Τσόρτσιλ, τα χρυσά χρόνια

Ο πολιτικός αυτός ογκόλιθος γεννήθηκε, εφταμηνίτικος, στην ιστορική διαμονή των δουκών του Μάρλμπορο, το ανάκτορο Blenheim Palace. Ηταν γιος του βουλευτή Ράντολφ Τσόρτσιλ (δευτερότοκου γιου του 7ου δούκα του Μάρλμπορο), τον οποίο ποτέ δεν συναναστράφηκε. Το σχόλιό του για τον πατέρα του, μετά από ένα αρκετά «αλκοολούχο» δείπνο με τον γιο του, είναι χαρακτηριστικό: «Οσο συνομιλήσαμε απόψε, δεν είχα συνομιλήσει συνολικά με τον πατέρα μου καθ’ όλη τη διάρκεια της ζωής του».

Αυτό δεν τον εμπόδισε να τρέφει βαθύτατη εκτίμηση για εκείνον, για τον οποίο συνέγραψε μια δίτομη βιογραφία, που του απέφερε σημαντικά κέρδη και θεωρείται μία από τις καλύτερες βιογραφίες που γράφτηκαν από συγγενικά πρόσωπα.

Ως μαθητής δεν διέπρεψε. Αγαπούσε την Ιστορία, δυσκολευόταν στα Μαθηματικά και τα Λατινικά. Κάποτε είχε διαπληκτισθεί με έναν καθηγητή, γιατί όπως του έλεγε δεν έβλεπε λογική στο να γνωρίζει την κλιτική της λέξεως mensa (τραπέζι) «γιατί πολύ απλά ποτέ δεν θα χρειαζόταν να απευθυνθεί σε ένα τραπέζι» («My Early Life», Winston Churchill, Eland, σελ. 11). Στις εξετάσεις που έδωσε στη Βασιλική Στρατιωτική Ακαδημία Sandhurst τα κατάφερε με την τρίτη. Κι αφού στο μεταξύ ο πατέρας του είχε πεθάνει και τα οικονομικά τους δεν ήταν καλά (συμβαίνει κάποτε οι αριστοκρατικοί τίτλοι να μη συνοδεύονται από οικονομικά εφόδια), πήγε ως νεαρός αξιωματικός στην Ινδία.

Τότε ο Τσόρτσιλ συνειδητοποίησε ότι δεν ήταν καλλιεργημένος και με την αυτοπεποίθηση και τον εγωκεντρισμό του προσπάθησε τους δεκαεννέα μήνες της εκεί παραμονής να διορθώσει τα λάθη του. Ζήτησε από τη μητέρα του να του στείλει βιβλία κι άρχισε την επιμόρφωσή του. Πράγματι μελετούσε επισταμένως («25 σελίδες Gibbon και 50 σελίδες Macaulay ημερησίως» αναφέρει στις σημειώσεις του). Παράλληλα στην Ινδία συνειδητοποίησε ότι θα ασχοληθεί με την πολιτική και γι’ αυτό συγκέντρωσε όλα τα πρακτικά της Βουλής των Κοινοτήτων από το 1874. Το υλικό αυτό το επεξεργάστηκε λεπτομερώς, έκανε περιλήψεις αλλά κυρίως διατύπωσε κρίσεις για το τι θα είχε πει ο ίδιος, αν ήταν τότε πρωταγωνιστής!

Ολες του οι πρωτοβουλίες είχαν έναν στόχο: να διαπρέψει στην κεντρική πολιτική σκηνή. Γι’ αυτό επεδίωκε τη δημοσιότητα. Οντας στην Ινδία κατέβαλε κάθε προσπάθεια για να συμμετάσχει σε εκστρατεία εναντίον πολεμοχαρών φυλών στα σύνορα με το Αφγανιστάν, για την οποία όχι μόνο έστελνε ρεπορτάζ και στην ινδική «Pioneer» και στη βρετανική «Daily Telegraph», αλλά έγραψε και το πρώτο του βιβλίο «The Story of the Malakand Field Force».

Η αρχή είχε γίνει. Αργότερα κατάφερε να πάρει μέρος στην εκστρατεία του λόρδου Κίτσενερ, του επικεφαλής του Αιγυπτιακού Στρατού, εναντίον των επαναστατημένων δερβίσηδων στο Χαρτούμ.

Εδώ αξίζει να αναρωτηθεί κανείς, με δεδομένο ότι ο στρατάρχης Κίτσενερ δεν τον εκτιμούσε, πώς άραγε θα αισθανόταν αν είχε ζήσει πέρα από το 1916 και είχε δει την εξέλιξη του νεαρού τότε αυτού αξιωματικού. Ερώτημα που μπορεί να απευθυνθεί και στον λόρδο Ελγιν, υπουργό Αποικιών, που όταν ο Τσόρτσιλ, ως υφυπουργός, του έστειλε επιστολή για τα ζητήματα του υπουργείου καταλήγοντας με τη φράση «αυτές είναι οι απόψεις μου, W.Ch.» εκείνος του απήντησε: «αλλά όχι οι δικές μου»!

Μετά την επιστροφή του από την Αφρική, όπου αιχμαλωτίστηκε, φυλακίστηκε στην Πρετόρια και κατάφερε να αποδράσει, έγινε δεκτός στην Αγγλία στο Σαουθάμπτον (20.7.1900) ως ήρωας και μόλις δέκα εβδομάδες μετά εξελέγη βουλευτής. Αξίωμα που θα κατείχε για τα επόμενα 64 χρόνια της ζωής του.

Για βιοποριστικούς λόγους, μόλις εξελέγη αποφάσισε να κάνει διαλέξεις (celebrity lecturer) τόσο στη Μεγάλη Βρετανία όσο και την Αμερική. Και πράγματι σε τριάντα μία ημέρες έδωσε είκοσι επτά διαλέξεις κερδίζοντας 190.000 σημερινές λίρες, αφού το ακροατήριο πλήρωνε αδρά για να τον ακούσει. Φρόντιζε μάλιστα σε κάθε εκδήλωση να τον προλογίζουν κορυφαίες προσωπικότητες, π.χ. ο Μάρκ Τουέιν στη Νέα Υόρκη.

Την παρθενική κοινοβουλευτική του ομιλία (maiden speech) την έκανε γυρνώντας από την Αμερική μία Δευτέρα στις 10:30 μ.μ. από το έδρανο όπου καθόταν ο πατέρας του. Το περίεργο είναι ότι τη συνήθεια της προετοιμασίας και αποστήθισης αυτός ο ρήτορας τη διατήρησε απαρέγκλιτα σε όλη του τη ζωή. Μάλιστα, στα 1901 μία ομιλία του για το Οπλο του Ναυτικού την ετοίμαζε για έξι εβδομάδες! Κι όμως αυτός ο μέγας Τσόρτσιλ κάποτε έπαθε μπλακάουτ μιλώντας για τα συνδικάτα στο Κοινοβούλιο και αφήνοντας τη φράση του στη μέση, κάθισε στο έδρανό του κρύβοντας το κεφάλι του στα δυο του χέρια. Εκτοτε ουδέποτε μίλησε δημόσια χωρίς σημειώσεις.

Μία από τις πιο σημαντικές πράξεις του στη Βουλή των Κοινοτήτων ήταν σιωπηλή. Τον Μάιο του 1904 προσπέρασε τα παγκάκια της παράταξής του, των Συντηρητικών (Tories) και κάθισε σε εκείνα των Φιλελευθέρων (Liberals) δίπλα στον Λόιντ Τζορτζ. Είχε προσχωρήσει στους αντιπάλους, οι οποίοι τον αποζημίωσαν. Ο πρωθυπουργός Ασκουιθ, που του είχε αδυναμία, του ανέθεσε αρχικά το υπουργείο Εσωτερικών (ο νεότερος υπουργός σ’ αυτό το αξίωμα από το 1822) και στη συνέχεια το 1911 του έδωσε ό,τι του ταίριαζε γάντι: το αγγλικό Ναυαρχείο. Εκεί ο Τσόρτσιλ βρέθηκε στο φυσικό του περιβάλλον.

Η «Γόησσα», το γιοτ που προέβλεπε η θέση, τον γοήτευσε από την πρώτη στιγμή. Στα τρία χρόνια ειρήνης που ακολούθησαν, τους οκτώ μήνες τούς πέρασε στο κατάστρωμά της. Με 196 άτομα πλήρωμα, 20.000 τόμους βιβλίων και κάβα με 50.000 φιάλες γαλλικού κρασιού ο Ουίνστον επισκέφτηκε κάθε πλοίο και ναυτική υποδομή της Αγγλίας στη Μεσόγειο, στα ελληνικά και τουρκικά νερά. Επί των ημερών του ενισχύθηκε η βρετανική ναυτική υπεροχή και όπως έλεγε: «Θα δείξουμε στους Γερμανούς πως οτιδήποτε και αν χτίσουν, η Βρετανία θα χτίσει περισσότερα».

Πάντως, όπως αναφέρει ο Roy Jenkins («Churchill», Macmillan, 2001, σελ. 240) ακόμη και στα όνειρα του ο ίδιος ο Τσόρτσιλ αποκλείεται να είχε συλλάβει τον ρόλο τον οποίο θα έπαιζαν δύο Παγκόσμιοι Πόλεμοι στο υπόλοιπο της πολιτικής του ζωής…