο σε μια συγκεκριμένη ιδέα για το ευρωπαϊκό σύστημα κρατών. Αυτή η ιδέα – όχι τα οικονομικά της – είναι το πραγματικό διακύβευμα του Brexit. Και είναι ο λόγος που η απόφαση της Βρετανίας να εγκαταλείψει την ΕΕ – με ή χωρίς συμφωνία – θα έχει βαθιές επιπτώσεις στην ευρωπαϊκή τάξη του 21ου αιώνα.

Η οριακή πλειοψηφία των Βρετανών που ψήφισαν υπέρ της αποχώρησης στο δημοψήφισμα του 2016 δεν εστίασαν στον οικονομικό πλούτο, αλλά στην ανάκτηση της πλήρους πολιτικής κυριαρχίας. Ορίζουν την εθνική κυριαρχία όχι με γνώμονα αντικειμενικά γεγονότα γύρω από το παρόν ή το μέλλον της Βρετανίας, αλλά με γνώμονα το παρελθόν της Βρετανίας ως παγκόσμιας δύναμης κατά τον 19ο αιώνα. Δεν έχει σημασία αν η Βρετανία είναι σήμερα μια μεσαίου μεγέθους ευρωπαϊκή δύναμη με λιγοστές ή και καμία ελπίδα να γίνει ποτέ ξανά ένας παγκόσμιος πρωταγωνιστής – εντός ή εκτός ΕΕ.

Αν ακολουθούσε η υπόλοιπη ήπειρος το βρετανικό παράδειγμα και προτιμούσε τον 19ο αιώνα αντί του 21ου, η ΕΕ θα διαλυόταν. Κάθε χώρα θα επέστρεφε αναγκαστικά σε ένα δυσκίνητο σύστημα κυρίαρχων κρατών που παλεύουν για κυριαρχία και τσεκάρουν συνέχεια το ένα τις φιλοδοξίες του άλλου.

Υπό αυτές τις συνθήκες, οι ευρωπαϊκές χώρες θα στερούνταν οποιαδήποτε πραγματική δύναμη και έτσι θα αποσύρονταν για τα καλά από την παγκόσμια σκηνή. Διχασμένη ανάμεσα στον διατλαντισμό και τον ευρασιανισμό, η Ευρώπη θα γινόταν εύκολη λεία για τις μη ευρωπαϊκές μεγάλες δυνάμεις του 21ου αιώνα. Σε ένα ακόμα χειρότερο σενάριο, η Ευρώπη μπορεί να έφτανε να γίνει μια αρένα για τις μάχες των μεγάλων δυνάμεων. Οι Ευρωπαίοι δεν θα καθόριζαν πλέον το μέλλον τους∙ η μοίρα τους θα αποφασιζόταν αλλού.

Η λαχτάρα ενός λαμπρού παρελθόντος είναι το τελευταίο πράγμα που θα βοηθήσει τους Ευρωπαίους να αντιμετωπίσουν τις προκλήσεις των καιρών. Το παρελθόν, από τη φύση του την ίδια, έχει τελειώσει. Με ή χωρίς τη Βρετανία, η Ευρώπη πρέπει να φροντίσει το μέλλον της.

Ο Γιόσκα Φίσερ, ιστορικός ηγέτης των γερμανών Πρασίνων, υπήρξε υπουργός Εξωτερικών και αντικαγκελάριος της Γερμανίας από το 1998 έως το 2005.