Ανακοινώθηκε χθες ο νέος προγραμματισμός του Φεστιβάλ Αθηνών – Επιδαύρου. Ωραίο, ευρύ, ανοιχτό, φρέσκο. Ώς εκεί. Κι αυτό αφού –αν και θα γίνω δυσάρεστος προς πολλές κατευθύνσεις –θα ήθελα να υπενθυμίσω μια βασική πραγματικότητα: δεν έχω γνωρίσει ξένο τουρίστα που προσαρμόζει την επίσκεψή του στη χώρα μας με γνώμονα το προαναφερόμενο φεστιβάλ. Το γράφω αυτό δυναμιτίζοντας την πίστη διαφόρων –από τον τωρινό υπουργό Πολιτισμού μέχρι δημοσιολόγους που δεν έχουν ιδέα.

Και καλό είναι όλοι αυτοί να προσγειωθούν άμεσα και να σταματήσουν να φαντασιώνονται πως το φεστιβάλ τούτο, όπως και τα περισσότερα, αποτελεί αιχμή του δόρατος της τουριστικής διπλωματίας μας. Ετσι κι αλλιώς, το μεγάλο μέρος των επισκεπτών προγραμματίζει τις διακοπές του στην Ελλάδα προτού δημοσιευθούν τα ονόματα που εμφανίζονται κάθε χρόνο στην Πειραιώς, στο Ηρώδειο, στην Επίδαυρο ή αλλού.

Ο τουρισμός, βαριά βιομηχανία, αυτοτελής και προέκταση ενός καχεκτικού ελληνικού καπιταλισμού, είναι ένα άυλο προϊόν, δυναμικό και εξελισσόμενο που καθορίζεται ακόμη από άλλες μεταβλητές. Οι tour operators, οι καταχωρίσεις στον διεθνή Τύπο, ο αυτοσχεδιασμός ιδιωτών, οι ίδιες οι τοπικές κοινωνίες και λιγότερο οι καμπάνιες των υπουργείων, ο ΕΟΤ και τα φεστιβάλ διατηρούν την ισχύ της προσέλκυσης.

Κακά τα ψέματα, ο τουρισμός όπως και τα περισσότερα πράγματα στη χώρα λειτουργούν στον αυτόματο πιλότο, χωρίς ίχνος κεντρικού σχεδιασμού και πριμοδότησης. Ανάμεσα στα δεκάδες φεστιβάλ που γίνονται κάθε καλοκαίρι, λιγοστά είναι εκείνα που έχει πετύχει να μοιάζουν δομικά πλεονεκτήματα τόπων. Τα περισσότερα εξ αυτών, θεματικά και μικρομέγαλα, προσομοιωτές των χειμερινών θεαμάτων με μια εσάνς καλοκαιρινής περιβολής, συχνά δεν έχουν καμία αξία, παρά το γεγονός πως πριμοδοτούνται από δήμους.

Πρόσφατα στη Μύκονο μετακλήθηκε τζαζ φεστιβάλ από την Τήνο με βασικό προσκεκλημένο τον (από όσο ξέρω όχι τζαζ) καλλιτέχνη Κωστή Μαραβέγια. Λεπτομέρεια ανούσια για τους διοργανωτές μάλλον πως στο εν λόγω νησί παιζόταν τζαζ σε διάφορα μπαρ από τα 70s ακόμη. Με το παραπάνω παράδειγμα, θέλω απλώς να επιβεβαιώσω πως όχι μόνο πολλά φεστιβάλ στήνονται πρόχειρα αλλά και συχνά δεν λαμβάνουν υπόψη την ιστορία και την κουλτούρα των περιοχών στις οποίες φιλοξενούνται. Επίσης και για να επανέλθω στα του Φεστιβάλ Αθηνών, μπορεί από μόνο του να μην αποτελεί λόγο επίσκεψης ενός ξένου, μπορεί όμως να αποτελέσει προωθητικό παράγοντα για τον τουρίστα που ήδη βρίσκεται στα μέρη μας. Χρειάζεται όμως πολλή δουλειά για να κατορθωθεί σύζευξη πολιτισμού – τουρισμού – κράτους. Για να μετεξελιχθεί το Φεστιβάλ Αθηνών και άλλα φεστιβάλ σε πεδία δυναμικής προσέλκυσης.