Δεν είναι και λίγοι. Πενήντα τέσσερις γενικούς και ειδικούς γραμματείς διαθέτει η κρατική γραφειοκρατία. Τουτέστιν, κάθε κυβέρνηση έχει την ευκαιρία να δώσει τη δυνατότητα σε 54 κομματικά στελέχη (συνήθως) να ασκήσουν διοικητική εξουσία, ενώ ταυτόχρονα θα προσπαθούν να διευρύνουν την κομματική και την κοινωνική επιρροή τους, που κατά κανόνα μεταφράζεται σε ένα καλό αποτέλεσμα στις κάλπες. Μάλιστα, κάθε γενικός ή ειδικός γραμματέας δεν πηγαίνει μόνος του στη θέση στην οποία διορίζεται. Τον ακολουθούν ορισμένοι έμπιστοι άνθρωποί του –γραμματείς και ορισμένοι άλλοι υπάλληλοι, συνήθως μετακλητοί.

Είναι όλος αυτός ο κόσμος χρήσιμος; Με δεδομένη τη σημερινή οργάνωση του δημόσιου τομέα φαντάζει αναγκαίος. Η γραφειοκρατία παράγει πράξεις και οι πράξεις χρειάζονται στελέχη για να διεκπεραιωθούν. Από αυτή την άποψη, το μόνο που μπορεί να κάνει μια όντως μεταρρυθμιστική πολιτική ηγεσία είναι να περιορίσει τη γραφειοκρατία –και αυτό μπορεί να συμβεί καταργώντας και γραμματείες. Οπως, ας πούμε, τη Γενική Γραμματεία του Εθνικού Κέντρου Δημόσιας Διοίκησης και Αυτοδιοίκησης, που ουδείς αμφιβάλλει ότι θα έχει αρμοδιότητες εξίσου εξωτικές με την ονομασία της –αλλά, ως γνωστόν, τα γενικότερα ζόρια της χώρας δεν αφήνουν πολλά περιθώρια στον εξωτισμό.

Υπό το βάρος της ανάγκης για μεταρρυθμίσεις, όπως εν πολλοίς προσδιορίζονται και στα Μνημόνια, είναι αναγκαίος ο περιορισμός της γραφειοκρατίας. Στο πλαίσιο αυτού του περιορισμού η εν λόγω εξωτική Γραμματεία θα χρειαστεί να καταργηθεί. Τι γίνεται όμως αν, ενώ οι προϊστάμενοι αναδιοργανώνουν τις δομές του υπουργείου τους με προοπτική την κατάργηση της συγκεκριμένης Γραμματείας, ξαφνικά τον λόγο έχουν οι πολύ πιο σκοτεινές και ισχυρές δομές του βαθέος κράτους; Τι γίνεται, δηλαδή, αν, αίφνης, ο υπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης και η υφυπουργός Εύη Χριστοφιλοπούλου μαθαίνουν ότι έχει αποφασιστεί, και εγκριθεί σε κυβερνητικό επίπεδο, ο διορισμός γραμματέως και της περί αυτήν κουστωδίας;

Δύο πράγματα θα μπορούσαν να γίνουν. Το πρώτο, να αποδεχθούν τον διορισμό παραδεχόμενοι ότι σε τούτα εδώ τα μάρμαρα τα πράγματα δεν αλλάζουν. Το άλλο, να αντιδράσουν στον διορισμό, στέλνοντας μήνυμα στους κομματικούς μηχανισμούς ότι αν εννοούν πως πρέπει να γίνουν δέκα πράγματα, καλό θα είναι να αποσυρθούν. Και να ξεχάσουν τους ευνοουμένους τους.

Η ηγεσία του υπουργείου Διοικητικής Μεταρρύθμισης έστειλε χθες αυτό το μήνυμα στους κομματικούς δεινόσαυρους. Είναι δίκαιο να διεκδικούν οι υπουργοί λιγότερη γραφειοκρατία, άρα λιγότερο αντιπαραγωγικό κράτος. Και γίνεται ακόμη δικαιότερο τη στιγμή που, στο όνομα της διαθεσιμότητας, πλήττονται χαμηλόβαθμοι υπάλληλοι με πολύ χαμηλές αμοιβές και, συχνά, σημαντική προσφορά στην παραγωγικότητα του Δημοσίου.

Είναι θέμα δικαιοσύνης, είπαν με μια φωνή και ο υπουργός και η υφυπουργός του. Και έχει μεγαλύτερη ακόμη σημασία ότι συμφωνούν αν και προέρχονται από διαφορετικά κόμματα. Εχει ιδιαίτερη σημασία ότι βρίσκονται πολιτικοί που θέτουν την ευθύνη έναντι του συνόλου, ίσως για πρώτη φορά στη Μεταπολίτευση, πάνω από το κομματικό χρώμα. Υπάρχει, λοιπόν, ελπίς…