Ο Ν. Πλουμπίδης υπήρξε μία από τις πιο ηρωικές και ταυτόχρονα τις πιο τραγικές μορφές του ελληνικού κομμουνιστικού κινήματος. Γεννημένος στα Λαγκάδια Γορτυνίας τον Δεκέμβριο του 1902, φοίτησε στο Διδασκαλείο του Πύργου και το 1924 διορίστηκε δάσκαλος στην περιοχή της Ελασσόνας. Οι άμεσες κοινωνικές εμπειρίες τον οδήγησαν σύντομα στην Αριστερά, όπως και αρκετούς άλλους δασκάλους την περίοδο του Μεσοπολέμου, οι οποίοι λειτούργησαν ως οι «οργανικοί διανοούμενοι» του λαϊκού κινήματος.

Το 1925 γίνεται μέλος του ΚΚΕ και αναπτύσσει πλούσια συνδικαλιστική δράση, η οποία θα έχει ως συνέπεια και την απόλυσή του, το 1931. Δύο διαδοχικά ταξίδια στη Μόσχα, αρχικά για λόγους υγείας και στη συνέχεια για σπουδές στην Κομματική Σχολή (KUTV) θα του επιτρέψουν να συνδυάσει την πολιτική εμπειρία της εγχώριας Αριστεράς με το πρόταγμα της παγκόσμιας επανάστασης, όπως αυτό ήταν κωδικοποιημένο στον σοβιετικό μαρξισμό. Ενας δύσκολος και συχνά αταίριαστος γάμος, που έχει με διάφορους τρόπους σημαδέψει την ανάπτυξη του κομμουνιστικού κινήματος σε όλες τις ευρωπαϊκές χώρες.

ΣΤΗΝ ΗΓΕΣΙΑ ΤΟΥ ΚΟΜΜΑΤΟΣ. Μέλος (αρχικά αναπληρωματικό) της Κεντρικής Επιτροπής (ΚΕ) του ΚΚΕ αμέσως μετά την επιστροφή του από τη Μόσχα, το 1935, θα γνωρίσει την πρώτη του μακρά εμπειρία παρανομίας στη διάρκεια της δικτατορίας Μεταξά. Γράφει σε μεταγενέστερο κομματικό βιογραφικό του σημείωμα:

«Αλησμόνητη μου μένει εκείνη η σύσκεψη τον Ιούνη 1938. Από τα 16 ταχτικά και 12 αναπληρωματικά μέλη της ΚΕ ήμασταν μόνο 3 ταχτικοί και 2 αναπληρωματικοί, οι άλλοι είχαν πιαστεί». Τελικά συλλαμβάνεται τον Μάιο του 1939, παραδίδεται στους κατακτητές όπως και οι άλλοι κρατούμενοι κομμουνιστές, αλλά κατορθώνει να αποδράσει από την Τρίπολη τον Φεβρουάριο του 1942. Ηγετικό στέλεχος του ΕΑΜ και του ΚΚΕ –μέλος του Πολιτικού Γραφείου (ΠΓ) από τον Δεκέμβρη του 1942 έως τον Οκτώβριο του 1945 –ο Πλουμπίδης θα πρωτοστατήσει στην οργάνωση της μαζικής και ένοπλης Αντίστασης στην Αθήνα, όπου και θα παραμείνει σε όλη τη διάρκεια της Κατοχής.

Το 1947, με τη γενίκευση του Εμφυλίου, θα περάσει και πάλι στην παρανομία, για να συλληφθεί τελικά τον Νοέμβριο του 1952. Κατά την τελευταία μάλιστα φάση του Εμφυλίου, την άνοιξη του 1949, έπειτα από αλλεπάλληλες συλλήψεις και εκτελέσεις στελεχών του ΚΚΕ στην Αθήνα, ο Πλουμπίδης θα παραμείνει το μόνο ασύλληπτο μέλος της ΚΕ που εξακολουθεί να δρα στην παρανομία, με άμεση συνεργάτιδα την Ελλη Παπά, ενώ διατηρεί επαφή με την ηγεσία του ΚΚΕ μέσω των ασυρμάτων που χειρίζεται ο Νίκος Βαβούδης.

ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑ ΜΕ ΜΠΕΛΟΓΙΑΝΝΗ. Μετά το τέλος του Εμφυλίου θα συμβάλει καθοριστικά στην έμμεση επάνοδο της Αριστεράς στη νομιμότητα, αρχικά με τη δημιουργία της Δημοκρατικής Παράταξης που εξέλεξε 18 βουλευτές στις εκλογές της 5ης Μαρτίου 1950 και στη συνέχεια, σε συνεργασία με τον Νίκο Μπελογιάννη, στην έκδοση καθημερινής εφημερίδας, του Δημοκρατικού, που απηχούσε εκ των πραγμάτων τις θέσεις του ΚΚΕ, γι’ αυτό και η κυκλοφορία της απαγορεύτηκε αμέσως μετά τη σύλληψη του Μπελογιάννη. Και στα δύο εγχειρήματα σημαντική υπήρξε η συμβολή του δικηγόρου Διον. Χριστάκου, ο οποίος βρισκόταν σε άμεση επαφή με τον Ν. Πλουμπίδη.

Η σύλληψη του Μπελογιάννη, αλλά και περίπου 100 ακόμη μελών ή συμπαθούντων το ΚΚΕ τον Δεκέμβριο του 1950, ανάγκασε τον Πλουμπίδη να περιορίσει τη δράση του. Ενεργοποιήθηκε όμως και πάλι τον Αύγουστο του 1951, όταν, με εντολή του ΠΓ, συμμετείχε ενεργά στην ίδρυση της ΕΔΑ με αντιπρόσωπο τον Κώστα Μπασιάκο, στο σπίτι του οποίου κρυβόταν (ο Διον. Χριστάκος μόλις είχε πεθάνει).

ΑΝΤΙΣΤΡΟΦΗ ΜΕΤΡΗΣΗ. Από τη χρονική αυτή στιγμή και μετά αρχίζει να κορυφώνεται η αντίστροφη μέτρηση. Η απαίτηση του ΠΓ του ΚΚΕ να συμπεριληφθούν στους συνδυασμούς της ΕΔΑ ο (υπόδικος) Μπελογιάννης και ο (παράνομος) Πλουμπίδης συνάντησε τη σφοδρή αντίδραση των συνεργαζόμενων και η υποχώρηση τελικά του Πλουμπίδη οδήγησε στην ανοικτή υπονόμευση και αμφισβήτησή του. Είναι χαρακτηριστικό ότι ο άμεσος συνεργάτης του Κ. Μπασιάκος, υποψήφιος της ΕΔΑ στην Αθήνα, καταποντίστηκε στη σταυροδοσία, η οποία χειραγωγήθηκε από παράλληλα κομματικά κέντρα.

Δύο μήνες αργότερα, τον Νοέμβριο του 1951, ο ραδιοσταθμός του ΚΚΕ θα καταγγείλει ως πλαστή την αυτοκτονία του Βαβούδη, ενώ τον Γενάρη του 1952 το ΠΓ θα ζητήσει από τα μέλη του να γράψουν ό,τι ξέρουν για τον Πλουμπίδη, ξεκινώντας και επίσημα τη διαδικασία ενοχοποίησής του. Τον Μάρτιο θα καταγγείλει ως πλαστή την επιστολή που έστειλε ο Πλουμπίδης, επιδιώκοντας να προσφέρει ένα επιχείρημα για την αναψηλάφηση της δίκης Μπελογιάννη και τέλος, τον Ιούλιο το 1952, το ΠΓ υιοθέτησε, με εισηγητή τυπικά τον Β. Μπαρτζιώτα, μια απόφαση που κατήγγελλε τον Πλουμπίδη ως χαφιέ. Ηταν η κορύφωση μιας σκευωρίας που θα εξελιχθεί την επόμενη διετία σε ένα πολιτικό και ηθικό δράμα. Ο Πλουμπίδης θα καταδικαστεί σε θάνατο τον Αύγουστο του 1953 και θα εκτελεστεί τον Αύγουστο του 1954 ,υπερασπιζόμενος το κόμμα στο οποίο είχε αφιερώσει όλη του τη ζωή, τη στιγμή που ο ραδιοσταθμός του ΚΚΕ θα τον καταγγέλλει συνεχώς ως προδότη.