Αναζήτηση
Πάνε πολλά χρόνια. Σχεδόν το είχα ξεχάσει. Οταν ήμουν φοιτητής είχα προταθεί από τη σχολή μου για να λάβω υποτροφία από το ΙΚΥ λόγω βαθμολογίας. Καθώς είμαι παραδόπιστος, περίμενα με ανυπομονησία να εισπράξω το παραδάκι, αδιαφορώντας παντελώς για το σχετικό χαρτί που απένειμε το ίδρυμά μου. Σχεδίαζα ταξίδι στην Ευρώπη, από όπου θα έφερνα κρυφά και καμία Νιβέα για τη μάνα μου. Ξάφνου δέχτηκα μια πρόσκληση από την περιβόητη Μπουμπουλίνας, όπου ένα-δυο χρόνια μετά, επί χούντας, διέπρεψαν ο Καραπαναγιώτης και άλλα παιδιά της τάξης. Τα ‘κανα απάνω μου από την αναμονή και μια ωραία ημέρα βρέθηκα φάτσα με φάτσα με ένα υποκείμενο. Δεν μπορούσα να φανταστώ τι με θέλουν, μια και ήμουν ήσυχο και γενικά καλοπροαίρετο άτομο.
Αρχισε ο έτσι ένα λογύδριο για την πατρίδα, για τον κομμουνισμό και τη δημοκρατία, εν μέσω Βασιλευομένης. Δεν θυμάμαι αν ήταν ο Γέρος ή ο Κανελλόπουλος στην εξουσία, αλλά όσο τον άκουγα καταλάβαινα ότι ο τύπος το πήγαινε στο παραδάκι. Δηλαδή, πήγαινε να μου φάει το ταξίδι, με την αιτιολογία ότι ο πατέρας μου ήταν εαμίτης, και τι καλό παιδί που ήμουν μια και δεν είχα συλληφθεί στα γεγονότα, και μπλαμπλά. Δεν κατάλαβα να ζητάει κάτι, ούτε με ρώτησε τίποτε. Παρ’ όλα αυτά, η τσαντίλα μου ήταν μεγάλη μια και η πολιτική διαφοροποίηση με τον γέρο μου ήταν μεγάλη. Είχα από καιρό απομακρυνθεί από τον κομμουνισμό, μια και δεν μου άρεσαν αυτά που έβλεπα από το παράθυρο του τρένου διασχίζοντας τη Γιουγκοσλαβία. Ενώ είχα μια ροπή προς τα τραγούδια του Μπομπ Ντίλαν και του Σαββόπουλου, παρά στο «πέσατε θύματα» που σφύριζε ο μπαμπάς. Ασε που στη σχολή δεν χώνευα το στυλ «εγώ τα ξέρω όλα» των Λαμπράκηδων, που εμπόδιζε τη συμπόρευση των αντιμοναρχικών, αλλά και η συμπεριφορά του Στάλιν απέναντι στον Τρότσκι που μου προκαλούσε κάτι αρνητικό. Και μου άρεσαν και τα ταξίδια σε άλλους πολιτισμούς, πιο ευρωπαϊκούς, που το άλλο μπλοκ απαγόρευε στους πολίτες του.
Αναρωτιόμουνα λοιπόν πώς βγήκα έτσι από ένα περιβάλλον αριστερό. Αλλοτε έλεγα φταίει ο Στάλιν. Αλλοτε τα διαβατήρια. Αλλοτε η ανάγκη απογαλακτισμού και σιγά σιγά όλα αυτά με οδήγησαν στον Ανδρέα, που εκείνη την εποχή, θυμάμαι, με είχε εντυπωσιάσει ένα άρθρο του υπέρ της ΕΟΚ! Κι εμένα μ’ άρεσε η Ευρώπη από το φιλελεύθερο γονίδιο που έχουμε κληρονομήσει εμείς οι Επτανήσιοι.
Αλλά για στάσου. Αυτό για το γονίδιο δεν υπήρχε στον ορίζοντά μου τότε. Και η επικρατούσα άποψη ήταν η ταξική προέλευση ως προς την πολιτική τοποθέτηση.
Και να που η απάντηση στο ερώτημά μου ήρθε πολλά χρόνια μετά, συγκεκριμένα το 2011, όταν δημοσιεύθηκε μια μελέτη της καθηγήτριας του UCL Ριότα Κανάι. Σύμφωνα με αυτήν, σε ένα μεγάλο δείγμα ατόμων εντοπίστηκαν διαφορές στην εγκεφαλική δομή τους, ανάλογα με το πώς κατέτασσαν τον εαυτό τους πολιτικά. Οι συντηρητικοί είχαν μεγαλύτερο το τμήμα του εγκεφάλου που ονομάζεται αμυγδαλή και το οποίο έχει σχέση με την ευαισθησία στον φόβο και την ανάμνηση συναισθημάτων. Ενώ οι φιλελεύθεροι έχουν μεγαλύτερη ποσότητα φαιάς ουσίας του πρόσθιου τμήματος του εγκεφαλικού φλοιού, το οποίο συνδέεται με τη διαχείριση πολύπλοκων καταστάσεων. Δεν άργησαν βέβαια να παρέμβουν και οι γενετιστές, που εντόπισαν διαφορές σε γονίδια των δύο ομάδων πληθυσμού, μέχρι την ανακάλυψη του «φιλελεύθερου γονιδίου», το οποίο είναι μια μετάλλαξη του γονίδιου d4. Οι διαφορές λοιπόν των δύο ομάδων σε σχέση με την τάξη, την ικανότητα προσαρμογής σε έναν γρήγορα μεταβαλλόμενο κόσμο, την ανοχή στη διαφορετικότητα και άλλα συνδέθηκαν με την κληρονομικότητα.
Βέβαια τα ευρήματα της διαφοράς στην εγκεφαλική δομή όσο και στη γονιδιακή σύνθεση δεν εξηγούν μέχρι τέλους τη διαφορά στη συμπεριφορά και στα πολιτικά «πιστεύω», μια και ο παράγων περιβάλλον παίζει σημαντικό ρόλο στη διαμόρφωσή τους. Ωστόσο, είναι ένα εργαλείο που μπορεί να δώσει ενδείξεις για την πολιτική συμπεριφορά μας.
Φαντάζομαι δηλαδή μία ημέρα στο μέλλον όπου δεν θα είναι εύκολο να μας ξεγελούν πολιτικοί παριστάνοντας τους προοδευτικούς ή τους συντηρητικούς, ενώ στην ουσία είναι το αντίθετο από αυτό που δηλώνουν. Πολλές από τις τοποθετήσεις και τις συμπεριφορές σε μια ακραία κατάσταση όπως αυτή που βιώνουμε θα τις κατανοούμε ή θα τις προβλέπουμε, αν οι πολιτικοί που τις εκφράζουν υποχρεωθούν μαζί με τις προτάσεις τους να μας δίνουν και τα ευρήματα στα γονίδιά τους και στην εγκεφαλική δομή τους, όπως κάνουν ήδη οι υποψήφιοι πρόεδροι στις ΗΠΑ σε σχέση με τον βαθμό ευφυΐας τους, το γνωστό IQ.
Η γνώση αυτή θα είναι χρήσιμη στο να κατανοήσουμε πώς κάποιοι που ισχυρίζονται ότι θέλουν την αλλαγή, στην πραγματικότητα το μόνο που επιθυμούν είναι η συντήρηση. Ενώ άλλοι που είναι ταγμένοι στη συντηρητική παράταξη, στο βάθος τους είναι προοδευτικοί.
Και τέλος θα είναι ευκολότερο να εντοπιστούν και πολιτικοί που στερούνται ικανής ποσότητας φαιάς ουσίας γενικώς, και συνεπώς είτε είναι επικίνδυνοι για τα εθνικά συμφέροντα είτε κατά βάθος εγκληματικοί τύποι και καλύτερα να τους αποφεύγουμε. Αν αυτή η γνώση υπήρχε, για παράδειγμα, το 1930, ίσως να είχαμε αποφύγει την καταστροφή που προξένησε ο ναζισμός και αργότερα οι κύπριοι χουντικοί στη χώρα τους.
