Στη διάρκεια της Μεταπολίτευσης οι καθ’ ύλην αρμόδιοι όχι μόνο δεν πέτυχαν να μετατρέψουν τη Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση σε αληθινό σχολείο, αλλά δεν άγγιξαν καν τον πυρήνα των προβλημάτων. Συνυπεύθυνα είναι τα κόμματα, οι εκπαιδευτικοί και συνδικαλιστικοί φορείς και οι «επιτροπές σοφών» που συγκρότησαν οι εκάστοτε υπουργοί Παιδείας. Οι περισσότεροι αδιαφόρησαν, άλλοι ενήργησαν με σκοπιμότητα, πολλοί δεν κατάλαβαν και οι ελάχιστοι που κατάλαβαν δεν τόλμησαν.

Ο σημερινός υπουργός Παιδείας ενδιαφέρεται να εξασφαλίσει περισσότερες ώρες πρωινού ύπνου στους μαθητές, μάλλον για να κερδίσει το κόμμα του την ψήφο των 17άρηδων στις επόμενες εκλογές· να προσθέσει κεφάλαια στη διδασκαλία της Ιστορίας, που ενδέχεται να ευνοήσουν την κυβερνώσα Αριστερά· και να καταργήσει το μάθημα των Λατινικών για να γίνει ελκυστικός σε «προοδευτικούς» πολίτες.

Ας μη γελιόμαστε όμως. Η σημερινή ιδεοληπτική και ψηφοθηρική πολιτική δεν μπορεί να αποτελέσει άλλοθι για τη διαχρονική αποτυχία των προηγουμένων: όσων περιέβαλαν στοργικά τη χαίνουσα πληγή του «τετραπλού σχολείου» (Δημόσιο, φροντιστήριο, ιδιαίτερο, ξένη γλώσσα)· όσων αρνήθηκαν να «ξεβολέψουν» τους εκπαιδευτικούς για να μην «ξεβολευτούν» οι ίδιοι· όσων νόμισαν ότι στα προβλήματα μπορεί να απαντήσει η εισαγωγή διαδραστικών πινάκων και σύγχρονων διδακτικών μεθόδων χωρίς αλλαγές ουσίας.

Εννοώ ότι για ένα αληθινό σχολείο χρειαζόμαστε καταρχήν:

n Καθηγητές που γνωρίζουν να πείθουν, να εμπνέουν και να συγκινούν με τον λόγο και την προσωπικότητά τους – δανείζομαι από τον Αριστοτέλη και τον Κικέρωνα τις τρεις κλασικές λειτουργίες της ρητορικής – και ικανούς να συνθέτουν τα «καθ’ έκαστον» του μαθήματος στα «καθόλου» της παιδείας (για την επιμόρφωση των εκπαιδευτικών βλ. «ΤΑ ΝΕΑ» 4-9-18).

n Μαθητές (και καθηγητές) απαλλαγμένους από τον θανατηφόρο εναγκαλισμό του φροντιστηρίου, το οποίο ακυρώνει τη θεμελιώδη αποστολή του δημόσιου σχολείου.

n Ενα πρόγραμμα κορμού για τη συγκρότηση της ελληνικής και ευρωπαϊκής συνείδησης με αφετηρία την ελληνορωμαϊκή αρχαιότητα: αυτή που συνόδευσε την ανθρωπότητα σε όλα τα βήματά της και διαμόρφωσε τον πολιτισμό μας μαζί με τον χριστιανισμό, την Αναγέννηση και τον Διαφωτισμό – ιστορική διαδρομή που για τον καθηγητή (της Ιστορίας των Επιστημών, παρακαλώ!) Κώστα Γαβρόγλου δεν συνιστά «επιχείρημα υπέρ της διατήρησης του μαθήματος των Λατινικών».

Η ΓΝΩΣΗ ΤΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ. Οι μαθητές είναι φυσιολογικό να πιστεύουν ότι ο κόσμος γεννήθηκε τότε που γεννήθηκαν οι ίδιοι ή τότε που απέκτησαν κινητό τηλέφωνο. Δικό μας καθήκον μας είναι να τους μυήσουμε στη γνώση της Ιστορίας (της γλώσσας, των γραμμάτων, των γεγονότων, των ιδεών και της τέχνης).

Αναγκαία συνθήκη για την εφαρμογή του προγράμματος είναι όσα προανέφερα: να σταθεί το δημόσιο σχολείο στα πόδια του και να αποκτήσουμε εκπαιδευτικούς που (ανα)γνωρίζουν τη διαχρονική αξία της κλασικής παιδείας και είναι ικανοί να μεταδώσουν στους μαθητές ανάλογη γνώση και αγάπη.

Η μύηση των μαθητών στις υποχρεώσεις και τα δικαιώματά τους ως δημοκρατικών πολιτών και στην προστασία του φυσικού και πολιτιστικού περιβάλλοντος συναρτάται άμεσα με το παραπάνω πρόγραμμα. Το οποίο πρέπει επίσης να πλαισιώνει την εξοικείωσή τους με τα αντικείμενα των θετικών επιστημών, της τεχνολογίας και της οικονομίας· γιατί αλλιώτικα οι ανθρωπιστικές αξίες και ιδέες, οι μόνες που προσδίδουν νόημα στο παρόν και προσφέρουν όραμα για το μέλλον, θα συνεχίσουν να θυσιάζονται στον βωμό της τυφλής τεχνολογικής ανάπτυξης και της κοντόφθαλμης πολιτικοοικονομικής αλαζονείας.

Ο Μιχαήλ Πασχάλης είναι ομότιμος καθηγητής Κλασικής Φιλολογίας στο Πανεπιστήμιο Κρήτης