Στέκονταν όρθιοι σε ύψος 3,5 μέτρων. Εντυπωσιακοί μεν, αλλά ελάχιστα μαρτυρούσαν σε σχέση με το κυκλώπειο τείχος που περιέβαλε την ακρόπολη ενός ψηλού λόφου, μια ανάσα από ένα εκ των εντυπωσιακότερων προϊστορικών επιτευγμάτων: την αποξήρανση της λίμνης Κωπαΐδας. Ηταν εκείνοι που έδειξαν τον δρόμο στους αρχαιολόγους για να ερευνήσουν τον σημερινό λόφο του Αγίου Ιωάννη και μαζί με έναν γειτονικό ακόμη, της Αγίας Μαρίνας, να προσθέσουν δυο χαμένα κομμάτια του παζλ της μυκηναϊκής Ελλάδας. «Πρόκειται για δύο οχυρωμένους οικισμούς που χρονολογούνται στον 13ο αι. π.Χ., οι οποίοι εκτιμούμε ότι είχαν διπλό ρόλο: οι υπεύθυνοι επόπτευαν τις καταβόθρες του αποστραγγιστικού έργου –η απόφραξη των οποίων θα μπορούσε να προκαλέσει αστοχία στην αποστράγγιση –και είχαν δυνατότητα για άμεση πρόσβαση στους θαλάσσιους εμπορικούς δρόμους», εξηγεί στο «Νσυν» η προϊσταμένη της ανασκαφής και της Διεύθυνσης Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων του υπουργείου Πολιτισμού, δρ. Ελενα Κουντούρη. Επισημαίνει δε ότι οι ακροπόλεις του Αγίου Ιωάννη και της Αγίας Μαρίνας όχι μόνο «έζησαν» την ίδια περίοδο με τη διάσημη γειτονική ακρόπολη του Γλα, αλλά φαίνεται ότι σε αυτές επέστρεψαν οι κάτοικοι ενώ τις είχαν εγκαταλείψει τον 16ο αι. π.Χ. για άγνωστο λόγο.

Προστατευμένοι από τείχη μήκους 560 μ. οι δύο οικισμοί ήταν απλωμένοι σε τρία άνδηρα. Στο υψηλότερο βρίσκονταν οι κατοικίες και στα άλλα δύο τα νεκροταφεία, τα οποία έχουν ώς ένα βαθμό συληθεί από αρχαιοκάπηλους. Εντύπωση προκαλεί ωστόσο η αποκάλυψη ενός θηλυκού ιπποειδούς, ανάλογου με εκείνα που συνοδεύουν τους νεκρούς των θολωτών τάφων. Κι αυτό διότι τέτοια ζώα ήταν σπάνια. Το γεγονός μάλιστα ότι ετάφη προσεκτικά σε ειδικό χώρο (στάβλο;) δείχνει πως ο ιδιοκτήτης του ήταν σημαίνον πρόσωπο και πιθανόν συναισθηματικά δεμένος μαζί του για να του προσφέρει ιδιαίτερη ταφή. Ενδιαφέρον όμως είναι και το γεγονός ότι ενώ το ζώο ετάφη στην πρώτη φάση χρήσης του οικισμού (16ο αι. π.Χ.) οι μεταγενέστεροι κάτοικοι του 13ου αι. δεν το έθιξαν. «Οι εκτιμήσεις μας θέλουν οι δύο αυτοί οικισμοί να εντάσσονται σε ένα οικοδομικό πρόγραμμα γιγαντιαίας κλίμακας που έλαβε χώρα στη Βόρεια Κωπαΐδα με πρωτοβουλία του ανακτορικού κέντρου του Ορχομενού», συνεχίζει η Ελενα Κουντούρη με αφορμή την ανασκαφή που ολοκληρώθηκε στο πλαίσιο του διετούς ερευνητικού προγράμματος «Τhe Mycenaean Northeastern Kopais –Myneko».

Κι αν οι δυο οικισμοί που ήρθαν στο φως συμβάλλουν στο να ξεκαθαρίσει η εικόνα των δορυφόρων που δημιουργούσε ο ισχυρός Ορχομενός για την επίτευξη των στόχων αλλά και για την προστασία του, δεν είναι επαρκείς για να δώσουν απάντηση στο αίνιγμα ποια ήταν η σχέση ανάμεσα στον Ορχομενό και τον Γλα.