Η δημοκρατία βρίσκεται σε κρίση. Οι ψεύτικες ειδήσεις μαστίζουν τoν πολιτικό διάλογο και τα κόμματα έχουν αποδείξει ότι είναι όλο και πιο πρόθυμα να καταφύγουν στην ξενοφοβία και σε άλλες κακόβουλες στρατηγικές προκειμένου να κερδίσουν τις εκλογές. Ταυτόχρονα αναθεωρητικές δυνάμεις όπως η Ρωσία προσπαθούν να επέμβουν στις εκλογές άλλων χωρών. Το πολιτικό σύστημα των ΗΠΑ σπάνια έχει δεχτεί τέτοιες θρασείς επιθέσεις και σπάνια έχει πέσει ο κόσμος τόσο χαμηλά εν καιρώ ειρήνης.

Η κρίση της δημοκρατίας δεν είναι κάτι καινούργιο. Σήμερα όμως τα γεγονότα έχουν φτάσει σε ένα άλλο επίπεδο. Το Ηνωμένο Βασίλειο θα αποχωρήσει από την Ευρωπαϊκή Ενωση με ή χωρίς επίσημη συμφωνία. Οι ΗΠΑ έχουν ξεκινήσει έναν εμπορικό πόλεμο που μπορεί να ακολουθηθεί από έναν καταστροφικό νομισματικό πόλεμο. Πώς γίνεται όλα αυτά να συμβαίνουν σε δημοκρατικές χώρες και τι μπορούμε να κάνουμε;

Οσον αφορά την πρώτη ερώτηση, μια θεωρία είναι ότι οι ψηφιακές τεχνολογίες αλλάζουν τα κίνητρα των επιχειρήσεων, των πολιτικών κομμάτων και άλλων θεσμών. Πάρτε για παράδειγμα τις επιχειρήσεις. Τα δεδομένα που έχουν σχετικά με τις προτιμήσεις και τη συμπεριφορά των καταναλωτών είναι τόσο επικερδή που μερικοί γίγαντες έχουν μονοπωλήσει τις αγορές. Με άλλα λόγια, οι αγορές έχουν γίνει ένα παιχνίδι όπου ο νικητής τα παίρνει όλα. Το ίδιο συμβαίνει και στη δημοκρατία. Τα οφέλη της εκλογικής νίκης έχουν γίνει τόσο μεγάλα που τα κόμματα προτίθενται να πέσουν πολύ χαμηλά για να κερδίσουν. Οπως και οι επιχειρήσεις χρησιμοποιούν δεδομένα σχετικά με τις προτιμήσεις και τη συμπεριφορά των ψηφοφόρων για να προσαρμόσουν τη στρατηγική τους.

Τα καλοπροαίρετα κόμματα και πολιτικοί βρίσκονται μπροστά σε ένα δίλημμα. Εάν ένα κακό κόμμα προτίθεται να υποκινήσει μίσος και ρατσισμό προκειμένου να κερδίσει, τότε τι πρέπει να κάνει το καλό κόμμα; Αν εμμείνει στις αρχές του, τότε θα κερδίσει το κακό κόμμα. Δεν μπορεί παρά να πέσει στο ίδιο επίπεδο για να κερδίσει. Φανταστείτε δύο επιχειρήσεις που φτιάχνουν παπούτσια σε μια αναπτυσσόμενη χώρα. Η επιχείρηση που σέβεται τα δικαιώματα των εργατών κινδυνεύει να χάσει από την ανταγωνίστριά της που αντιμετωπίζει τους εργάτες σαν σκλάβους και πουλάει το προϊόν της πιο φτηνά. Αν όμως οι καταναλωτές αποφασίσουν να πληρώσουν λίγο παραπάνω για να στηρίξουν την επιχείρηση που σέβεται τους εργάτες, η «κακή» επιχείρηση θα χάσει το πλεονέκτημά της.

Η ίδια λογική ισχύει και για τις εκλογές. Οι ψηφοφόροι ψηφίζουν με βάση το συμφέρον τους. Αν όμως ψηφίσουν με βάση το συμφέρον τους μέσα στα όρια ενός ηθικού κώδικα, τότε οι ανήθικες προεκλογικές στρατηγικές θα σταματήσουν.

O Καουσίκ Μπασού είναι πρώην επικεφαλής οικονομολόγος της Παγκόσμιας Τράπεζας και καθηγητής Οικονομικών στο Cornell University