Ηταν 18 Φεβρουαρίου 1952 όταν η Βουλή των Ελλήνων συνεδρίαζε για να κυρώσει την ένταξη της Ελλάδας στο ΝΑΤΟ. Εκείνες της ημέρες, όπως και επί δυόμισι δεκαετίες αργότερα, δεν είχε ακουστεί ακόμα στους δρόμους της Αθήνας το σύνθημα «ΕΟΚ και ΝΑΤΟ το ίδιο συνδικάτο». Δεν θα μπορούσε άλλωστε: η ΕΟΚ δεν είχε ακόμα ιδρυθεί, ο εμπνευστής του πασίγνωστου συνθήματος Ανδρέας Παπανδρέου έκανε λαμπρή ακαδημαϊκή καριέρα στις ΗΠΑ, το Κέντρο ήταν θερμός υποστηρικτής και στυλοβάτης της ένταξης της χώρας στο Βορειοατλαντικό Σύμφωνο την οποία ουδείς αμφισβητούσε πλην της ΕΔΑ που οι οκτώ βουλευτές της καταψήφισαν την ένταξη τρία χρόνια μετά τη λήξη του τραγικού για την Ελλάδα Εμφυλίου το 1949. Χρονιά η οποία συνέπεσε και με την ίδρυση του ΝΑΤΟ καθώς και της μεταπολεμικής Ομοσπονδιακής Δημοκρατίας της Γερμανίας, η οποία έγινε μέλος του ΝΑΤΟ το 1955 μετά την Ελλάδα. Ηταν ακόμα η εποχή που στις συνειδήσεις των ευρωπαϊκών λαών δεν υπήρχε ίχνος του μετέπειτα γενικευμένου αντιαμερικανισμού: οι ΗΠΑ λογίζονταν πάνω απ’ όλα ως η δύναμη που είχε συμβάλει τα μέγιστα στην απελευθέρωση της Ευρώπης από τη γερμανική κατοχή και στο νικηφόρο τέλος του Πολέμου.

Ο μετέπειτα υπουργός Εξωτερικών της χώρας Χένρι Κίσινγκερ εξέφρασε κάποτε την απορία του πώς συνέβη και άλλαξε τόσο πολύ το κλίμα κατά της χώρας του στην Ευρώπη, μιλώντας για τις αναμνήσεις του ως αμερικανού στρατιώτη που μετά τη Νορμανδία περπάτησε με τη μονάδα του μεγάλο τμήμα της Γαλλίας, του Βελγίου και της Γερμανίας και οι λαοί τούς λάτρευαν απ’ όπου κι αν περνούσαν. Οταν έλαβε ως παραδείγματα απάντησης τη στάση των ΗΠΑ ως προς τη χούντα της Αθήνας και το Κυπριακό το 1974, σιώπησε…

Η ΤΥΧΗ ΤΩΝ ΒΡΥΞΕΛΛΩΝ. Το Βορειοατλαντικό Σύμφωνο ιδρύθηκε με έδρα το Παρίσι ως ο οργανισμός που θα ένωνε στρατιωτικά τις δυνάμεις του ελεύθερου κόσμου απέναντι στον κίνδυνο επέλασης της σοβιετικής αυτοκρατορίας στη Δυτική Ευρώπη.

Το μεγαλύτερο ρήγμα του σημειώθηκε το 1966, όταν η Γαλλία του Ντε Γκολ εξεμάνη εναντίον των ΗΠΑ. Ο Ντε Γκολ απέσυρε τη χώρα του από το στρατιωτικό σκέλος της Συμμαχίας (ήταν ήδη πολύ αρνητικός από το 1955 για τη γερμανική ένταξη) και το πρόβλημα της έδρας λύθηκε με εσπευσμένη μεταφορά της στις Βρυξέλλες που, με αυτό τον τρόπο, καθιερώθηκαν ως κυρίαρχος παίκτης, πόλη εγκατάστασης μεγάλων μεταπολεμικών πολυεθνικών οργανισμών του δυτικού κόσμου. Ολα έγιναν τόσο γρήγορα που το ΝΑΤΟ αναγκάστηκε να επιλέξει για έδρα του ένα πρόχειρα φτιαγμένο κτίριο κατασκευασμένο αρχικά για φρενοκομείο των Βρυξελλών, αλλά έχοντας δύο προνόμια: επαρκή χώρο και, κυρίως, εγγύτητα στο αεροδρόμιο των Βρυξελλών –ήταν στρατηγικά τοποθετημένο κατάλληλα για το ενδεχόμενο ξεσπάσματος ενός τρίτου παγκοσμίου πολέμου. Είναι το ίδιο κτίριο στο οποίο ο Οργανισμός στεγάζεται μέχρι και σήμερα, ενώ τα περίφημα έργα υπόγειας οδοποιίας της πόλης την οποία διατρέχουν εγκάρσια υπόγειες λεωφόροι διευρύνθηκαν σε τέτοια κλίμακα λίγο αργότερα και πάλι με σκοπό τη γρήγορη μετακίνηση στρατευμάτων σε περίπτωση έκτακτης ανάγκης.

ΠΩΣ ΔΕΝ ΜΠΗΚΕ Η ΚΥΠΡΟΣ. Η ένταξη της Ελλάδας στο ΝΑΤΟ συνέπεσε χρονικά και με την κάθοδο του Παπάγου στην πολιτική, πορεία αντίστοιχη με του Αϊζενχάουερ, συμμαχικού αρχιστρατήγου νικητή του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, εμπνευστή της δημιουργίας της Συμμαχίας, πρώτου επικεφαλής της και στη συνέχεια προέδρου των ΗΠΑ.

Οι πρώτες δεκαετίες της Ελλάδας στο ΝΑΤΟ, η οποία εντάχθηκε στη Συμμαχία ταυτοχρόνως με την Τουρκία, κύλησαν γενικά ανέφελα σε σχέση με τα όσα συνέβησαν αργότερα. Αμέσως μετά τις συμφωνίες της Ζυρίχης και του Λονδίνου με τις οποίες ιδρύθηκε η Κυπριακή Δημοκρατία, ο Κωνσταντίνος Καραμανλής παρότρυνε θερμά τον Μακάριο να υποβληθεί αίτημα και της Λευκωσίας για ένταξη στη Συμμαχία, κάτι για το οποίο υπήρχε γενική συναίνεση την εποχή εκείνη. Ο Μακάριος αρνήθηκε πεισματικά. Αντίθετα, είχε απενεργοποιηθεί και το ειδικό γραφείο συνδέσμου που διατηρούσε το ΝΑΤΟ στην Κύπρο από τις αρχές της δεκαετίας του 1950. Στην τραγωδία του Αττίλα, το 1974, η ελληνική πλευρά διαμαρτυρήθηκε έντονα στο ΝΑΤΟ για την απάθειά του παρά τις εκκλήσεις του Καραμανλή όταν επέστρεψε να αναλάβει πρωτοβουλία η Συμμαχία. Το επιχείρημα ήταν ότι κάτι τέτοιο δεν ήταν δυνατό καθώς η Κύπρος δεν ήταν μέλος της Συμμαχίας… Λίγο καιρό μετά ο Καραμανλής, εξοργισμένος με το ΝΑΤΟ, αντιδρούσε αποσύροντας την Ελλάδα από το στρατιωτικό του σκέλος, κατά το πρότυπο του Ντε Γκολ. Παρά την κριτική που εκ των υστέρων (και ιδίως εξ αριστερών!…) του ασκήθηκε για εκείνη του την απόφαση, ένας από τους μακροβιότερους βρετανούς πολιτικούς συμβούλους της Συμμαχίας παρατήρησε ύστερα από χρόνια: «Ηταν σοφή κίνηση. Αλλιώς, θα έπρεπε να κλείσει την αμερικανική πρεσβεία στην Αθήνα»…

ΟΙ ΤΟΥΡΚΙΚΕΣ ΔΙΕΚΔΙΚΗΣΕΙΣ. Εκτοτε συνέβησαν πάρα πολλά, με αιχμή πάντοτε τις τουρκικές αμφισβητήσεις στο Αιγαίο, οι οποίες, ας σημειωθεί, είχαν ξεκινήσει τον τελευταίο χρόνο της χουντικής «κυβέρνησης» Ανδρουτσόπουλου, αμέσως μετά τις μεγαλόστομες ανακοινώσεις του «πρωθυπουργού» περί δήθεν μετατροπής της Ελλάδας σε «Σαουδική Αραβία» λόγω νεοανακαλυφθέντων κοιτασμάτων στον Πρίνο. Η πλήρης επιστροφή της Ελλάδας, λίγα χρόνια αργότερα, δεν μετέβαλε το σκηνικό των τουρκικών διεκδικήσεων που διαρκώς οξύνονται: μέχρι και μετά τα προ ημερών γεγονότα στα Ιμια, το ΝΑΤΟ για πολλοστή ιστορικά φορά, κρατώντας ίσες αποστάσεις, ζήτησε από την Τουρκία και την Ελλάδα να αποκλιμακώσουν την ένταση, χωρίς να λάβει επί της ουσίας θέση.

Τελευταία Νέα