ΕΠΕΙΤΑ από 131 χρόνια η Kodak, αμερικανική εταιρεία σχεδόν συνώνυμη με τη φωτογραφία, επτώχευσε. Υπέβαλε αίτηση υπαγωγής σε διαδικασία αντίστοιχη με αυτή του άρθρου 99 στα καθ’ ημάς, ώστε να προστατευθεί από τους δανειστές της μέχρι νεωτέρας. Γιατί; Διότι άλλαξε η εποχή. Η ψηφιακή επανάσταση κυριάρχησε και στη φωτογραφία, με αποτέλεσμα η Kodak να μην μπορέσει να ακολουθήσει και να ξεπεραστεί. Εν πολλοίς, κάηκε το φιλμ!

Η αλλαγή της εποχής και η περίπτωση της Kodak έρχονται να επισημάνουν τους κινδύνους που μας περιβάλλουν. Είναι πλέον σαφές ότι το ελληνικό μοντέλο της προηγούμενης τριακονταετίας – «ήλιος, επιδοτήσεις και χαμηλή ανταγωνιστικότητα» – δεν είναι πλέον βιώσιμο. Ή, μάλλον, δεν μπορεί πλέον να χρηματοδοτηθεί διότι δεν μπορούμε να δανειστούμε, τρώγοντας έστω το ψωμί τής αύριον. Δεν έχει μείνει ψίχουλο. Το ερώτημα είναι αν το έχουμε καταλάβει.

Η ΣΥΝΤΟΜΗ απάντηση είναι ότι η ελληνική κοινωνία το έχει αντιληφθεί. Το δείχνει η στωικότητά της. Σε ό,τι αφορά την ελίτ – όπως κι αν ορίζεται αυτή – υπάρχει καθυστέρηση φάσης. Αλλοι κάνουν πως δεν καταλαβαίνουν και άλλοι περιμένουν τις εκλογές για να κάνουν πολιτικό ταμείο. Η περίπτωση του ΠΑΣΟΚ – που ήταν στην επικαιρότητα την περασμένη εβδομάδα – αποδεικνύει ότι τα πράγματα δεν είναι τόσο εύκολα. Ως πρωθυπουργός ο Γιώργος Παπανδρέου αντελήφθη ότι η κρίση δεν άφηνε τα περιθώρια για πολιτικές όπως αυτές του παρελθόντος. Ωστόσο, οι αντιδράσεις της κυβέρνησής του ήταν καθυστερημένες και αντιφατικές. Οταν συνειδητοποίησαν πλήρως το πρόβλημα, οι πολιτικές που υιοθετήθηκαν ήταν απλώς αναποτελεσματικές. Το κορυφαίο – και τραγικό – παράδειγμα είναι η εφεδρεία. Επτά – οκτώ μήνες χαμένοι σε ένα ατελέσφορο σχέδιο αναμόρφωσης του Δημοσίου. Γιατί; Διότι ουδείς πολιτικός ήταν διατεθειμένος να βγει και να πει την αλήθεια που ούτε τώρα λέγεται: το φιλμ της ζωής στον ελληνικό δημόσιο τομέα έχει καεί.

ΕΔΩ ΑΚΡΙΒΩΣ είναι ο κίνδυνος να μοιάσουμε με την Kodak. Και εκεί συνειδητοποίησαν κάποια στιγμή το πρόβλημα. Αλλά απέτυχαν πλήρως να το αντιμετωπίσουν. Στην εποχή του digital, το φιλμ δεν ήταν αναγκαίο. Η εταιρεία – πρωτοπόρος κάποτε της τεχνολογίας – ξεπεράστηκε. Αντίστοιχα, δεν είναι καθόλου απλή υπόθεση η αναμόρφωση μιας Ελλάδας, όπου η έλλειψη ανταγωνιστικότητας συνυπάρχει με τη γραφειοκρατική αντίληψη και δημιουργεί συνθήκες για να ανθήσει η διαφθορά. Δεν αποκλείεται να χρειαστούν μια γενιά και η γενναία αντιμετώπιση μιας χρεοκοπίας, με χαρακτήρα κάθαρσης, για να πάμε μπροστά. Το κακό είναι ότι αν η κυριολεκτική χρεοκοπία είναι ένα σύννεφο που βρίσκεται διαρκώς πάνω από το κεφάλι μας, η όχι και τόσο μεταφορική χρεοκοπία του ελληνικού μοντέλου έχει συντελεσθεί ήδη.