Έντυπη Έκδοση
Το παρόν άρθρο, όπως κι ένα μέρος του περιεχομένου του tanea.gr, είναι διαθέσιμο μόνο σε συνδρομητές.
Αν είστε συνδρομητής μπορείτε να συνδεθείτε από εδώ:
Σύνδεση μέλους
Αν θέλετε να γίνετε συνδρομητής μπορείτε να αποκτήσετε τη συνδρομή σας εδώ:
Εγγραφή μέλους
Σε σχέση με τις καταγγελίες της Σοφίας Μπεκατώρου, ο υπουργός Δικαιοσύνης, σε δημόσια τοποθέτησή του δήλωσε σοκαρισμένος, αναγνωρίζοντας ότι πρέπει να επανεξεταστεί το νομοθετικό πλαίσιο προκειμένου να παρακαμφθεί ο θεσμός της παραγραφής παρεμφερών εγκλημάτων.
Μπορεί όμως να παρακαμφθεί η παραγραφή; Η παραγραφή είναι θεσμός του Δικαίου, υπερεθνικής ισχύος και κανένα πολιτισμένο κράτος δεν μπορεί να την παρακάμπτει κατά το δοκούν ή εξαιτίας πολύκροτων υποθέσεων που δικαιολογημένα προκαλούν το δημόσιο αίσθημα. Γιατί; Γιατί η παραγραφή - στα εκάστοτε πλαίσια που ορίζεται - προστατεύει τη συνοχή της κοινωνίας και εγγυάται την ασφάλεια του δικαίου, προστατεύοντας κυρίως τους πιο αδύναμους. Για τον λόγο αυτόν άλλωστε, λαμβάνεται υπόψη από τα Δικαστήρια, αυτεπαγγέλτως και σε κάθε στάδιο της ποινικής δίκης.
Ενδεικτικό και σοκαριστικό παράδειγμα αποτελεί η υπόθεση του «πειράματος Κέντλερ». Ο Χέλμουτ Κέντλερ, καθηγητής ψυχολογίας και επικεφαλής εκπαιδευτικής έρευνας στο Δυτικό Βερολίνο, πίστευε ότι η υιοθεσία άστεγων παιδιών από παιδόφιλους άνδρες ήταν ωφέλιμη και γι' αυτό εφάρμοσε ένα πρόγραμμα επιδοτούμενων υιοθεσιών ήδη από τη δεκαετία του '70. Οταν αρκετές δεκαετίες αργότερα κάποια από τα υιοθετημένα παιδιά μίλησαν για την κακοποίηση που είχαν υποστεί, ήταν πια αργά για την ποινική τιμωρία των δραστών, καθώς τα σε βάρος τους σεξουαλικά αδικήματα είχαν ήδη παραγραφεί.
Τι όμως ισχύει σύμφωνα με τον Ποινικό μας Κώδικα; Κατά τα α. 111 και 113 ΠΚ, τα κακουργήματα για τα οποία επαπειλείται ποινή μέχρι 15 ετών κάθειρξης, παραγράφονται μετά από 15 έτη, ενώ η προθεσμία αυτή αναστέλλεται για επιπλέον 5 έτη, αν εκκρεμεί η δίκη. Ειδικά για εγκλήματα κατά της γενετήσιας ελευθερίας ανηλίκων όμως, η παραγραφή δεν μπορεί να ξεκινήσει πριν από την ενηλικίωση. Με τον παλιό Ποινικό Κώδικα, προστίθεντο επιπλέον 3 έτη αναστολής μετά την ενηλικίωση του ανηλίκου εφόσον ήταν θύμα κακουργήματος ή 1 έτος σε περίπτωση πλημμελήματος. Ομως, με τον νέο Ποινικό Κώδικα (2019), η πρόσθετη αναστολή καταργήθηκε, καθώς σύμφωνα με την αιτιολογική έκθεση η 15ετής παραγραφή που ξεκινάει μετά την ενηλικίωση συνιστά επαρκές διάστημα.
Επιβάλλεται όμως να δοθεί λύση! Αλλιώς η ατιμωρησία των εγκλημάτων τέτοιας κοινωνικής απαξίας σε βάρος της γενετήσιας ελευθερίας και αξιοπρέπειας, υποσκάπτει την πίστη των πολιτών στο κράτος Δικαίου και στην απονομή της Δικαιοσύνης. Δεν είναι τυχαίο ότι σήμερα, το ήμισυ σχεδόν των πολιτών δεν εμπιστεύεται τη Δικαιοσύνη (έρευνα 20/20 της aboutpeople για το News 24/7, 18.12.2020).
Η λύση μπορεί να στηριχθεί τόσο στην αναστολή παραγραφής αξιώσεων (α. 256), όσο και στην αναστολή της αποσβεστικής προθεσμίας δικαιώματος ακύρωσης δικαιοπραξίας όσο υπό καθεστώς πλάνης/ απάτης/ απειλής (α. 157) του Αστικού Κώδικα. Γίνεται δε δεκτό ότι η κατάσταση πλάνης/ απάτης/ απειλής διαρκεί όσο ο έμφρονας δικαιούχος του δικαιώματος εξακολουθεί να βρίσκεται σε κατάσταση τέτοιας ψυχολογικής πίεσης που εμποδίζεται να ασκήσει το δικαίωμά του.
Αντίστοιχη ρύθμιση θα μπορούσε να εισαχθεί για τα εγκλήματα σε βάρος της γενετήσιας ελευθερίας, με τη θέσπιση αναστολής της παραγραφής τους, όσο διαρκεί η σχέση εξάρτησης του παθόντος από τον ως θύτη, εξαιτίας της οποίας το θύμα βρίσκεται σε μια διαρκή κατάσταση ψυχολογικής πίεσης ή ακόμα και απειλής. Αλλωστε, το θύμα αυτών των εγκλημάτων, εμποδίζεται να μιλήσει εξαιτίας αυτής ακριβώς της ψυχολογικής πίεσης, του φόβου και της απειλής που ο δράστης αντλεί από την ιεραρχική, διευθυντική ή άλλη άμεση εξουσία ή επιρροή που διαθέτει. Και είναι αυτή η διαρκής σχέση εξάρτησης του θύματος από τον δράστη που δεν επιτρέπει την εξομολόγηση και καταγγελία των πράξεων σεξουαλικής κακοποίησης, επιτρέποντας στους δράστες να μένουν ατιμώρητοι.
Ο Αλέξανδρος Ανδρουτσόπουλος είναι ποινικολόγος, προϊστάμενος του Ποινικού Τμήματος της Δικηγορικής Εταιρείας Μαχάς και Συνεργάτες
