«Η λύπη των γραμμοφώνων»

Εναν από τους σημαντικότερους εκπροσώπους της βορειοαμερικανικής ποίησης συστήνουν οι εκδόσεις Βακχικόν ύστερα από την πρόσφατη ανθολογία με ποιήματα του Μάριο Λούτσι. Πρόκειται για τον Μαρκ Στραντ (1934-2014), ο οποίος γεννήθηκε στον Καναδά, αλλά μεγάλωσε και έζησε στις ΗΠΑ. Στη λογοτεχνία εμφανίστηκε στη δεκαετία του 1960 (με τη συλλογή «Sleeping with one eye open»), για να φτάσει μάλιστα να τιμηθεί με το βραβείο Πούλιτζερ το 1999 (για το «Blizzard of one»). Η ανάδειξη του έργου του, όπως σημειώνει στην εισαγωγή ο Αναστάσης Βιστωνίτης, πραγματοποιείται τα τελευταία χρόνια, μαζί με εκείνο των Τζον Ασμπερι και Τσαρλς Σίμικ. Ως γνήσιο τέκνο της εποχής των sixties, μετατρέπει το κοινωνικό ερώτημα σε υπαρξιακό. «Και αναπόφευκτα στα ποιήματά του κυριαρχεί το άγχος, η ανησυχία και το αίσθημα του θανάτου, σαν απειλή ή σαν σκοτεινή προφητεία».

Στην ανθολογία, που τιτλοφορείται «Προσωρινή αιωνιότητα», η μεταφράστρια Ασημίνα Ξηρογιάννη έχει επιλέξει 61 ποιήματα, ώστε να δημιουργείται «ένα κλίμα που να αντιστοιχεί στο ύφος και το συγγραφικό ήθος του Στραντ», όπως αναφέρει η ίδια στο επίμετρο. Στα ποιήματα αυτά αναδεικνύεται άλλοτε η διάθεση του Στραντ να αποδομήσει την πραγματικότητα γύρω του (με ενίοτε σουρεαλιστική διάθεση), άλλοτε να ανακαλέσει παλιότερες πληγές και απώλειες, πάντοτε στο πλαίσιο μιας πνευματικότητας και αναζήτησης της «ταυτότητάς» του.

«Οι τάφοι βαθαίνουν όλο και πιο πολύ

Οι νεκροί είναι πιο νεκροί κάθε νύχτα

Κάτω από τις φτελιές και από τη βροχή των φύλλων

Οι τάφοι βαθαίνουν περισσότερο.

Οι σκοτεινές πτυχώσεις του ανέμου

Καλύπτουν το έδαφος. Η νύχτα είναι κρύα.

Τα φύλλα μαζεύονται πάνω στις πέτρες.

Οι νεκροί είναι πιο νεκροί κάθε νύχτα.

Ενα έναστρο σκοτάδι τούς αγκαλιάζει.

Τα πρόσωπά τους ξεθωριάζουν.

Δεν μπορούμε να τους θυμηθούμε

Αρκετά καθαρά. Ποτέ δεν θα μπορέσουμε».

Οταν ήταν παιδί η οικογένειά του μετακόμισε από το Μόντρεαλ στη Φιλαδέλφεια, όπου παρακολούθησε μαθήματα σε δημόσιο σχολείο. Στην αρχή μιλούσε λίγα αγγλικά με βαριά γαλλική προφορά. Οι συμμαθητές του τον κορόιδευαν, όπως είχε δηλώσει ο ίδιος, οπότε αναγκάστηκε να βελτιώσει τα αγγλικά του. «Ο Στραντ διαρκώς μετακόμιζε, επισκέφθηκε πολλές διαφορετικές χώρες, φοίτησε σε πολλά διαφορετικά σχολεία, όμως ποτέ δεν βρήκε το δικό του μέρος. Ενιωθε πως δεν προερχόταν από πουθενά», παρατηρεί η μεταφράστριά του.

«Οι δάσκαλοι των αγγλικών έχουν πάει τα ρούχα τους στο πλυντήριο

κι οι ίδιοι πήγαν στους αγρούς.

Ονειρα κίνησης κυκλώνουν το Περσικό χαλί σε ένα δωμάτιο

που είχατε βρεθεί.

Στην παραλία η λύπη των γραμμοφώνων

βαθαίνει την αναδίπλωση και την πτώση του ωκεανού.

Είναι χθες. Είναι ακόμα χθες».

n Σημείωση: Επιλογή από το έργο του Μαρκ Στραντ φιλοξενείται και στο νέο τεύχος της εξαμηνιαίας «Ποιητικής» (διευθυντής έκδοσης Χάρης Βλαβιανός), σε μετάφραση Χ.Ν. Τσιρώνη. Ενα ελάχιστο δείγμα: «Μελάνι τρέχει από τις άκρες του στόματός μου. / Καμιά ευτυχία δεν είναι σαν τη δική μου. / Τρώω ποίηση». Το αντίστοιχο τρίστιχο στην εκδοχή της Ασημίνας Ξηρογιάννη έχει ως εξής: «Μελάνι τρέχει από τις γωνίες του στόματός μου / Δεν υπάρχει ευτυχία σαν τη δική μου / Τρώω ποίηση».

Μαρκ Στραντ
Προσωρινή αιωνιότητα
Επίμετρο - μετάφραση Ασημίνα Ξηρογιάννη, πρόλογος Αναστάσης Βιστωνίτης, εκδ. Βακχικόν, σελ. 114
Τιμή: 10,60 ευρώ