Ο Φραντς Κάφκα στην Ελλάδα

Στις 20 Σεπτεμβρίου 1893 ο δεκάχρονος Φραντς Κάφκα μπήκε στο «σπαρτιατικό» Γερμανικό Γυμνάσιο της Παλιάς Πόλης της Πράγας. «Από το τρίτο έτος και ύστερα ο μισός περίπου σχολικός χρόνος ήταν αφιερωμένος στα Λατινικά και τα Αρχαία Ελληνικά» σημειώνει στη βιογραφία του ο Νίκολας Μάρεϊ (στα ελληνικά από την «Ινδικτο», 2005, μτφ. Ξενοφών Κομνηνός – Αλέξανδρος Κυπριώτης). «Εντούτοις ο Κάφκα στα μετέπειτα χρόνια δεν ανέφερε ποτέ έναν κλασσικό συγγραφέα ανάμεσα σε όλα τα πλούσια διαβάσματά του». Η σχέση του Κάφκα με τον αρχαίο ουμανισμό φανερώνεται μέσα από όσα υποκρύπτονται στα έργα του. «Η έρευνα έχει εντοπίσει συχνά, αλλά κατά βάση αποσπασματικά… διάφορες αναφορές στην Ελλάδα, είτε άμεσες είτε έμμεσες. Πρωτίστως μυθικές μορφές όπως ο Οδυσσέας, ο Ποσειδώνας και ο Προμηθέας χρησιμοποιήθηκαν ως εφαλτήριο για την ερμηνεία βασικών συσχετισμών όχι μόνο λογοτεχνικής/φιλολογικής φύσης. Σε μεμονωμένες περιπτώσεις εξετάστηκε επίσης η επιρροή των αρχαίων Ελλήνων κλασικών συγγραφέων στο έργο του…» επισημαίνεται στην εισαγωγή του άρτι εκδοθέντος «Ο Κάφκα και η Ελλάδα» (εκδ. Ροές), σε επιμέλεια των Κατερίνας Καρακάση και Νικόλαου Ιωάννη Κοσκινά, το οποίο βασίζεται στα πρακτικά διεθνούς επιστημονικού συνεδρίου (Τμήμα Γερμανικής Γλώσσας και Φιλολογίας, ΕΚΠΑ, 18-19 Ιουνίου 2021). Εδώ περιλαμβάνονται δώδεκα εισηγήσεις από 14 ειδικούς με θεματολογία που εκτείνεται από τη συγκριτική ανάγνωση Κάφκα – Καβάφη ή «Δίκης» και «Πλήθους» του Α. Φραγκιά έως την πρόσληψη του τσέχου δημιουργού στον «Φλογοκρύπτη» του Αντονά και τον «Αστακό» του Λάνθιμου. Από το σώμα αυτό επιλέξαμε χαρακτηριστικά αποσπάσματα που αποδίδουν το πνεύμα των εισηγήσεων, την πολυσυλλεκτικότητα και – γιατί όχι; – την τολμηρή αυθαιρεσία για την επιδραστικότητα ενός κορυφαίου ευρωπαίου συγγραφέα.