Μια καταδικασμένη σε θάνατο που απέδρασε

Οι «Σκιές στην τούνδρα» (εκδ. Βακχικόν, μτφ. Κωνσταντίνα Στασινού, 2023) είναι μία από τις σχετικώς άγνωστες μαρτυρίες για τον σταλινικό ολοκληρωτισμό στο πρώτο μισό του 20ού αιώνα. Οι συνθήκες της συγγραφής δε, όπως και η ανακάλυψη του κειμένου, συνιστούν από μόνες τους μια δεύτερη ιστορία, παράλληλη με εκείνη που αφηγείται η Λιθουανή Ντάλια Γκρινκεβιτσούτε (1927 – 1987). Μετά την εισβολή των Σοβιετικών στο Κάουνας, τον Ιούνιο του 1941, η ίδια εξορίζεται σε ηλικία 14 ετών μαζί με τη μητέρα και τον αδελφό της στο γκουλάγκ Τρόφιμοβσκ της Αρκτικής. Μέσα στο τρένο αποχαιρετά τον παλιό κόσμο, που νομίζει για πάντα χαμένο: «Ο καθένας αφήνει πίσω του μια ζωή που τελείωσε μόλις χτες, οικογένεια, συγγενείς, φίλους. Ολοι λένε αντίο στα αγαπημένα τους πρόσωπα…» καταγράφει αργότερα, το 1949, στις αναμνήσεις της, τις οποίες θάβει στον κήπο του σπιτιού της. «Πρέπει να αποχαιρετήσω το Κάουνας. Είμαστε όλοι στα παράθυρα. Ολα τώρα ανήκουν στο παρελθόν. Χάθηκαν για πάντα… Βλέπω το καμπαναριό της εκκλησιάς των Καρμελιτών να αστράφτει στον ήλιο. Ενα τρένο με εξήντα τρία κλειστά βαγόνια γλιστρά αθόρυβα προς το απέραντο άγνωστο».