Εχω ζήσει το φεμινιστικό κίνημα, τις εκπροσώπους του και τους καβγάδες τους, τα χρόνια της μεγάλης πολιτικοποίησης. Θυμάμαι καθαρά τις ωραίες ρήγισσες («τη Ρήγισσα, τη Ρήγισσα, την είδα και ερρίγησα», στιχουργούσε ο Μανόλης Αναγνωστάκης ως Μανούσος Φάσης) να ξιφουλκούν εναντίον των φεμινιστριών του ΚΚΕ (που πίστευαν ότι το θέμα της ανισότητας των φύλων θα λυνόταν με το τέλος της πάλης των τάξεων, στην αταξική κοινωνία, στη μέλλουσα ζωή δηλαδή, στον παράδεισο του αγνού κομμουνισμού) ή να αντιπαρατίθενται στις πασοκτσούδες υπερασπίστριες της ισότητας των φύλων –τις περίφημες ΕΓΕς, που αναφέρονταν στη γυναίκα του αρχηγού.

Ηταν αρχές της δεκαετίας του 1980 κι ήταν η σύντομη περίοδος της κοινωνικής απελευθέρωσης –ή, εν πάση περιπτώσει, της διεκδίκησής της. Τα βασικά συνθήματα, βεβαίως, ήταν σεμνά: «Η γυναίκα ελεύθερη απ’ τον άνδρα κι οι δύο ελεύθεροι απ’ τον καπιταλισμό», λέγαμε. Και τα βιβλία ήταν σεμνά: «Η μικρή διαφορά και οι μεγάλες της συνέπειες» ή «Το τέλος της ντροπής». Οι χειραφετημένες γυναίκες με τις οποίες οι ρήγισσες ταυτίζονταν κατέθεταν θεωρητικές αναζητήσεις που κυμαίνονταν μεταξύ της Αλεξάνδρας Κολοντάι (κομμουνίστρια που, μετά την Κομμουνιστική Επανάσταση, προχώρησε ουσιαστικές μεταρρυθμίσεις υπέρ της ισότητας, πριν εκκαθαριστεί από τον Λένιν) και της γαλλίδας συγγραφέως (και συζύγου του Ζαν-Πολ Σαρτρ) Σιμόν ντε Μποβουάρ.

Η Μποβουάρ, υπέρμαχος της ελευθεριότητας στις σχέσεις, πήγε τη συζήτηση για τη χειραφέτηση λίγο πιο πέρα από την ανδροκρατική κοινωνία και τον καπιταλισμό –στη σεξουαλικότητα. Σε μια συντηρητική κοινωνία, πουριτανική και καταπιεστική, άρχισαν να συζητιούνται, έστω στο περιθώριο δράσης μιας πολιτικής οργάνωσης, ζητήματα όπως η διεκδίκηση της ηδονής, η πίστη και η απιστία, η ελευθεριότητα… Αλλά και η πορνογραφία, η απενοχοποίηση της επιθυμίας, η ομοφυλοφιλία. Ακόμα κι αν τα κόμματα δεν άντεξαν τέτοιες συζητήσεις, ακόμα κι αν πολύ σύντομα το πέπλο του ελληνικού πουριτανισμού απάλλαξε τον πολιτικό λόγο από κάθε αναφορά στην επιθυμία, κάποια ψήγματα έμειναν στην ελληνική κοινωνία. Η κουλτούρα της χειραφέτησης του 1980 άλλαξε ουσιαστικά τα ήθη. Και η αλλαγή αυτή είναι εμφανής ακόμα και μετά τη συντηρητική αναδίπλωση της τελευταίας δεκαετίας.

Τι άλλο έχει μείνει από εκείνη τη σύντομη περίοδο; Κυρίως βιβλία, μουσικές και ταινίες. «Ο μύθος του κολπικού οργασμού» της Αν Κεντ, αυτοέκδοση που πουλήθηκε κατά χιλιάδες αντίτυπα χέρι χέρι, στην Πατησίων, έξω από το Πολυτεχνείο. Οι ερωτικές ιστορίες του Κρέπαξ, υπέροχα σχεδιασμένα ασπρόμαυρα κόμικς. Το «Φάνι Χιλ», η «Τερέζα και [η] Ισαβέλλα». Ο Ναγκίσα Οσιμα. Ο Μπατάιγ. Η «Ιστορία της σεξουαλικότητας» του Φουκό. Οι Clash, oι Red Hot Chili Peppers.

Σε τέτοια πράγματα, παράγωγα του κεφιού και της δημιουργικότητας των ανθρώπων, ο φεμινισμός και η απελευθέρωση της επιθυμίας χρωστούν πολύ περισσότερα από ό,τι στην πολιτική, τα ΜΜΕ και την εκπαίδευση. Να το θυμόμαστε αυτό.

Τελευταία Νέα