Σαν σκηνή από ταινία επιστημονικής φαντασίας, ένας rover της NASA κατέβηκε στα σκοτεινά και ανεξερεύνητα βάθη της αρχαίας πόλης του Βέιο, αποκαλύπτοντας ένα αθέατο αριστούργημα της ετρουσκικής μηχανικής. Ο «Μαγγελάνος», ένα ρομπότ αρχικά σχεδιασμένο για την εξερεύνηση του Άρη, χρησιμοποιήθηκε για πρώτη φορά στην Ιταλία με αποστολή να χαρτογραφήσει τις υπόγειες στοές και τα τελετουργικά υδραυλικά συστήματα της πόλης, που υπήρξε για αιώνες ο μεγαλύτερος αντίπαλος της Ρώμης.
Το αποτέλεσμα ήταν μια πλήρης και πρωτοφανής απεικόνιση του υπεδάφους του Βέιο, η οποία αλλάζει όσα γνωρίζαμε για την αρχαία χώρα των Ετρούσκων.
Ο ρομποτικός εξερευνητής κατέβηκε περίπου τέσσερα μέτρα κάτω από το έδαφος, στα άδυτα της αρχαίας πόλης. Εκεί, μέσα σε υπόγειες γαλαρίες που δεν είχαν εξερευνηθεί ποτέ από ανθρώπινο μάτι, ο «Μαγγελάνος» εντόπισε ένα περίπλοκο σύστημα καναλιών, δεξαμενών, φρεάτων και υδραυλικών αρτηριών που εξυπηρετούσαν την πόλη και τον ιερό της χώρο.
Η μεγαλύτερη αποκάλυψη ήταν μια τεράστια ιερή πισίνα δίπλα στον ναό του Απόλλωνα, στο περίφημο Ιερό του Πορτονάτσιο – μια κατασκευή που συνδέεται άμεσα με τις τελετουργίες των Ετρούσκων και μαρτυρά την τεχνολογική και θρησκευτική τους εξέλιξη.
Η αποστολή και η τεχνολογία του rover
Την έρευνα συντονίζει η ομάδα του Μουσείου Ετρούσκων της Βίλα Τζούλια, υπό τη διεύθυνση της Λουάνα Τόνιολο, σε συνεργασία με το τμήμα Ετρουσκολογίας του Πανεπιστημίου La Sapienza. Οι αρχαιολόγοι επισημαίνουν ότι μέχρι σήμερα η γνώση μας για το υπέδαφος του Βέιο βασιζόταν κυρίως σε επιφανειακές ανασκαφές και αποσπασματικά στοιχεία.
Η χρήση rover με τεχνολογία rocker-bogie, παρόμοια με εκείνη των Spirit, Opportunity και Curiosity, επέτρεψε στην ομάδα να φτάσει σε σημεία απρόσιτα για τον άνθρωπο. Ο «Μαγγελάνος» μετέδιδε σε πραγματικό χρόνο εικόνες και δεδομένα, επιτρέποντας την άμεση ψηφιακή ανασύσταση του υπόγειου δικτύου.
Η ιστορική σημασία των ευρημάτων
Οι αρχαίες πηγές – από τον Τίτο Λίβιο έως τις ρωμαϊκές μαρτυρίες – περιγράφουν το Βέιο ως μια «λαμπρή πόλη», ισάξια της Αθήνας και μακροχρόνιο αντίπαλο της Ρώμης. Η κατάκτησή του το 396 π.Χ. από τον Φούριο Κάμιλλο αποτέλεσε σημείο καμπής στην επέκταση της Ρώμης προς την Ετρουρία.
Σήμερα, χιλιετίες αργότερα, το υπέδαφος του Βέιο αποκαλύπτει ότι η πόλη ήταν ακόμη πιο ανεπτυγμένη απ’ ό,τι πιστευόταν: διέθετε οργανωμένο υδροδοτικό σύστημα, τελετουργικές δεξαμενές, τεχνικά έργα μεγάλης κλίμακας και θρησκευτικές υποδομές που συνδύαζαν τεχνογνωσία και μυστικισμό.
Ένα ορόσημο για την αρχαιολογία
Η νέα χαρτογράφηση θεωρείται ορόσημο για την αρχαιολογική έρευνα στην Ετρουρία. Δεν πρόκειται απλώς για μια σειρά τούνελ, αλλά για ένα πλήρες σύστημα ζωής, λατρείας και μηχανικής.
Χάρη σε ένα ρομπότ φτιαγμένο για τον Άρη, ο υπόγειος κόσμος του Βέιο βγαίνει επιτέλους στο φως, προσφέροντας απαντήσεις – και νέα ερωτήματα – για έναν από τους πιο συναρπαστικούς πολιτισμούς της Μεσογείου.
