Είναι μια ευκαιρία η οποία πιθανότατα δεν θα δοθεί ποτέ στους τοξικομανείς που ζουν την καθημερινή τους τραγωδία στο κέντρο της Αθήνας. Αντίθετα, την έχουν οι τοξικομανείς στον Καναδά. Και μπορεί να την αποκτήσουν κάποια στιγμή και οι τοξικομανείς στη Γαλλία εάν η γαλλική αντιπροσωπεία, που διέσχισε τον Ατλαντικό ώστε να μελετήσει τη μέθοδο, πεισθεί για την αποτελεσματικότητά της.

Η δημοσιογράφος της Λιμπερασιόν, που ταξίδεψε κι αυτή στον Καναδά, περιέγραψε πολύ παραστατικά στην εφημερίδα της αυτό που συμβαίνει στο Τορόντο και σε άλλες μεγάλες πόλεις της χώρας ανάμεσα σε δικαστές και ανθρώπους που κατηγορούνται για κατοχή και κατανάλωση κρακ, κοκαΐνης ή ηρωίνης, για κλοπές ή μικροεμπόριο προκειμένου να αγοράσουν τη δόση τους. «Πώς είστε σήμερα, κύριε Κρίστοφερ;». «Οχι πολύ καλά». «Και η κατανάλωση ναρκωτικών;». «Δεν πήρα τίποτε αυτήν την εβδομάδα». «Ωραία. Συνεχίστε τη θεραπεία σας».

Η συμφωνία ανάμεσα στον τοξικομανή που παρανομεί εξαιτίας της εξάρτησής του και τον δικαστή είναι σαφής. Ο πρώτος ομολογεί την ενοχή του και δεσμεύεται να ενταχθεί σε ένα πρόγραμμα απεξάρτησης από τα ναρκωτικά και επανένταξης στην κοινωνία. Ο δεύτερος μετατρέπει την ποινή της φυλάκισης σε ποινή κοινωφελούς εργασίας και παρακολουθεί την πρόοδο του τοξικομανούς.

Η επιτυχία δεν είναι ασφαλώς δεδομένη. Σύμφωνα με διάφορες μελέτες, όμως, ο ρόλος τού δικαστή είναι κεφαλαιώδους σημασίας. Πρώην τοξικομανείς δηλώνουν ότι το πρόγραμμα τους βοήθησε να αποκτήσουν καλύτερη σχέση με τον εαυτό τους χάρη στην αναγνώριση της προόδου τους και τα καλά λόγια των δικαστών τους. Οι περισσότεροι είχαν για πρώτη φορά στη ζωή τους την αίσθηση ότι οι Αρχές και εκείνοι που τις εκπροσωπούν ενδιαφέρθηκαν πραγματικά γι’ αυτούς.

Η παρακολούθηση του προγράμματος δεν είναι εύκολη. Τον πρώτο καιρό ο ασθενής πρέπει να εμφανίζεται τρεις φορές την εβδομάδα ενώπιον του δικαστή του και μέσα στο ίδιο διάστημα να κάνει εξετάσεις ούρων δύο φορές. Μπροστά του έχει έναν Γολγοθά που πρέπει να ανεβεί. Αλλά δεν είναι μόνος του. Και –κυρίως –δεν ανεβαίνει τον λόφο με έναν σταυρό στην πλάτη και το πλήθος να αδιαφορεί, να τον αποφεύγει ή να τον λοιδορεί.

Η επιτυχία του στο τέλος είναι επιτυχία ολόκληρης της κοινωνίας. Αποδεικνύει ότι μια κοινότητα ανθρώπων έχει το θάρρος να κοιτάξει τα προβλήματά της στα μάτια και να καινοτομήσει για την επίλυσή τους. Φανερώνει ακόμη ότι υπάρχει ένα πολιτισμικό υπόβαθρο τόσο ισχυρό ώστε να διαλύει τις προκαταλήψεις. Είναι μια συλλογική νίκη. Γιατί είναι ελπιδοφόρο για όλους μας να περνάει κάποιος την πόρτα του δικαστηρίου άρρωστος και παράνομος και να βγαίνει από αυτή με ένα φτερούγισμα αισιοδοξίας στο στήθος.